Tíminn - 27.10.1990, Side 2

2 Tíminn.:, t
Laugandaguc 27». .október. 1990
Mikilí verðmunur á norskum, sænskum og dönskum blöðum:
Norskur Donald duck helmingi ódýrari
en danskur Andrés önd:
Norsk blöð
100 krónum
ódýrari en
þau dönsku
„Það er vegna þess að það er enginn umboðsaðili fyrir norsku
blöðin og búðin flytur þau inn beint.“ Þetta er ávallt fyrsta svar
starfsfólks bókaverslana, þegar það er spurt um ástæður fyrir
hinum mikla verðmun norsku, sænsku og dönsku vikublaðanna.
Þrátt fyrir einna hæst verð í heimalandinu er t.d. norskt Hjem-
met hér nær 100 krónum ódýrara en danskt Hjemmet og sænskt
Hemmet er svo þar nokkurnveginn mitt á milli.
Fer þjóðin kannski að tileinka sér
tungu norskra frænda sinna í aukn-
um mæli? Eigi dönsku blöðin jafn
stóran þátt í dönskukunnáttu land-
ans og ýmsir vilja vera láta, sýnist
ekki óraunhæft að norskan fari fýrr
en varir að vinna á í samkeppni við
dönskuna. Kannski þama sé að
finna að hluta skýringuna á hrak-
andi dönskukunnáttu íslendinga,
sem danskir skólamenn ráku sig ný-
lega á?
Norsk blöð á sama
verði og í Noregi
Norskur Donald duck er t.d. helm-
ingi ódýrari hér á landi heldur en
danskur Andrés önd, þótt í raun sé
þar um eina og sömu „persónu" að
ræða. Norskt Hjemmet kostar að-
eins 170 krónur á sama tíma og
sænskt Hemmet kostar 210 krónur
og danskt Hjemmet 267 krónur, eða
nærri hundrað krónum meira en
það norska. Skráð erlent verð á
kápu þessara blaða er þó mjög svip-
að, frá 14-17 danskar, sænskar og
norskar krónur. Allar þessar krónur
kosta nú tæplega 10 krónur íslensk-
ar. Hæsta verðið er raunar á norska
blaðinu í heimalandinu, þótt það sé
langódýrast hér á landi.
Vekur raunar sérstaka athygli að
við getum keypt norsku blöðin nán-
ast á sama verði og Norðmenn sjálf-
ir, eða 170 krónur fyrir blöð sem
kosta 17 krónur norskar í Noregi.
Frjáls innflutningur á
norsku blöðunum
Sem áður segir er fyrsta skýring
bóksalanna ávallt sú að enginn um-
boðsmaður sé hér fyrir norsku blöð-
in, þannig að hver og ein bókabúð
flytji þau inn sjálf. Heildsöluálagn-
ing sé því engin og smásöluálagning
auk þess lág (raunar of lág, sagði
viðmælandi í einni bókabúð) vegna
harðrar samkeppni á milli bókabúð-
anna. Einn bóksalanna sagði þetta
líka hafa leitt til þess að hann selji
núorðið talsvert meira af helstu
norsku blöðunum en þeim dönsku
— t.d. af norska Hjemmet en því
danska. Hins vegar sagði hann ein-
okun á innflutningi dönsku og
sænsku blaðanna. Innflytjandinn
verði því m.a. að fá sína heildsölu-
álagningu af þeim, sem vitanlega
muni töluvert um þegar smásölu-
álagningin kemur svo þar ofan á.
Donald 105 kr.
en Andrés 221 kr.
í bókabúð kostar norskur Donald
duck 105 kr. en íslenskur og dansk-
ur Andrés önd hins vegar 221
krónu. Hátt verð á íslenskum Andr-
ési er skiljanlegt, vegna lítils mark-
aðar. Sama verð á dönskum Andrési
skýrði bóksalinn hins vegar þannig
að útgefandinn sé einn og hinn
sami og forðist því að fara í verð-
samkeppni við sjálfan sig með því að
selja danska blaðið ódýrara. Þrátt
fyrir meira en helmings verðmun
sagði hann norska Donald ennþá
seljast fremur dræmt Einna helst
giskaði hann á að þar ætti nafnið
stærstan hlut að máli. Allir íslend-
ingar þekkja Andrés, en miklu færri
Donald duck - - enn sem komið er
að minnsta kosti.
