Tíminn - 08.05.1991, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 8. maí 1991
Skuggi fortíðar
Sleeplng with the Enemy irk'h
Aðalhlutverk: Julla Roberts (Pretty Wo-
man, Steel Magnollas, Flatllners), Patr-
lck Bergln, Kevin Anderson, Ellzabeth
Lawrence, Kylie Secor.
Kvikmyndataka: John Llndley.
Handrít: Ronald Bass.
Leikstjórí: Joseph Ruben.
Bönnuð Innan 16 ára.
Sýnd I Bióhöllinnl.
Bíómyndin Sofið hjá óvininum er
fyrsta hlutverk Juliu Roberts í
spennumynd, að undanskildu auka-
hlutverki í myndinni Flatliners. Nú
leikur hún aðalhlutverkið í nýjustu
mynd Josephs Ruben og tekst bara
ágætlega til og sannar að hún hefur
meira en útlitið fram að færa.
Laura (Julia Roberts) og Martin
Burney (Patric Bergin) hafa verið
gift í tæp fjögur ár og safnað að sér
hrúgu af peningum, ef mark takandi
er á strandhúsi þeirra og innrétt-
ingu þess. Á yfirborðinu virðist allt
með felldu, en þegar líða fer á mynd-
ina kemur í ljós að eiginmaðurinn
er hinn versti og kúgar Lauru,
þannig að hún sér þá leið besta að
sviðsetja dauða sinn og láta sig
hverfa. Nýi dvalarstaður hennar er
Iowa og gerir hún þar heiðarlega til-
raun til að lifa heilbrigðu lífi langt í
burtu frá eiginmanninum. En áður
en langt líður uppgötvar Martin að
hún er enn á lífi og leitar hennar.
Ytri búningur myndarinnar er all-
ur til fyrirmyndar, sérstaklega vel
heppnuð kvikmyndataka sem oft á
tíðum er ansi nýstárleg, skilar sér
vel til áhorfenda og á ríkan þátt í að
gera myndina að því sem hún er.
Patrick Bergin, sem ekki hefur sést
oft áður á tjaldinu, er sannfærandi í
hlutverki eiginmannsins og nær
skapsveiflum hans mjög vel. Juliu
Roberts þekkja flestir úr þeirri vin-
sælu kvikmynd Pretty Woman; hún
er greinilega að komast hjá stöðnun
og útiloka það að hún festist í vissu
hlutverki.
Myndin er fyrst og fremst spennu-
mynd og skilar sínu ágætlega sem
slík, með þremur góðum hrollum á
réttum stöðum, en söguþráðurinn
er engin nýjung og sennilega væri
hægt að tína saman nokkrar myndir
sem væru með ekki mjög ólíkan
söguþráð, en sem afþreying er þetta
hin ágætasta mynd.
ÁHK.
STOFNLÁNADEILD
LANDBÚNAÐARINS
Laugavegi 120 • 105 Reykjavík
Umsóknir um lán vegna framkvæmda á árinu 1992
þurfa að berast Stofnlánadeild landbúnaðarins fyrir
15. september næstkomandi.
Umsókn skal fylgja teikning og nákvæm lýsing á
framkvæmdinni, þar sem meðal annars er tilgreind
stærð og byggingaefni.
Ennfremur skal fylgja umsögn héraðsráðunautar og
veðbókarvottorð. Þá skal fylgja umsókn búrekstrar-
áætlun til 5 ára og koma þarf fram hverjir væntanleg-
ir fjármögnunarmöguleikar umsækjanda eru.
Þeir, sem hyggjast sækja um lán til dráttarvélakaupa
á árinu 1992, þurfa að senda inn umsóknir fyrir 31.
desember nk.
Allar eldri umsóknir falla úr gildi 15. september nk.
Það skal tekið fram, að það veitir engan forgang til
lána þó framkvæmdir séu hafnar áður en lánsloforð
ffá deildinni liggur fyrir.
Sérstök athygli er vakin á því, að Stofnlánadeild land-
búnaðarins er óheimilt lögum samkvæmt að fara á
eftir öðrum veðhöfum en opinberum sjóðum. Lántak-
endum er sérstaklega bent á að tryggja sér veðleyfi
vegna væntanlegrar lántöku frá Lífeyrissjóðum öðr-
um en Lífeyrissjóði bænda og öðrum þeim aðilum,
sem eru með veð í viðkomandi jörð.
Umsóknareyðublöð fást hjá Stofnlánadeild landbún-
aðarins, útibúum Búnaðarbanka íslands og búnaðar-
samböndum.
Stofnlánadeild landbúnaðarins.
