Tíminn - 29.11.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 29. nóvember 1990
ÍRAK
IRAKAR
FYLKJA
SÉRAD
BAKIFOR-
INGJA
SÍNUM
— lítil hætta á uppreisn innanlands
Ekki líður sá dagur að umheiminum berist ekki nýjar frétt-
ir af ástandinu við Persaflóa og gífuryrðum andstæðing-
anna. Stríðshættan virðist aukast dag frá degi, en ekki ból-
ar á þeirrí uppreisn innanlands í írak sem sumir vestrænir
hernaðarsérfræðingar hafa gert sér vonir um. Eftirfarandi
frásögn af tilfinningum íraskra borgara í garð leiðtoga síns
er tekin að láni úr breska blaðinu The Sunday Times.
Hollusta Nihads al-Sadi við leið-
toga sinn, Saddam Hassan, á sér
engin takmörk. Hann hefur málað
45 veggmyndir af foringjanum í
meira en líkamsstærð og nú vildi
hann gera gott betur. Hann mætti
í blóðbanka í Bagdad og fór fram á
að sér yrði tekið blóð, til að mála
með því enn eina mynd af hinum
mikla manni.
Listamaðurinn skýrði það út fyrir
starfsfólkinu að þegar ástandið
væri jafnalvarlegt og nú, dygði
ekki að mála 18 metra háar mynd-
ir af Saddam til að sýna tryggð
sína. Þess vegna vildi hann nú fá
blóð úr sjálfum sér til málningar-
vinnunnar, „bara einn desílítra".
Þegar honum var synjað bónarinn-
ar í blóðbankanum fann hann mis-
kunnsama hjúkrunarkonu við Ibn
al-Nafis kennslusjúkrahúsið, sem
með því kom í veg fyrir að hann
stæði við eið sinn um að kaupa
hníf og skera á æðar sínar sjálfur.
„Augu hans eru
sem sverð“
AI-Sadi var ákafur að sýna ást
sína. Hann hellti blóði sínu í bikar,
dýfði í pensli og tók til við að mála
blóðrautt höfuð á hvíta pappírsörk.
Yfirskegg fór á sinn stað, dregið
vatnsþynntu blóði. Myndin þykir
líkjast Saddam Hussein nokkuð
vel og verður gefið heiðursrými á
sýningu í Bagdad í nóvember.
E.t.v. má segja að A1 Sadi sýni
hollustu sína við Saddam á sér-
viskulegan hátt, en hann er síður
en svo einn um það að dást að hon-
um. írakar leggja sig fram um að
sýna fram á aðdáun sína á foringja
sínum. Abdul Razzaq Abdul Wa-
had, lárviðarskáld landsins, hefur
ort óð til Saddams, þar sem hon-
um er lýst svo að „augu hans eru
sem sverð".
Óánægja með hátt
vöruverð, vöruskort
og útlit fyrir stríð
En það eru svo sem ekki allir ír-
akar svona auðmjúkir. í Bagdad
hefur ólgað óánægja vegna hás
vöruverðs, skorts og útlitsins fyrir
enn eitt stríðið. Flestir írakar vildu
gjarna draga sig tilbaka frá Kúvæt
hið fyrsta ef það yrði til þess að
endi væri bundinn á líkurnar fyrir
því að átök við herliðið undir for-
ystu Bandaríkjamanna við Persa-
flóa brjótist út.
Hernaðarsérfræðingar í Washing-
ton létu sig dreyma um að virkja
þessa óánægju í innanlandsupp-
reisn, sem steypti Saddam af stóli
og bjargaði þannig bandalagsríkj-
unum frá tortímandi styrjöld. Þeir
gerðu sér vonir um að andstaðan
innanlands yxi ef viðskiptabann
gerði almenningi lífið leitt og
hernaðarógnunin gerði ólíklegt að
fólk kæmist af. En eftir hátt í fjög-
urra mánaða umsátur og saman-
söfnun geysimikils herafla í suðri
eru engin merki sjáanleg um að
slíkri uppreisn verði hrint af stað.
Almenningur hefur
nóg að bíta og brenna
og á skikkanlegu
verði
í viðtölum við íraka og stjórnarer-
indreka kemur í ljós að þó að verð-
lag á sumum vörum hafi hækkað
um 20% vegna viðskiptabannsins
og dregið úr verksmiðjufram-
leiðslu um u.þ.b. 30%, hefur bann-
ið ekki enn haft nein afgerandi
áhrif. Nauðsynjar eins og hveiti og
matarolía eru að vísu skammtaðar
en fást enn við lágu, niðurgreiddu
verði. Kaupmenn segjast hafa allt
að því ársbirgðir af vörum, og við
þær bætast munaðarvörur sem
rænt hefur verið frá Kúvæt.
Jafnvel írakar sem gagnrýna
Saddam í einkaviðræðum, hafa
áhyggjur af að ringulreið myndi
skapast ef pólitíska ástandið
breyttist. Þeir minnast hinna sí-
felldu blóðugu byltinga sem gerð-
ar voru í kjölfarið á afnámi kon-
ungdæmisins 1958 og héldu áfram
allt þangað til Saddam kom á
reglu, með grimmd, eftir að
Ba’ath-flokkurinn hrifsaði völdin
1968.
