Tíminn - 27.04.1991, Blaðsíða 2

10 T HELGIN
Laugardagur 27. apríl 1991
Kópavogur
Framsóknarfélögin í Kópavogi boða til almenns bæjarmála-
fundarfimmtudaginn 2. maí kl. 20.30 að Digranesvegi 12.
Sljómin.
Sumri
fagnað með
Ingibjörgu og
Valgerði
Ingibjörg Valgerður
Landssamband framsóknarkvenna boðar allar framsóknarkonur
til sumarfagnaðar með alþingismönnunum Ingibjörgu Pálmadótt-
ur og Valgerði Sverrisdóttur að Lækjarbrekku, 2. hæð, miðviku-
daginn 1. maí kl. 19.30.
Framkvæmdastjóm LFK
HAPPDRÆTTI
KJÖRDÆMISSAMBANDS
FRAMSÓKNARFÉLAGANNA
f REYKJANESKJÖRDÆMI
Dregið var í happdrættinu þann 22. apríl hjá bæjarfógetanum I
Kópavogi.
Vinningsnúmer verða birt 6. maí nk.
L
LANDSVIRKJUN
Útboð
Landsvirkjun óskar eftir tilboðum í jarðvinnu vegna
byggingar 220 kV Búrfellslínu 3 (um 24 km frá Sand-
skeiði að Hamranesi) í samræmi við útboðsgögn BFL-
14.
Útboðsgögn verða afhent frá og með föstudeginum 26.
apríl 1991 á skrifstofu Landsvirkjunar að Háaleitisbraut
68, Reykjavík, gegn óafturkræfu gjaldi að upphæð kr.
3000,-.
Framkvæma skal jarðvinnu í 64 turnstæðum, sem teng-
ist niðursetningu á undirstöðum og stagfestum og koma
fyrir bergboltum.
Heildarverklok eru 15. september 1991.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Landsvirkjunar, Háaleit-
isbraut 68, 103 Reykjavík, eigi síðar en föstudaginn 17.
maí 1991 kl. 12:00, en tilboðin verða opnuð þar þann
dag kl. 13:30 að viðstöddum þeim bjóðendum sem þess
óska.
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Laus staða
Laus er til umsóknar staða skólameistara Vélskóla (s-
lands.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri
störf sendist menntamálaráðuneytinu, Sölvhólsgötu 7,
150 Reykjavik, fyrir 1. júní nk.
Menntamálaráöuneytiö
Sæmundur Gíslason
Sólvangl, Hafnarfirðl,
fynum bóndl að Ölfusvatnl, Grafningi
verður jarðsunginn frá Þjóðkirkjunni i Hafnarfirði þriðjudaginn 30. apríl
kl. 15.00.
Aöstandendur
Hér má sjá rökstudda teikningu af
hinni elstu Péturskirkju f Róm, en
hana reisti Konstantín keisari yfir
gröf Péturs postula 324 e. Kr.
f þessu guðshúsi munu þeir
Brennu- Flosi og Kári hafa tekið
aflausn.
Þrjátíu og níu...
Niðurbjúgt er nef...
En um Stefni segir svo að hann hafi
þá farið „norðr í Danmörk". Þar hafi
hann ort níðvísu um Sigvalda jarl
Strút-Haraldsson:
Munkat nefna
nær munk stefna.
Niðurbjúgt er nef
á níðingi,
þeim es Svein konung
sveik úr landi
ok Tryggvason
á tálar dró.
Þóttist Sigvaldi kenna mark sitt á
vísunni og lét fyrir þá sök drepa
Stefni. Er Ari „gamli“, sem efiaust
merkir hér Ara fróða, borinn fyrir
sögn þessari.
I þætti Stefnis Þorgilssonar getur
þess ekki að þeir Þorvaldur né Stefn-
ir hafi farið saman til Jerúsalem né
dauða eða legstaðar Þorvalds, held-
ur þess eins að Stefnir hafi ekki un-
að í Noregi eftir Ólaf konung, búist
til Rómarferðar og gengið suður.
Síðan hafi hann á norðurleið komið
í Danmörk og verið þar drepinn að
tiihiutan Sigvalda jarls fyrir níðvís-
una um hann, sem þar er og til færð.
En eigi er þar skírskotað til Ara og
virðist þó að því ieyti vera sama
heimildin og í Kristnisögu.