Afsláttur og
flutningskostnaður
Innkaupasamband bóksala er
stærsti innflytjandi erlendra blaða
hér á landi.
„Verð blaðanna hér fer allt eftir af-
sláttum að utan. Áður fyrr var það
þannig, að verð blaðanna var reikn-
að beint eftir gengi, þannig að ís-
lenskir kaupendur fengu ekki að
njóta þess afsláttar sem erlendir út-
gefendur blaðanna gáfu, heldur hélt
innflytjandinn þeim mismun. Núna
er þetta hins vegar orðið þannig, að
gefi erlendi útgefandinn t.d. 10% af-
slátt frá skráðu verði, þá verður
blaðið sem því svarar ódýrara hér á
Iandi,“ sagði Ragnhildur Bender hjá
Innkaupasambandinu.
Innkaupasambandið kaupi t.d.
blöð frá þrem aðilum í Danmörku.
Allir gefi þeir mismunandi afslátt og
sami aðili jafnvel mismunandi af-
slátt frá einum titli til annars. Það
ásamt öðru verði til þess að ekki
þurfi endilega að vera beint sam-
band á milli þess verðs sem skráð er
á blöðin og verðs þeirra hér í bóka-
búðum.
Sömuleiðis sagði Ragnhildur
kostnað við flutning blaðanna til
landsins mjög mismunandi. Stund-
um éti flutningskostnaðurinn upp
þann afslátt sem útgefendur gefa.
Flutningur í pósti, sem algengastur
sé t.d. á sænsku blöðunum, kosti
t.d. mun meira heldur en ef blöðin
eru send sjóleiðis með öðrum vör-
um. Séu blöðin send í ábyrgð, eins
og stundum eigi sér stað, kosti það
ennþá meira. Innflytjandi þurfi auk
þess stundum að borga sérstaklega
fyrir umbúðakostnað en stundum
ekki.
Danir gefa
minnstan afslátt
Hvað varðar norsku blöðin, sagði
Ragnhildur það t.d. muna töluverðu
að Norðmennirnir borga sjálfir
undir sín blöð til íslands, sem við
njótum þá góðs af. Innflytjendur
verði hins vegar að borga allan
flutningskostnað sænsku og
dönsku blaðanna.
Aðspurð sagði hún langerfiðast að
fá afslátt af skráðu verði hjá dönsk-
um útgefendum. Þeir séu sömuleið-
is flestum harðari hvað varðar tíma-
mörk fyrir endursendingu óseldra
blaða.
Giska má á að þama séu danskir
blaðaútgefendur að notfæra sér þá
yfirburði, sem þeir hafa lengi haft
umfram granna sína á íslenska
blaðamarkaðnum.
Spumingin er hins vegar hvort
þeir vara sig á því aukna verðskyni
og hagsýni, sem nú þykir gæta hér á
landi. Fer þeim íslendingum ekki
fjölgandi, sem láta sig muna um
hvort eitt vikublað kostar 100 krón-
unum meira eða minna? Hjá þeim
sem kaupa blað vikulega, fer mun-
urinn upp í um 5.000 krónur á heilu
ári. - HEI
Formannafundur BSRB krefst breytinga á vinnutímanum, landbúnað-
arstefnunni og skattakerfinu. Ögmundur Jónasson, formaður BSRB:
„Þjóðarsáttin er krafa
um róttækar breytingar"
Tafla 1
Svor allra launþega greind cftír launþegasaintökum.
Allir BSRB ASÍ BHM BIÍMR Sjóinenn SÍU
Samkva-mt taxta 63.9 89,1 52,4 21 76,9 55.1 9'i, ó
Nlcö yiii D./viÖrn. í taxta 21,3 9,1 27,2 57 15.4 18,4 6,4
Samningur án taxta 13,8 1.4 19,7 21 7.7 18,4 0
óskilgieind laun 0,9 0,5 0,7 0 0 8,2 0
l'jökli 951 220 569 (14) 52 (49) (47)
AU»s. Tar sem grunmölur svarendahóps eru settar í sviga ber aöcins að skoða niöurstöður scm
vísbcndingar, vcgna þess hventu svarendahópurinn er h'tíll og skekkjurnörk stór í slikum
tílvikurn.
