Tíminn - 01.05.1991, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 1. maí 1991
Meðan augu allra á
Vesturlöndum beindust
að atburðunum við
Persaflóa voru Kínverjar
önnum kafnir við að
handtaka andófsmenn. Það
boðar ekki gott fyrir framtíð
Hong Kong.
Hún er klædd gráum síðbuxum og
jakka sem hæfa menntuðum opin-
berum starfsmanni í Peking. Af svip
hennar er ekki að ráða þá angist sem
hún hefur búið við eftir að maður
hennar var tekinn höndum fyrir
meira en einu ári.
Hann var í fremstu röð andófs-
manna í kínversku lýðræðishreyfing-
unni sem troðin var undir af herliði
og skriðdrekum í júní 1989. Þær að-
gerðir vöktu almennan viðbjóð um
heim allan. Hjá honum tók við eitt ár
í felum og á flótta, en þá var hann
gripinn. Það var þó ekki fyrr en á
þessu ári sem hann var dreginn fyrir
rétt, ákærður fyrir að hafa staðið að
samsæri gegn ríkinu og dæmdur til
langrar fangavistar. Síðast fréttist af
honum í strangri fangavörslu í Qinc-
heng-fangelsinu í Peking, en af því
fara ljótar sögur. En kona hans óttast
að hann verði innan tíðar fluttur til
fangelsis á landsbyggðinni þar sem
hann kann að sæta enn verri með-
ferð.
Orðin uppgefin á pólit-
ík og pólitísku fólki
Hún er orðin uppgefin á pólitík og
„pólitísku fólki". í staðinn hefur hún
í rólegheitum en jafnt og þétt verið
að reyna að vernda lagalegan rétt
manns síns. Það sama hafa líka ætt-
ingjar annarra fanga gert, en þeir
bera ekki saman ráð sín af ótta við að
vera sakaðir um samsæri.
„Þetta skiptir mig engu máli leng-
ur,“ segir hún við vini sína þegar þeir
vilja votta henni samúð. Þeir trúa
henni ekki. Hún virðist að vísu, rétt
eins og konur margra annarra fang-
elsaðra andófsmanna, vera búin að
sætta sig við að búa við stöðugt eftir-
lit og ofsóknir, en hún elskar mann-
inn sinn og sársaukinn sem fylgir að-
skilnaði og tilhlökkun — þrátt fyrir
að mörg ár kunni að líða þar til hún
fær aftur að sjá hann — gengur
nærri henni.
Reyndar á hún sjálf nóg með að
komast af gegn opinberri andstöðu
yfirvalda í Peking. Og þar sem hún
hefur sjálf orðið að sæta fangavist er
henni fullljóst hvernig kínversk
fangelsi eru að innan. Hún er farin
að nálgast þrítugt, bamlaus, og er
stöðugt þreytt. Afleiðingarnar af
hennar eigin fangavist eru þær að
henni finnst ósýnilegur fangelsis-
veggur þrengja æ meira að sér. Hún
er í veikindaleyfi, þjáist af hjartasjúk-
dómi og finnst sjálfri hún líta út fyr-
ir að vera orðin ákaflega gömul.
Þegar hún losnaði úr fangelsinu fór
hún beina leið heim til tengdamóður
sinnar, sem var orðin hvíthærð af
áhyggjum. Til að draga úr álaginu á
fjölskyldu manns síns fluttist hún til
vinafólks. Én það losaði sig við hana
— vegna hræðslu. Hún er nú búin að
búa á fjórum mismunandi stöðum á
jafnmörgum mánuðum, og hefur
enga hugmynd um hvað framtíðin
ber í skauti sér.
„Ég geri ráð fyrir að einhver mein-
ing sé með þessu öllu saman, en ég
skil ekki um hvað málið snýst.
Kannski fæ ég aldrei að vita það,“
sagði hún við vini sína fyrir nokkrum
dögum.
Kona kínversks fangelsaðs andófs-
manns lifir við slíkar ofsóknir og ör-
væntingu, að því er hún lýsti fyrir
vinum sínum í Peking fyrir skömmu.
Augu almannaöryggisstofnunarinn-
ar fylgjast með öllu og konan krefst
þess að nafn hennar sé ekki nefnt.
Hún hefur aðeins einu sinni séð
mann sinn síðan hann var handtek-
inn. Þá var hann þegar búinn að vera
í einangrunarvist í meira en ár í ör-
litlum fangaklefa, þar sem eini
glugginn var uppi undir lofti með
rimlum fyrir.