Sagnir Kristnisögu og þáttar Stefn-
is má vel samrýma. Þeir Stefnir og
Þorvaldur mega vel hafa farið saman
til Jerúsalem og þaðan til Kænu-
garðs, en síðan hafi Stefnir haldið
þaðan vestur á bóginn til Róma-
borgar og þaðan norður í Danmörk.
Virðist svo sem Ari fróði hafi heyrt
sagnir um ferðir þeirra og afdrif. Til
sönnunar um afdrif Þorvalds hefur
Ari tilfært vísu Brands hins víðförla
og til sönnunar um afdrif Stefnis
níðvísu hans um Sigvalda jari, sem
þó sannar ekkert um suðurgöngu
Stefnis, heldur það eitt að hann hafi
komið til Danmerkur og verið þar
ráðinn af dögum fyrir níðið. Sagnir
þessar eru sennilega orðnar um 70
ára gamlar þegar Ari heyrir þær —
hann var fæddur 1067 eða 1068 —
og er líklegt að hann hafi þær frá
Gelli Þorkelssyni, afa sinum, eða
Þuríði Snorradóttur eða þeim Hauk-
dælum Teiti ísleifssyni eða Halli
hinum gamla Þórarinssyni. Mega
þær því vel vera sannar, að minnsta
kosti í aðalatriðum. Báðir voru
Stefnir og Þorvaldur stórættaðir
menn og „heimsborgarar" hafa þeir
verið orðnir, sem víða hafa farið og
mörgum kynnst. Mikið hafa þeir
viljað á sig leggja fyrir trú sína og
sér til sáluþóta, enda var slík för sem
suðurför þeirra eigi svo lítil frægð-
arför, efvel tækist til.
Langferð tveggja
kvenna
Samkvæmt sögu Gísia Súrssonar,
38. kap., á Auður Vésteinsdóttir,
kona Gísla Súrssonar, að hafa farið
utan eftir fall Gísla, ásamt Gunn-
hildi mágkonu sinni, og eiga þær að
hafa borist til Heiðabæjar á Jótlandi,
tekið þar kristna trú, gengið suður
til Rómaborgar og eigi komið aftur.
Engin tök eru á því að dæma um
sannindi sagnar þessarar. Ef hún er
sönn, þá eru þær stöllur fyrstu ís-
lensku Rómarferlarnir, sem farið
hafa „eystri“ leiðina suður og ef til
vill fyrstu íslendingarnir sem suður
til Rómaborgar hafa gengið.
Um 1050 hafa þeir Flosi Þórðarson
(Brennu-Flosi) og Kári Sölmundar-
son átt að hafa gengið suður. í 158.
kapítula Njáissögu segir frá suður-
göngu Flosa. Virðist hann hafa farið
úr Suðureyjum og siglt þaðan „suð-
ur um sjá“ og ætti því víst að hafa
sigit suður milli Bretlands og ír-
lands og suður fyrir Bretland og
þaðan austur til meginlandsins, lík-
lega til Normandí á Frakklandi. Það-
an hefði hann svo átt að fara suður
Frakkland til Miðjarðarhafs um St.
Fjöldi nú ókunnra
íslendinga lagði
leið sína til Rómar
eða Jerúsalem og
ekki auðnaðist öll-
um að ná heim aft-
ur. Þannig hvílir
Þorvaldur víðförli í
grennd við Kiev í
Rússlandi
Giles, sem var, eins og áður er vikið
að, í leið suðurgöngumanna. Þaðan
hefur hann svo farið venjulega suð-
urgönguleið með strönd Miðjarðar-
hafs og til Piacenza og þaðan suður
Ítalíu allt til Rómaborgar. Segir sag-
an að hann hafi hlotið svo mikla
sæmd að hann hafi þegið iausn af
sjálfum páfanum. Ef Flosi hefur á
annað borð farið þessa för, þá hefur
hann eflaust gengið til skrifta í
Rómaborg í Péturskirkjunni þar,
eins og pílagríma var háttur og þeg-
ið lausn af stórvirkjum sínum, sem
auðvitað var fyllsta þörf á að lögum
heilagrar kirkju. En sjálfur páfinn
hefur ekki skriftað Flosa, heldur sá
kennimaður, sem hefur annast
skriftir fyrir hönd páfa. Skriftastólar
hafa margir verið í kirkjunni þá,
eins og eru í Péturskirkjunni í
Rómaborg nú, þar sem hver kenni-
faðir hefur sinn stól. Skriftafaðir
þurfti — og þarf — að skilja tungu
þeirra manna sem skrifta fýrir hon-
um og skriftafaðir hefur verið valinn
með það fyrir augum. Árni Ólafsson,
síðar biskup í Skáiholti, var til dæm-
is um eitt skeið skriftáfaðir nor-
rænna manna í Róm, með því að
hann hefur skilið tungu þeirra.
