Tíminn - 17.07.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 17. júlí 1991
Tímiim
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavlk
Framkvæmdastjóri:
Ritsljórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Steingrimur Glslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavlk. S(ml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,- , verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Mengunarslysin
Tíu dagar eru liðnir síðan vart varð við að torkenni-
leg efni tók að reka að landi á nyrstu fjörðum og vík-
um Strandasýslu og festast í breiðum í fjörurnar,
reka suður með fjörðunum og fylla strendur og
hleinar þar þessum óhroða einnig.
Sýnt er því að allvíðáttumikil strandlengja er und-
irlögð þessum annarlega reka. Heimafólk þekkir
hann ekki af reynslu sinni, efnafræðingar vita ekki af
lærdómi sínum hvers kyns hann er og yfirvöld um-
hverfís- og mengunarmála standa ráðþrota gegn því
að leita uppruna hans. Þaðan af síður vilja þau segja
fyrir um hvernig mengun þessari verður eytt nema
eftir gömlu húsráði: Natura sanat og gefst oft vel.
Það merkir að láta náttúruna um að „brjóta niður“
óþverrann og það því fremur sem umhverfisráðu-
neytið veit minna um efnasamsetningu hans.
Engin ástæða er því til að vera með ásakanir gagn-
vart Siglingamálastofnun að svo komnu. Af henni
verður ekki krafist meira en hún ræður við. Hins
vegar er nauðsynlegt að allir geri sér grein fyrir því,
að hér hefur átt sér stað alvarlegt mengunarslys og
líklega eitt hið mesta hér á landi. Er til efs að svo
stórt fjöru- og strandsvæði hafi áður mengast svo
óvænt af aðskotaefnum sem nú hefur átt sér stað
fyrir slys.
Framhjá því má heldur ekki horfa hver verðmæti
eru í húfi þegar slík slys verða. Fjörumengunin á
Ströndum veldur í senn náttúruspjöllum og fjár-
hagsskaða hjá bændum. Engin skýrsla liggur fýrir
um hversu víðtæk náttúruspjöllin eru, en vitað er að
mengunin hefur áhrif á lífríki og fegurð og hrein-
leika umhverfisins. Hún hefur valdið fugladauða í
miklum mæli og spillt náttúrufegurð þessara sveita,
sem vonandi verður ekki til frambúðar, en hefur sín
áhrif á aðalferðamannatímanum.
Á þessu landsvæði er veruleg æðarrækt. Landið er
nytjað á arðbæran hátt til dúntekju. Mikið af þeim
fugli sem drepist hefur fyrir mengunina er æðar-
fugl, bústofn dúnbændanna. Það liggur að vísu ekki
fýrir hver fjárhagsskaði þeirra er. En hann kann að
vera ærinn ef hann er metinn hlutfallslega, þótt ekki
nemi háum tölum á landsmælikvarða atvinnulífs-
ins.
Fjörumengunin á Ströndum virðist vera óvenju-
legt fýrirbæri. En ef svo er, á það ekki við um þá
mengunarhættu sem orðin er viðvarandi í íslensku
umhverfí og fara mun vaxandi á næstu árum nema
fýllsta varnaðar sé gætt. Talsmenn umhverfisyfir-
valda létu þess m.a. getið á fréttamannafundi í fýrra-
dag að mengunarslys af olíu séu mörg og sífellt að
gerast. Engum má vera kunnugra en þeim að þar er
mikil hætta á ferðum. Mengun vegna atvinnurekstr-
ar og lifnaðarhátta er án efa jafnbrýnt viðfangsefni
umhverfisyfirvalda hér á landi sem annars staðar í
iðnvæddum löndum. Mengunarhættan er mál mál-
anna í umhverfisvernd. Hvað sem segja má um skýr-
ingar á einstökum atvikum er óhæfa áð yfirvöld um-
hverfismála láti sér fallast hendur í almennum
mengunarvörnum. Þar þarf að taka til hendinni.
GARRI
H .
Camalt máltæki segir að ekki
skuli della um smekk. En þótt oft
sé það gott sem gamlir kveða er
auðvitað ekki hægt að skjóta sér
endalaust á bak við snjallyrði
orðskviða og nota sem óyggjandi
rök. Hvað það snertir að ekki skuli
deifa nm smekk, þá er það í veru-
iegum atríðum rangt. Oft stendur
svo á að menn hafa fulla heimild
til þess að hafa skoðanhr á annanra
smekk og iáta sér biöskra þegar
smekkleysur keyra úr hófi.