ÚR VIÐSKIPTALÍFINU
Viðauki Enskilda-skýrslunnar:
Kauphallir á Norð-
urlöndum
Enskilda Securities tók 1988 saman
skýrslu um hlutabréfamarkað á ís-
landi ásamt starfsmönnum Iðnþró-
unarsjóðs og Seðlabankans. Viðauki
E við skýrsluna fjallaði um kaup-
hallir á Norðurlöndum:
Kauphöllin í Stokkhólmi er hinn
opinberi hlutabréfamarkaður fyrir
Svíþjóð og stærsta kauphöllin á
Norðurlöndum... er hún nú níunda
stærsta kauphöll í heimi... Hlutabréf
... eru skráð á tveimur skrám... til að
vera skráð(ur) á AI listanum verður
félag að hafa stofnfé, er nemur
minnst 20 millj. sænskra króna og
þúsund hluthafa hið minnsta ... til
skráningar á A II listanum verður
íyrirtæki að hafa minrjst 2 millj.
sænskra króna í hlutafé, minnst 4
millj. sænskra króna í ijeildar eigið
fé og 400 hluthafa hið minnsta. Því
til viðbótar má ekki meira en 90% af
hlutabréfum í skráðu félagi vera í
eigu eins eiganda eða hóps af eig-
endum ... það eru tvær aðferðir við
viðskipti á kauphöllinni, „uppkalls-"
eða „markaðs“-aðferðin svo og við-
skipti, eftir að sjálfúm kauphallar-
fundinum er lokið. Uppkallið á sér
stað í sal kauphallarinnar og þar
leiðir tölva saman kaup- og sölutil-
boð... Greiðsla fyrir hlutabréf á sér
stað á fimmta viðskiptadegi eftir
þann dag, þegar gengið hefur verið
frá viðskiptunum, nema samið hafi
verið um annað." (Bls. 104-105)
Kauphöllin í Kaupmannahöfn er
eina danska kauphöllin ... er nú að
breyta úr uppboðskerfi yfir í sjálf-
virkt skjákerfi... Þegar nýja kerfið
kemst í gang, munu nýir kauphall-
araðilar með takmarkaðri ábyrgð fá
aðgang að kauphöllinni ... Viðskipti
með hlutabréf eiga sér bæði stað í
kauphöllinni og utan hennar og þá
gegnum kauphallaraðila, sem ann-
aðhvort erú annar aðili að viðskipt-
unum eða umboðsaðili... Hér er það
eins og í Stokkhólmi, að dagleg
skráning hlutabréfa nær aðeins til
lítils hluta viðskiptanna, sérstaklega
vegna þess að bönkunum er ekki
heimilað að vera beinir þátttakend-
ur í uppboðinu. Ætlað er, að aðeins
um 3% af umsetningu skuldabréf-
anna og 10-12% af umsetningu
hlutabréfanna eigi sér stað á sjálfu
markaðsuppboðinu. — Nú fýrir-
finnst engin skylda að tilkynna við-
skipti utan uppboðsins til kauphall-
arinnar." (Bls. 106- 107)
Kauphöllin í Ósló er helsta norska
kauphöllin... Það eru tveir opinberir
skráningarlistar fyrir hlutabréf... Til
að komast á Börs I verður fyrirtæki
að hafa a.m.k. 10 millj. norskra
króna útistandandi í hlutabréfum og
meira en 500 hluthafa. Því til við-
bótar verður meira en 1/3 af hlutafé
félagsins að vera í eigu annarra en
stjórnenda, framkvæmdastjóra eða
starfsmanna slíks félags. — Börs II
... (er) fyrir félög með a.m.k. 2 millj.
í útistandandi hlutabréfum og
meira en 200 hluthafa; og bjóða
verður a.m.k. 15% af hlutafé félags-
ins til almennings... Verslað er með
hlutabréf bæði á kauphöllinni og ut-
an hennar gegnum kauphallaraðila,
sem bæði geta þá verið umboðs-
menn eða aðilar að viðskiptunum. Á
kauphöllinni sjálfri er uppboðskerfi
notað til skráningar (verðs þeirra)...
Á innanlandsmarkaði verður upp-
gjör að eiga sér stað innan sjö daga.“
(Bls. 107-108)
Kauphöllin í Helsinki er eina
kauphöllin í Finnlandi. Þótt engin
lög séu fyrir hendi um kauphöllina í
Helsinki eða viðskipti þar, þá er dag-
leg stjórn hennar í höndum kaup-
hallarnefndar... Til að öðlast skrán-
ingu verður félag að hafa uppgreitt
stofnfé, er nemur minnst 50 millj.
finnskra marka og heildarhlutafé, er
nemur minnst 10 millj. finnskra
marka. Ekki mega meira en 80% af
atkvæðisrétti í félaginu vera í hönd-
um eins hluthafa. Sérhvert skráð
hlutafélag á kauphöllinni í Helsinki
verður að hafa 700 hluthafa hið
minnsta... Eftir að kauphallarfundi
dags hvers er lokið, er kauphallarað-
ilum frjálst að eiga viðskipti í nánd
við það verð, sem síðast var opinber-
lega gefið upp fyrir hvert verðbréf.