Kínverjar ekki lengur
alþjóðlegt úrhrak —
vegna stuðnings við
fjölþjóðaliðið
Þetta er ömurleg frásögn, en því
miður hefur mátt heyra hana alltof
oft í Kína á mánuðunum eftir blóð-
baðið á Torgi hins himneska friðar,
Tiananmen. Það má taka undir með
einum ættingja sem segir: „Torg hins
himneska friðar er eins og lömunar-
sjúkdómur hjá okkur. Vinir eru
hræddir við að hafa samband við
okkur. Atvinnuveitendur geta ekki
tekið okkur í vinnu. í augum flestra í
Kína tilheyra atburðirnir á Torgi hins
himneska friðar fortíöinni. Hvað mig
snertir er 4. júní í dag og á morgun
og á hinn daginn. Allir dagar eru 4.
júní hvað mig varðar."
Það er fráleitt að þessi kona og
margar milljónir annarra Kínverja
muni nokkum tíma gleyma fjölda-
morðunum á Torgi hins himneska
friðar. En forystumenn landsins
vinna stöðugt að því að afmá þau úr
hugum og fyrirætlunum vestræna
heimsins, en halda á sama tíma
áfram að bæla niður allt andóf heima
fyrir.
Á þessu ári hefur kínverskum yfir-
völdum í rauninni tekist að losa sig
við ímynd hins alþjóðlega úrhraks —
að miklu leyti vegna þess að þau
studdu málstað fjölþjóðaliðsins í
Persaflóastríðinu. í þakklætisskyni
virðast Bandaríkjamenn og banda-
menn þeirra mun líklegri til að horfa
í gegnum fingur sér með áframhald-
andi mannréttindabrot þeirra.
Samt sem áður tóku Kínverjar þegj-
andi og hljóðalaust fasta 30 eða fleiri
áberandi og lýðræðissinnaða náms-
menn og menntamenn á fyrstu mán-
uðum þessa árs, meðan umheimur-
inn einblíndi á ástandið við Persa-
flóa. Ströngustu 13 ára fangelsis-
dómana fyrir uppreisn fengu tveir
menn sem voru aðalstyrkur og stoð
lýðræðishreyfingarinnar 1989, þeir
Wang Jungtao, 32 ára djarfur dag-
blaðsritstjóri, sem hafði áður átt í
útistöðum við yfirvöldin fyrir að
berjast fyrir meira frelsi, og Chen
Ziming, 38 ára, stofnandi einkarann-
sóknarstofnunar.
Undir skrásetningunni „svartar
hendur" hjá ríkissaksóknara voru
þeir ákærðir fyrir að hafa skipulagt
það sem enn er opinberlega vitnað til
sem „gagnbyltingaruppreisnin"
1989. !
Enn meira óróavekjandi er hvarf
andófsmanna úr iðnaðarmannastétt.
Álitið er að margir þeirra hafi lent í
nauðungarvinnubúðum.
Á sama tíma hefur undirokun verið
haldið áfram í Tíbet. Dalai Lama er
nýbúinn að vera í Bretlandi og lýsti
ástandinu í heimalandi sínu. Breska
ríkisstjómin vildi ekkert hafa með
hann að gera af tillitssemi við tilfinn-
ingar Kínverja, þrátt fyrir þá stað-
reynd að yfir ein milljón Tíbeta hefur
látið lífið undir fjörutíu ára stjórn
Kínverja.
Réttarhöldin yfir lýðræðissinnuðu
andófsmönnunum eru réttlætinu til
háðungar. Þau voru rekin um dóm-
Tæp tvö ár eru liðin frá atburðunum á Torgi hins himneska friðar, en enn halda refsiaðgerðir yfirvalda
áfram. „Þeir sem átti að skjóta hafa verið skotnir," segir kínverski utanríkisráðherrann.
Kínverjar halda óáreittir áfram mannréttindabrotum:
Hvað verður
um framtíð
Hong Kong?
stólana með hraði. Málin voru ekki
reifuð með neinum kenningum eða
hugmyndum, og hvorki leyfð áfrýjun
né vörn. Gengið var út frá því sem
gefhu að hver og einn þeirra ákærðu
sem færðir voru fyrir rétt væri sekur.
Ættingjum hinna ákærðu var ekki
hleypt inn í dómssalinn. Og engum
erlendum fréttariturum var leyft að
vera viðstaddir.
Það er augljóst mál að kínverska
ríkisstjómin finnur ekki til neins
samviskubits vegna mannréttinda-
brotanna sem hún fremur. Að sögn
mannréttindasamtaka voru yfir 1000
manns teknir af lífi í Kína í fyrra með
hefðbundnu byssuskoti í hnakka-
grófina. Glæpimir sem þeir voru
dæmdir fyrir voru m.a. klám, vændi
og eiturlyfjadreifing. Nýru og önnur
líffæri hinna líflátnu voru í mörgum
tilfellum seld til ígræðslu.
„Með því að drepa einn menntum
við 100," er spakmæli Kínverja.
Heimsókn breska ut-
anríkisráðherrans
Nú hafa Kínverjar tilkynnt að loks
hafi þeir lokiö við að taka alla þá af