Þannig hljótum við íbúar þessa
lands og borgarar höfuðstaðar ís-
lands að hafa leyfi tíl þess að rýna
í verk og framkomu stjórnenda
iands og borgar og láta það efdd
fram hjá okkur fara ef okkur mis-
fflsar við þá, og á það eins við um
það ef okkur blöskrar smekideysi
þeirra sem hvað annað sem að-
finnsluvert er. Smekkieysi er
gleggst allra vhna um yfirborðs-
mennsku og menningarskorL
„Tákn um háleitar
hugsjónir“
Það sem hér hefur verið sagt eru
á ekki von á að margir verði til að
mótnuela. Það sem hér fer á eftir
stendur hinsvegar ekiri í nánara
sambandi við smekk og smekk-
að Uta svo á. En i ÐV í fyrradag er
fréttafrásögn ásamt þriggja dálka
mynd sem fróðfegt er að kynnast.
Þar segir frá því að veitíngabúsið
Perían á Öskjuhltð hafi hlotið
„blessun kirkjunnar“ og að Davíð
Oddsson borgarstjóri og forsætis-
ráðherra hafi lesið ritningarorð.
Orðrétt stendun
„Séra Þórir Stephensen las hug-
Jeiðingu og blessaði hú sið, en
Davíð Oddsson frífarandi borgar-
stjóri og Bjami Ingvar Ámason
veítingamaður lásu ritningarorð.“
Því næst er vitnað til orða staðar-
haJdarans í Vtðey, sr. Þóris, og má
ætla að sú tijvitnun geymi snjöU-
ustu setningamar úr þeirri ræðu:
„Byggingin stendur undir nafni
og vekur hughrif gieðinnar,“
sagði sr. Þórir í ræðu sinni. „Hún
opnar augu okkar enn frekar fyrir
fegurð borgarinnar, sem er að efla
ættjarðarást og átthagatryggð.“
Og frásögnin heldur áfram: „Þór-
ir sagði húsið vera tákn um háleit-
ar hugsjónir og óskaði þess að það
yrði tíl að þjóna hamingjunni og
stuðla að jákvæðum hUðum lífs-
ins. Eftir hugieiðingu blessaði
hann húsið meö bæn um að vemd
drottins yrði tð þess að starfsem-
iá nytí friðar og gæfurikrar fram-
tíðar.“
Og enn hnígur frásögnin í sötnu
„Athöfnln var eltt af sfðustu
embættisverkum Davfðs Odds*
sonar, fráfarandi borgarstjóra.
„Það er dásamlegt að enda feril-
inn með þessum hætti. Hér eru
mörg hundmð manns viðstödd og
segja má að nú sé húsiö fulikomn-
að,“ vom orð fráfarandi borgar-
stjóra.“
♦» ............m......mm
Hér að framan hafa verið rakin
aðalatriði fréttar ÐV af .hfessun
kirkjunnar“ á veitingahúsi sem
Hitaveita Reykjavikur lét reisa til
dýrðar Reyýavíkuríhaldinu, eim-
ræðisfiokstó höfuðhotgar íslands.
Svo fagurt sem það er í kristnu
landi að bytja hvert verk með bæn
og Ijúka því með þakkargjörð, þá
er eins víst að slíkum athöfnum
fylgja oft uppgerðarguðrækni og
trúarhræsní. Uppgerð og hræsni
hiutu strangan dóm höfundar
kristninnar eins og lesa má fajá
Matteusi guðspjallamannl og víð-
ar, þar sem segir og flestir kunna
meininguna utan að: „Vei yður,
þér hræsnarar, sem gerið öl! ykkar
verk tll að sýnast fyrir mönnun-
Nú má hver hafa síha skoðun á
innihaldi umræddrar helgistundar
á Öskjuhlíö. Enhvað sem því líð-
ur, ætlar það fengi aö foða við
Parísea og þeirra þjóna að viðhafa
ónytjnmælgi, sýnast fyrir möan-
um og gera sig góða fyrir Guði.
Kirkjan ætti fremur aö predika
gegn ofhfæði skrauthýsanna en
kalla þau „tákn háleitra hug-
sjóna“. Hún ættí fremur að vfta
bruðlið og foreyðsluna en segja
hégómann þjóna hamingjunnL Að
minnsta kosti ætti kirkjan að hafa
eitthvert hóf á smekkieysi hræsn-
innar tneðaut hún er þjóðkirkja.
Nema Sjáffstæðisflokkurinn komi
sér fyrir í kirkjunni, eignist
kannske sína eigin tórkjui a.m.k.
staðarprest. Hver veit? En von-
andi passar kirigan sig sjálf á því
að stíga ektó skrefið tíl fulls,
nefhiiega að ganga í Sjálfsteðis-
fiolddnn!
Carri

VÍTT OG BREITT
STEFNUBREYTINGAR
Ekki er langt um liðið síðan
hrokafullir kommúnistar töldu sig
eiga í fullu tré við kapitalistaríkin
og væri aðeins tímaspursmál hve-
nær sósíalisminn legði þau undir
sig með góðu eða illu.
