Tíminn - 28.11.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 28. nóvember 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
SkrifstofúrLyngháls 9,110 Reykjavlk. Sfml: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Viðræður EB-EFTA
Viðræðumar milli Fríverslunarsamtaka Evrópu og
Evrópubandalagsins um evrópskt efnahagssvæði
eru famar að taka á sig þá mynd, sem gera mátti
ráð fyrir frá upphafí, að leiðir skildi með íslend-
ingum og öðmm Eftaríkjum um málalokin. Eins
og nú standa sakir í viðræðunum em varla góðar
horfur á, að Islendingar fái framgengt hagsmuna-
málum sínum, eða að ráðamenn Evrópubanda-
lagsins slaki í nokkm á afstöðu sinni gagnvart fyr-
irvarasteínu Islendinga hvort sem það varðar físk-
veiðimál og ffíverslun með fisk eða önnur atriði.
Þótt hér skuli ekki lagt meira í orð Jóns Baldvins
Hannibalssonar í viðtali við fréttastofu Reuters en
réttmætt er, hljóta þau eigi að síður að vekja æma
athygli. Vel má vera að ráðherrann hafi verið að
svara skilyrtri og fræðilegri spumingu, þegar hann
velti fyrir sér hver viðbrögð Islendinga yrðu, ef
EB-EFTA-samningamir leiddu ekki til þeirrar nið-
urstöðu sem stefnt hefur verið að. En ráðherrann
svaraði þannig, að ef svo færi yrðu íslendingar að
snúa sér að samningum við Bandaríkjamenn.
Þessum ummælum fylgdi hörð gagnrýni á stefnu
Evrópubandalagsins í málum sem snerta fiskveið-
ar og viðskipti með fisk og flskafurðir.
Hvemig svo sem þessi ummæli em tilkomin
verður ekki dregin önnur ályktun af þeim en að ut-
anríkisráðherra sé á þessari stundu vantrúaður á að
lyktir EB-EFTA-samninganna verði íslendingum í
hag. Hitt er annað að hann hefur ekki sagt að upp-
gjöfin í samningunum liggi þegar fyrir, en gefúr í
skyn að viðræðutíminn sé að fjara út.
En fleiri þurfa að íhuga svarið við hugsanlegum
samningalokum af þessu tagi en utanríkisráðherra
einn. Það er án efa rétt af honum að nefna aukin
viðskipti við Bandaríkin í þessu sambandi. Við-
skiptasamband íslendinga og Bandaríkjamanna
heftir lengi verið með ágætum. Það mun þjóna ís-
lenskum hagsmunum framvegis sem hingað til að
eiga greiðan aðgang að Bandaríkjamarkaði. Sú
stefna er á engan hátt einhvers konar undankomu-
leið sem aðeins á að fara inn á ef annað bregst.
Viðskipti við Bandaríkin hafa sjálfstætt gildi fyrir
þá viðskiptastefnu, sem Islendingum hentar best,
að binda sig ekki við eitt markaðssvæði, heldur
leita markaða sem víðast.
Sú staða, sem ummæli Jóns Baldvins benda til að
sé að koma upp í Evrópuviðræðunum, er auðvitað
ekki gleðiefni, en þarf ekki að koma á óvart öðrum
en þeim sem tekið hafa tröllatrú á Evrópubanda-
lagið og treysta skilningi ráðamanna þess á sér-
stöðu Islands. Þvert ofan í þess háttar trúnaðar-
traust er skilningur Evrópuveldanna á sérstöðu Is-
lands mest á yfirborðinu, bundinn við einstaka
menn en ekki valdahópana.
GARRI

Þá er aö mestu lokiö undirbúrungi
aö fraœboðum til Alþingiskosn-
ínga {vor. Hafa menn ýmist veriö
valdir f íramboð af kjördæmaráö-
um eöa í prófkosningum. Er sýnt
aö val kjördæmaráöa er beMMfegrf
kostur en prófkjör, vegna þess aö í
prúfkjörum farafram raunveruieg-
ar kosningar tii Alþingis, þegar
nokkum veginn er vitaö um fylgl
flokka. |»aÖ er því ekki aOs kostar
nál ráöast f próf-
sem iraniö er aö
á miklö
Aö vusu erusettmötk um bindandi
Uppstiliingamefndir flokka geta
ráöið einhverju um rööun á fram-
boösiista fyrir neöan þá sem hlutu
leitt ekki gert nema væntanlegur
flestum tilfellum er þá um aö
ræða, aö viMsomandi frambjööandi
hefur tekiö ákvöröun um aö vera
ekki í framboöi.