Sögn Njálu um það að Flosi hafi
þegið lausn af sjálfum páfanum er
því skrautsögn, sögð til þess að gera
veg Flosa sem mestan. Síðan segir
frá heimför Flosa. Þá er hann sagöur
hafa farið hina „eystri“ leið. Þá hefur
hann sjálfsagt farið venjulegu leið-
ina, sem áður getur, yfir St. Bern-
hard, norður um Svissland til Ma-
inz, norður Þýskaland til Danmerk-
ur. Á þeirri leið er hann sagður hafa
dvalist víða í borgum, gengið fyrir
ríka menn og þegið af þeim mikla
sæmd. Getur sögn þessi um Flosa
verið rétt í aðalatriðum, þótt hún
beri ósvikinn keim af öðrum sögn-
um í íslendingasögum um sæmdir
þær og virðingarmerki sem sögu-
hetjurnar hijóta oftast í utanferðum
sínum. Höfundur Njálu gerir hlut
Flosa jafnan svo góðan sem kostur
er, enda þótt hann hafi staðið að
brennu Njáls og Bergþóru og sona
þeirra.
í 159. kapítula Njálssögu segir frá
suðurgöngu Kára Sölmundarsonar.
Er Kári sagður hafa siglt frá Hvíts-
borg á Skotlandi til Normandí, þar
sem hann hafði gengið á land, en
þaðan gekk hann „suður“, sem vafa-
laust á að merkja ferð til Rómaborg-
ar. Þar fær hann „lausn“ eins og
Flosi, þó að ekki segi að Kári hafi
tekið lausn af sjálfum páfanum. Kári
þurfti auðvitað lausnar við, eins og
aðrir pílagrímar og sjálfsagt sérstak-
lega vegna hinna mörgu mannvíga
sinna, enda þótt þau væru unnin í
hefnd eftir Njál og venslamenn
hans. Svo segir af heimför Kára. Fer
hann aftur hina „vestri" leið, líklega
nokkurn veginn sömu leið sem
hann fór suður, og tekur skip sitt
aftur í Normandí, enda er rakin ferð
hans uns hann kemur aftur heim til
íslands.
Suðurganga Auðar, Flosa og Kára
er ráðin eftir dvöl þeirra erlendis.
Auður tekur kristna trú í Jótlandi
sem þá hafði um nokkurt skeið ver-
ið kristið. Suðurgöngur hafa þó ver-
ið orðnar kunnar þar. Kári og Flosi
dveljast um stund í Suðureyjum og
á Skotlandi. Þau lönd höfðu iengi
kristin verið og suðurgöngur þaðan
hafa sjálfsagt verið algengar. Þar
hafa þeir mátt fá vitneskju um nauð-
syn þeirra og nytsemi. Annars
kunna sagnir þessar um suðurgöng-
ur þeirra Auðar, Flosa og Kára að
vera hugsmíð söguhöfunda eða ann-
arra, mótuð af hugmyndum hans
eða þeirra um pflagrímsferðir suður
til Rómaborgar. Höfundi Njáissögu
eru iíka sjáanlega nokkuð kunnar
hinar venjulegu leiðir suðurgöngu-
manna suður um Evrópu. Hann tal-
ar bæði um hina „eystri" og hina
„vestri“ leið.
Sýn Hrafns hins rauða
í frásögn Njálssögu af Brjánsbar-
daga hefur komist þjóðsaga ein um
Hrafn nokkurn sem kallaður er hinn
rauði. Sýnist hann hafa átt að vera
orkneyskur höfðingi eða að minnsta
kosti maður sem mikils hafi verið
verður. Það skal látið liggja milli
hluta hver sé Hrafn hinn rauði eða
hvort hann sé blátt áfram gervimað-
ur höfundar. Höfundur Njálssögu
segir þá sögu um Hrafn þennan að
hann hafi verið eltur út á á eina, þar
sem honum þótti hann sjá helvíti í
niðri og honum þótti djöflar vilja
draga hann til sín. Þá segir Hrafn:
„Runnið hefur hundur þinn, Pétur
.ppStuli, tv.isy^r til,Rqrns.pg.rnundi