„Þjóðarsáttin er einarðasta krafa sem hér hefur komið fram um
langt skeið um uppstokkun og breytingar í þjóðfélaginu. Hún er
krafa um að bæta kaupmátt kauptaxta og bæta hag almenns launa-
fólks á íslandi. Þjóðarsátt er ekki sátt um óbreytt ástand,“ sagði Ög-
mundur Jónasson, formaður BSRB, en í vikunni var haldinn for-
mannafundur BSRB, þar sem samþykktar voru margar stefnu-
markandi ályktanir.
Fundurinn krafðist sömu tekna
fyrir dagvinnu til handa Iauna-
fólki og það hefur nú fyrir dag-
vinnu og yfirvinnu. Ögmundur
sagði þetta gamla kröfu BSRB,
sem menn vildu nú fylgja fastar
eftir. Hann sagði að óhóflegur
vinnutími fólks væri orðinn
meinsemd, sem stæði í vegi fyrir
framförum. „Stjórnvöld hafa
brugðist við þessari kröfu með því
einu að skera niður eftirvinnuna
hjá fólki. Það gengur náttúrlega
ekki, því að það eitt og sér leiðir
bara til þess að fólk nær ekki end-
um sarnan."
Ögmundur viðurkenndi að það
væri ekki einfalt mál að breyta þessu
kerfi. Hann sagði BSRB vilja hvetja
samtök launafólks og atvinnurek-
enda og stjórnvöld til að ræða sam-
an um hvaða leiðir séu færar til að
breyta launakerfinu með það að
markmiði að stytta vinnutímann.
Nú stendur yfir samningsbundin
endurskoðun á gildandi kjara-
samningi. Ögmundur sagði að í
þeirri vinnu yrði m.a. að taka mið
af þeim breytingum í efnahags- og
atvinnulífi landsmanna, sem
kynnu að verða ef hér verður
byggt álver. Á fundinum var sam-
þykkt ályktun, þar sem samnings-
aðilar eru hvattir til að hefja við-
ræður um hvernig koma megi í
veg fyrir að verðbólguskriða fylgi
í kjölfar byggingar álversins. Ög-
mundur sagði þá hættu vera fyrir
hendi að mikið launaskrið hjá
vissum launahópum yrði meðan
verið er að byggja álverið, en aðr-
ir launahópar, ekki síst félagar í
BSRB, sætu eftir.
Formannafundurinn hvatti mjög
ákveðið til þess að lagður yrði
skattur á fjármagnstekjur. Bent
var á að miðað við núverandi
skattstofn fjármagnstekna gætu
tekjur ríkissjóðs orðið 1,7 millj-
arðar, væru þessar tekjur skatt-
lagðar.
Landbúnaðarmál voru ítarlega
rædd á fundinum. Menn voru
sammála um að hægt væri að
spara verulegar upphæðir á
hverju ári, verði landbúnaðar-
stefnunni breytt. Talan 10 millj-
arðar var nefnd í þessu sam-
bandi. Orðrétt segir í ályktun,
sem samþykkt var um landbún-
aðarmál: „Almennur vilji er fyrir
því að varðveita byggð í sveitum
og menn vilja fórna peningum í
það. En athuga verður að mikill
hluti af þessum milljörðum er
ekki styrkur til bænda, heldur
hreinlega kostnaður af óhag-
ræði.“
Á fundinum voru lagðar fram
tölur frá Félagsvísindastofnun
Háskóla íslands um fyrirkomulag
launagreiðslna á vinnumarkaði.
Tæplega þúsund launþegar voru
spurðir hvort þeir fengju greidd
laun samkvæmt taxta eða hvort
um væri að ræða yfirborganir af
einhverju tagi. Niðurstöðurnar
eru athyglisverðar að því leyti að
þær gefa til kynna að einungis um
52% félaga í ÁSÍ þiggja laun sam-
kvæmt taxta, en 89% félaga í
BSRB eru hins vegar á strípuðum
töxtunum.
-EÓ