Vitnlsburður um

Prófltosningar hafa veriö taldar
auka lýðræöi innan flokka. Má þaö
vel vera. En þær efla fyrst og
fremst samheldni flokksmanna og
flokksstarf þegar líöur nær kosn-
ingum. Slík þátttaka er af því góða.
Hins vegar em próflqörin haldin á
þaö takmörkuðu sviöi, að dugiegir
og ættríkir menn geta Orðiö þar
framarlega, þótt þeir hafl hvergi
sýnt neina sórstaka yfirburði í
syómmálalíflnu. Nú er flóst aö
fjöimargir menn, baeði karlar og
konur, hafa miidnn áhuga á stjóm-
er aö vilja fara á þing. Það hefur
verið nefnt aö ganga meö þing-
manninn í maganum. Próflqor, op-
in eða lokuö, veröa síðan próf-
steinn á þaö, hvort aöilinn hefur
fylgi innan fiokks síns, eöa nýtur
þess almenna áíits, aö málum
þjÓöarinnar só best borgið sifji
hann á þingí, Eítir því ættu úrslit-
in aö ráöast Þeim ræöur einnig
ingja, sem skipa oft ótrúlega stór-
buröur um auklö lýðræði, eins og
margur kynni að álíta.
„Sk>’nsemin ræður“
'■ Meö prófkosningum er hægt að
koma við umtalsveröum breyting-
um á ffamboöslistum, og hefur
þaö sýnt sig núna á þessum undir-
búningstíma fýrir Alþingiskosn-
ingamar. Sjálfstæðisflokkuriun
leggur mikíÖ upp úr próftjömm,
en þar er þátttakan einna mest,
enda atkvæöataia umtalsverö á bak
við þingmenn flokksins. Prófkjörið
á Vestfjöröum þótti m.a. sæta tíð-
indum vegna þess aö Þorvaidur
Garöar, gamall og gróinn þingmað-
ur Vestfirðinga og fengi forseti
Sameinaös þings, féll úr öðru sæti
niður í Qóröa. Þorvaldur Garöar
tók þessum úrsiitum ckki iila, eöa
mitdö betur en efni stóöu til, Grun-
ur feikur á að þeir sem uröu íyrir
ofan hann hafl myndaö roeö sér
einskonar „blokk“, sem hafl verið
þaö öflug aö hún réö úrsiitum um
niöurrööun. Meö þeim hætti hefur
átt öruggt þingsæti fyrir Sjálfstæö-
isflotídnn. Gott ef Ingólfur hafði
ektó heitið þeim þvf. Eggert Hauk-
valinn af honum tÖ starfans. Nú
var hann settur í þriðja sætl í próf-
kjÖri efllr skrítilega óffægmgar-
herferð. Eggert hefiir eldd tekiö
þessum úrslitum iDa, þótt hann
harmi andúö vissra flokksbræöra
sinna. Þannig hefur mönnum
smám saman lærst aö taka niður-
Þeir kunna að þegja
Menn sem vilja ekki una niöur-
stöðum prófkosninga og kannana
vegna framboðs til Alþingis, vaida
eölilega flokkum sínum nokkrum
erflöleikum. Þeir geta fyrr en varir
og Sn þess að ætla það orðið eins-
konar andstæöingar floldks síns.
Lftið fæst við þaö ráðiö kjósi menn
þann kostinn aö andmæla niöur-
stöðum. Pólitík er list þess mögu-
fega. Sé ekld hægt aö iðka hana af
kjörsins, þ.e. sljómun á atkvæöum
kalta það svo. Hitt dæmið ór próf-
kjörsflokknum, Sjáifstæöisflokkn-
um, er niöurstaöan ór prófkjörinu
á Suöuriandi. Síðan lngólfur Jóns-
setjast á friöarstól í stjómmálum
og leita grænni ianda en þeirra er
flnnast f þingsöium. Þau dæmi
sem hér hafa veriö nefnd um örð-
ugar niðurstöður í prófkosningum
sýna aö jafhvel fhaidið hefur
VITT OG BREITT
Stefnuleysi hinna gagnrýndu
Vel má svo fara að ísland verði komið
í Evrópubandalagið íyrir aldamót og
uni hag sínum þar vel. Á það ber t.d.
að líta að sækjum við ekki um inn-
göngu í bandaríki Evrópu verður ís-
land kannski eina landið í vestan-
verðri álfunni sem ekki verður hluti
af þeirri efnahags- og menningar-
heild sem verið er að mynda.