Því er það að meðan óánægðir ír-
akar hafa lítið meira aðhafst en að
vonast til að Saddam falli, hafa
milljónir skoðanabræðra al-Sadis
fylkt sér um ríkisstjórn sem hefur
reynst þeim vel. Sem dæmi má
nefna að listamaðurinn þiggur nú
laun fyrir að hanna minnismerki
þar sem sigur Saddams í stríðinu
milli írans og íraks er lofsunginn.
Fyrirmyndin að minnismerkinu er
ævaforn orrusta þar sem Arabar
sigruðu Persa. Þeir sem heim-
sækja minnismerkið eiga kost á
því að hlýða á upptökur af símtöl-
um sem Saddam átti við hershöfð-
ingja sína.
Utanaökomandi
ógnun þjappar
fólkinu saman
írakar í lægri virðingarstöðum líta
einnig svo á að hagsmunir þeirra
og stjórnarinnar fari saman. Um
260,000 manna starfa í ýmsum ör-
yggissveitum og til viðbótar er ein
og hálf milljón manna félagar í
Ba’ath-flokknum eða stuðnings-
menn hans.
íröskum stjórnvöldum hefur tek-
ist ágætlega að innræta þegnum
Listamaöurinn Nihad al-Sadi hef-
ur málað 45 veggmyndir af
Saddam Hussein í meira en lík-
amsstærð. En nú, þegar mikið
liggur við, lætur hann taka sér
blóð sem hann notar til að mála
andlitsmyndir af foringjanum.
sínum þá tilfinningu að óvinir sitji
um þá. „Það er okkar reynsla að ír-
akar fylkjast enn frekar um for-
ystumenn sína þegar þeim fmnst
sér ógnað," segir háttsettur írask-
ur embættismaður. „Fólk sem
finnst sér ógnað í daglegu lífi snýst
æ meir gegn þeim sem ógnunina
hefur í frammi. Þetta reyndist rétt
í stríðinu við írani og þetta er
svona núna.“
íraskir fjölmiðlar sýna hersafnað-
inn við Persaflóa sem innrás óvin-
veitts heimsveldishers í Miðaust-
urlönd, og nefna aldrei að innrás
fraka í Kúvæt hafi hleypt hættu-
ástandinu af stað. Fjölmiðlarnir
birta frásagnir af því hvernig þeirra
mönnum tekst að sigrast á við-
skiptabanninu.
„Þó að óhróðursherferðin gegn
írak, sem stjórnað er af Ameríkön-
um, hafi orðið til þess að írösk
börn fá ekki lengur mjólk," var
óljós uppsláttarfrásögn Bagdad-
blaðsins Observer nýlega, „hefur
henni ekki tekist að koma í veg fyr-
ir að íraskir lesendur fái bækur í
hendur.” Dagblaðið al-Qaddissiyah
bauð lesendum sínum upp á upp-
skriftir að því hvernig notast má
við döðlur í stað innflutts sykurs. Á
hverjum degi birta blöðin frásagn-
ir af fjölskyldum sem hafa ræktað
grænmeti í „sigurgörðum".
Frændur Saddams í
háar stöður
Að áliti sérfræðinga á andstaðan
við Saddam ekki eftir að koma frá
almenningi á götunum, heldur
þeim sem ofar standa í virðingar-
stiganum. En jafnvel þar hafa
menn sameinast um foringja sinn.
Gamlir félagar í Ba’ath-flokknum,
eins og Tariq Aziz utanríkisráð-
herra og Taha Yasin Ramadan að-
stoðarforsætisráðherra, hafa lengi
átt stirð samskipti við þá sem þeir
líta á sem „nýgræðinga” í innsta
hring Saddams.
En nú virðast gömlu, grónu
flokksmennirnir hafa lagt allt
ósamkomulag til hliðar og sýna
Saddam óhagganlegan stuðning,
og sömuleiðis hefur fjölskylda
hans þjappað sér saman. Nýíega
tók Hussein Kamel, iðnaðar- og
hergagnaframleiðsluráðherra,
frændi Saddams sem giftist dóttur
hans, við embætti olíumálaráð-
herra, sem Issam al-Chlabi hafði
gegnt en var rekinn eftir að hann
fyrirskipaði óvinsæla skömmtun á
bensíni. Annar valdamikill frændi
Saddams, Ali Hassan al-Majid,
gegnir embætti sem hann er ekki
öfundsverður af, hann er ríkis-
stjóri í Kúvæt.
Andóf og ótryggð
þurrkuð út
Sérhver vottur af andófi eða
ótryggð hefur verið þurrkaður út.
Fyrir skemmstu leysti Saddam yf-
irmann herráðsins frá störfum og
setti aðstoðarmann hans í hans
stað. Ástæðan er sögð sú að hers-
höfðingjanum hafði láðst aö segja
foringjanum að hann hefði fengið
bréf frá fyrrum yfirmönnum í
hernum þar sem þeir lögðu fast að
honum að koma í veg fyrir stór-
slys.
Saddam veit að það er trúlega að-
eins frá hernum sem raunveruleg
uppreisn gæti komið og hann vildi
vara þá við sem ábyrgðina bæru. Á
því sem næst hverju kvöldi kemur
hann fram í sjónvarpi í forsæti
herráðsins, klæddur bardagabún-
ingi hersins sem er eftirlætisein-
kennisbúningur hans þessa dag-
ana. Myndunum er beint að skot-
gröfunum í Kúvæt og þar taka her-
mennirnir vel eftir hvernig
sýningarnar eru matreiddar.