Aðilar að kauphöllinni í Helsinki
mega versla utan kauphallarinnar.
í dag er útlendingum ekki heimilt
að kaupa innlend skuldabréf í Sví-
þjóð, Noregi og Finnlandi.
EBE:
Valdskipting í
Samfélaginu
Stöðu valdskiptingar á milli Efna-
hagsbandalags Evrópu sjálfs og ein-
stakra aðildarríkja þess dró Neill
Nugent 1989 svo saman í Govern-
ment and Politics of the European
Community (Stjórn og stjórnmál í
Evrópska Samfélaginu); i
,Á flestum sviðum þjóðmála taka
aðildarríki enn sínar eigin ákvarð-
anir að miklu leyti, svo sem á svið-
um utanríkismála, landvarna, efna-
hagsmála í stórum dráttum, fjár- og
peningamála, heilbrigðismála, laga
og reglu. Sín á milli ræða og ráðgast
aðildarríkin um ýmsa þætti stefnu-
mörkunar sinnar á þessum mála-
sviðum og á stundum hafa þau
bundnar hendur um þau sakir aðild-
ar sinnar, en að vanda geta þau sjálf
tekið ákvarðanir sínar, áður en lýkur
(in the last analysis).
Nálega allar helstu ákvarðanir
Samfélagsins eru teknar í ráðherra-
ráði þess, en í því sitja fulltrúar rík-
isstjórna þeirra. Fyrir jöfnun skoð-
ana (concensus) og í einu hljóði eru
flestar meginákvarðanir teknar í
ráðherraráðinu. Þegar heimild er til
að bera mál undir atkvæði, getur
eitt ríki beitt neitunarvaldi (að Lux-
emborgar- samkomulaginu), ef í
veði eru „brýnir þjóðarhagsmunir"
þess, en á því kunna að vera pólitísk
vandkvæði.
Athafnasviði framkvæmdastjórnar-
innar og þingsins hefur ráðherra-
ráðið sett þröngar skorður, en um
„yfirþjóðleg" völd eru þau helstu
keppinautar þess, og hafa þau ein-
ungis litlu fram komið í málum,
sem ráðherraráðið hefur ekki haft
hug á.
Frá því að Samfélagið var stofnað,
er Evrópuráðið helsta nýja stofnun-
in, sem sett hefur verið á fót, en eins
og það er skipað (þjóðhöfðingjum
og utanríkisráðherrum) er það öðru
fremur fulltrúi ríkisstjórna sem og
að starfsháttum (en það að hefst
nær einvörðungu að teknum sam-
hljóða ákvörðunum).
Um meginákvarðanir lýtur fram-
kvæmdastjórnin ráðherraráðinu, en
til hennar segir mjög í öðrum mál-
um og við setningu reglugerða. Að
tölu til eru flest lög Samfélagsins
gefin út í nafni framkvæmdastjórn-
arinnar og ráðsins.
Ákvarðanir um fjárlagagerð hafa
ávallt verið teknar í krafti meiri-
hluta atkvæða (þegar þurfa hefur
þótt), og frá miðjum níunda ára-
tugnum hefur mjög færst í vöxt, að
mál séu borin undir atkvæði, — svo
sem um meginþætti innri markað-
arins, — og ýtir það undir atkvæða-
greiðslu um önnur mál.
Löggjafarvald Evrópska þingsins
kann að vera takmarkað, en þó
skyldi ekki lítið gert úr hlut þess í
Samfélaginu. Um gerð fjárlaga hefur
það allmikið ákvörðunarvald. Laga-
frumvörp ræðir það, og getur tafið
samþykkt þeirra, þannig að það hef-
ur áhrif á inntak þeirra. Og að
ákvæðum laganna um einn og sama
Evrópumarkað (SEA) markar það
stefnuna á nokkrum sviðum og við
ýmsar kringumstæður hefur það
ákvörðunarvald nálega til jafns við
ráðherraráðið.
Lög Samfélagsins eru vaxandi
hluti af mikilvægum lögum aðildar-
landanna. Lög þess gilda, þegar þau
fara ekki saman við lög þeirra, og ef
til málaferla kemur, er endanlegt
úrskurðarvald í þeim ekki hjá dóm-
stólum aðildarlanda, heldur hjá
dómstóli Samfélagsins." (Bls. 321-
323)
Láttu ekki
sumarleyfið
fara út um þúfur..
með óaðgæslu!

IUMFERÐAR
'ráð