Á þetta bendir Þorvaldur Gylfason
prófessor í Moggagrein i gær, þar sem
hann skattyrðist við Sigmund Guð-
bjamason rektor, vegna ræðu sem sá
síðamefndi flutti á flokksþingi Fram-
sóknarmanna, þar sem lagst var gegn
þeirri hugmynd að íslendingar sæktu
um aðild að Evrópubandalagi.
Prófessorinn hefur uppi rök gegn
formúlum rektors um að lítið sé á því
að græða að ganga í hin nýju banda-
ríki. Hagfræðin í Háskólanum telur
aftur á móti að mikið sé upp úr því að
hafa fyrir hina frægu fjögurra manna
fjölskyldu á íslandi að ganga til liðs
við bandalagið góða.
Hvað vill íhaldið?
Önnur grein í sama blaði er gagnrýn-
in á þá sem vara við inngöngu smá-
þjóðarinnar í Evrópubandalag. Þar
fer Bjöm Bjamason, aðstoðarritstjóri
og tilvonandi þingmaður, á kostum
þar sem hann tekur Steingrím Her-
mannsson forsætisráðherra og Tím-
ann í karphúsið fyrir að þekkjast heist
ekki hin góðu boð um að sækja um
inngöngu í bandalagið.
Steingrímur og Framsóknarflokk-
urinn eru sakaðir um að leika tveim
skjöldum í málefnum sameinaðrar
Evrópu og skrifar aðstoðarritstjórinn
með meiru: „Ýmsar yfirlýsingar
Steingríms Hermannssonar um Evr-
ópumálin undanfamar vikur vekja
þær grunsemdir að einnig í þeim
málaflokki ætli hann að beita þeirri
aðferð að þykjast ekki kannast við
störf eigin ríkisstjómar. Framsóknar-
menn ætla að sýna tvískinnung í Evr-
ópumálunum eins og öðrum mála-
flokkum í kosningabaráttunni."
Formaður Framsóknarflokksins,
flokksþing og Tíminn hafa tekið af-
stöðu gegn inngöngu íslands í Evr-
ópubandalagið, eins og málum er nú
háttað, og telja að öll þau mál þurfi að
gaumgæfa miklu betur og að hvergi
nærri sé tímabært að kasta fullveld-
inu á glæ og samþykkja yfirþjóðlega
stjómarskrá.
Tvískinnungur
Vegna þeirrar ským afstöðu sem tek-
in hefur verið er Framsóknarflokkn-
um og málsvörum hans núið því um
nasir að einhvers tvískinnungs gæti í
stefhunni í Evrópumálefnum. Eru
hér aðeins nefndar til tvær greinar
sem birtust í Morgunblaðinu í gær,
en tilefnin em legíó.
En það undarlega í þessari umræðu
er að þeir, sem ásaka Framsókn, há-
skólarektor og aðra þá sem ekki eru
ginnkeyptir fyrir inngöngu í EB,
þuría aldrei að skýra frá hver þeirra
afstaða til málefriisins er.
Þeir Þorvaldur Gylfason og Bjöm
Bjamason og allir hinir láta aldrei
fara frá sér þá skoðun að íslendingum
beri að sækja um aðild að Evrópu-
bandalagi. Þeir fara ávallt í kringum á
skoðun eins og köttur í kringum
heitan graut og segja hvorki af né á.
Hver er afstaða viðskiptadeildar Há-
skólans, Morgunblaðsins, Sjálfstæð-
isflokksins, Verslunarráðs eða prívat-
skoðun greinahöfunda um inngöngu
íslands í Evrópubandalag?
Við þessu fést aldrei svör. Það er
hægt að andskotast vegna afstöðu
Framsóknarmanna til bandalagsins
og finna henni allt til foráttu. En það
er aldrei hægt að fé upplýst hver er af-
staða heillra stjómmálaflokka og öfl-
ugra málgagna þeirra til málsins og
hálærðir greinahöfúndar gagnrýna
hiklaust aðra fyrir að vera á móti inn-
göngu íslands í bandalagið, en geta
aldrei sagt af eða á hvort þeir sjálfir
eru með eða á móti í svo afdrifaríku
máli.
Er ekki rétt að menn hætti að ásaka
aðra fyrir stefnuleysi í Evrópumálum
og segi heiðarlega frá hver þeirra eig-
in afstaða er?
OÓ