Kommaríkin voru á fullri ferð að
fara fram úr auðvaldsríkjunum á
nánast öllum sviðum. Þetta var
fólki sagt fyrir austan, sunnan og
vestan og margir voru þeir Vestur-
landamenn sem aðrir sem trúðu
því að það væri ofureðlileg fram-
þróun sögunnar að sósíalisminn
bæri sigurorð af öðrum þjóðfélags-
og efnahagskerfum og dugði ekki á
móti að mæla eða gegn að spyma.
Á íslandi er enn við lýði stjórn-
málaflokkur með hreint ótrúlegt
kjörfylgi sem enn stendur eins og
hundur á roði á hinni gömlu
heimsmynd sögulegrar nauðsynj-
ar þess að sameignarstefnan sigri
og að einkaframtak og frjálsræði
hljóti að láta í minni pokann. En
eybyggjar eru oft sérsinna og lenda
síðar í hringiðu straums síns tíma
en þjóðir sem njóta eða gjalda ná-
býlis hver við aðra.
Kíkt á dýrðina
Viðhorfm til trúarbragða nútím-
ans, hagkerfanna, hefur breyst svo
gressilega allra síðustu ár, að það
þykir næstum sjálfsagt að aðalrit-
ari Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna, forseti ríkjasambandsins og
æðsti maður heraflans neyti allra
bragða til að komast í fínasta klúbb
heimsins, sem er samkunda æðstu
manna sjö mestu iðnríkjanna.
Þessi háyfirþjóðlegi klúbbur held-
ur árlegan fund og er hann vart
áhrifaminni en allar samkomur
Sameinuðu þjóðanna og stofnana
þeirra samanlagðar.
Ekki þarf að taka fram að iðnríkin
miklu eru hákapitalísk. Enn Gor-
batsjov setur það ekki fyrir sig, síð-
ur en svo, þegar hann sækir um
upptöku. Honum er að sjálfsögðu
meinað að gerast meðlimur, en
nýtur þó nægrar virðingar til að fá
að kíkja aðeins inn fyrir dyrastaf-
inn, rétt eins og kerlingin í Gullna
hliðinu, sem fékk leyfi hjá Lykla-
Pétri að fá að sjá dýrðina í himna-
ríki gegnum ofúrlitla rifu og not-
aði tækifærið til að einhenda sál-
inni hans Jóns hennar inn í eilífð-
arsæluna. En það er önnur saga og
miklu skemmtilegri en þær sem
sagðar eru af ríkra þjóða klúbbn-
um.
í dag mun forseta Sovétríkjanna
hlotnast sú náð að ávarpa leiðtoga-
fund sjö mestu iðnríkja heims.
Hjálparbeiðni
Vel má það verða heimssögulegur
atburður og allt eins getur hann
orðið vitaþýðingarlaus. Ekki mun
forsetinn fara að prédika um ágæti
sósíalismans yfir hausamótum
klúbbsins, heldur skýra frá því
hvað hann er duglegur að beina
þjóðum sínum inn á braut kapital-
ismans og afsaka að enn sé alltof
mikið af sósíalisma eftir í Sovét-
ríkjunum til að þjóðfélögin geti
starfað eðlilega og þegnarnir notið
mannsæmandi kjara.
Hann mun lofa bót og betrun f
þeim efnum og endurtaka beiðni
um gífurlegar lántökur úr pen-
ingastofnunum auðvaldsríkjanna
og risavaxna tækniaðstoð frá iðn-
ríkjunum. Það dugir ekkert minna
til að hreinsa til eftir miðstýringar-
gerræði kommúnismans og fara
að viðurkenna staðreyndir.
Sovétríkin eru sem sagt að biðja
sína fyrrum svörnustu óvini fyrir-
gefningar á hrokanum og um að-
stoð til að beina þjóðunum inn á
braut mannsæmandi lífskjara og
mannréttinda, en þau atriði hljóta
að fara saman svo vel farnist. Að
minnsta kosti ætti reynslan að fara
að sýna mönnum það, hvað sem
allri hugmyndafræði annars líður.
Alþýðulýðveldið Kína sýnir einnig
mikla stefnubreytingu í samskipt-
um við aðrar þjóðir síðustu dag-
ana.
í kjölfar flóða, mannlegra harm-
leikja og gífurlegs efnahagstjóns
hefur Kínastjóm leitað erlendrar
aðstoðar, neyðarhjálpar. Það er
jafn sjálfsagt að Kína leiti aðstoðar
á hörmungartímum eins og að
þeir, sem betur mega, veiti hana.
En það er nýtt í sögu Kína frá
1949 að beðið sé aðstoðar erlendis
frá. Stjómendur Kína hafa þar
með brotið- odd af oflæti sínu
gagnvart þjóðum með gjörólíkt
stjómskipuíag og í stað hroka og
hótana er beðið um gott veður.
Heimsmálin em að taka nýja
stefnu.
En hvert?
OÓ