Tíminn - 17.09.1991, Qupperneq 10

10 Tíminn
Þriðjudagur 17. september 1991
— ÁRNAÐ HEILLA
50 ÁRA:
Leifur A. Símonarson
Kvöld-, nætur- og helgidagavarsla apóteka I
Reykjavfk 13. tll 19. september er I Arbæjar-
apótekl og Laugamespóteki. Þaö apótek
sem fyrr or nefnt annast eltt vörsluna frá kl.
22.00 aó kvöldi til kl. 9.00 aö morgni vlrka
daga en kl. 22.00 á sunnudögum. Upplýs-
Ingar um læknls- og lyfjaþjónustu eru gefn-
ar f sfma 18888.
Neyðarvakt Tannlæknafélags fslands
er starfrækt um helgar og á stórhátlðum. Sím-
svari 681041.
í dag leggur Leifur Albert Símonar-
son, prófessor við Háskóla íslands,
hálfa öld að baki. Þetta hefur verið
starfsamur aldarhelmingur, þó
hann einkennist ekki af svokallaðri
erfíðisvinnu. Þetta hefur líka verið
íhugull aldarhelmingur, þó hann
einkennist ekki af skáldlegum
vangaveltum, svokölluðum. En það
eru öðru fremur vinnusemi og
íhygli sem mér finnst einkenna fer-
il Leifs.
Leifur er Vestfirðingur að upp-
runa, fæddur á ísafirði. Sonur Sím-
onar Jóhannssonar sjómanns og
Rannveigar Einarsdóttur verka-
konu. Á ísafirði hafði Leifur ekki
Ianga viðdvöl, því fyrstu sjö æviárin
var hann í fóstri hjá afa sínum og
ömmu, Einari Guðleifssyni og
Ólöfu Jóhannesdóttur á Kollsá í
Jökulfjörðum. Þaðan fór Leifur til
Bolungarvíkur til móður sinnar og
fósturföður, Matthíasar Jónssonar.
í Bolungarvík gekk Leifur á skóla,
svo sem reglur gera ráð fyrir, og var
þá undir handarjaðri Steins Emils-
sonar. Steinn var um margt óvenju-
legur maður. Hann hafði lært nátt-
úrufræði og kunni ýmislegt í því
sambandi sem aðrir kunnu ekki. Má
vera að strax þá hafi hugur Leifs
hneigst til náttúrufræðanna, sem
hann hefur dyggilega lagt lið í starfi
sínu, bæði sem fræðimaður og
kennari.
Að loknu stúdentsprófi fór Leifur
til Kaupmannahafnar til náms í
náttúrufræðum og þaðan lauk hann
prófum, eins og til var stofnað,
magistersprófi 1971 og síðan lísen-
síatprófi 1978. Við Kaupmanna-
hafnarháskóla lagði hann einkum
stund á jarðfræði og urðu stein-
gervingar sérsvið hans. Aðalkennari
hans í sérsviðsnáminu var prófessor
Tove Birkelund. Það er nokkurn
veginn föst regla að jarðfræðistúd-
entar í Kaupmannahöfn lendi í
jarðfræðivinnu á Grænlandi á
sumrin. Leifur fór til Grænlands
eins og aðrir og hefur þetta verið
þeim öllum hinn besti skóli, nema
ef vera skyldi Helga Pjeturss forð-
um. Grænland er mjög fjölbreyti-
legt land og að mestu leyti gert úr
allt öðru bergi en ísland og hefur
myndast við allt önnur jarðfræðileg
skilyrði. Þar má því kynnast marg-
víslegri náttúru sem á sér engan
líka hér á landi og er slíkt ómetan-
leg reynsla í kennslu og starfi.
í samræmi vil námsferil þá ber
Leifur starfstitil, sem fáir landar
vorir geta státað af, steingervinga-
fræðingur. Steingervingafræðin er
sú sérgrein jarðfræðinnar, sem fæst
við rannsóknir á steingervingum,
en það eru alls konar menjar um líf
og lífverur í fornum jarðlögum.
Markmið steingervingafræðinnar
er að öðlast skilning á því hvernig
lífíð var á Iiðnum jarðsöguskeiðum
og við hvaða ytri skilyrði það bjó.
Steingervingafræðingar hafa gefið
okkur innsýn í það hvernig lífið á
jörðinni varð til og hvernig það hef-
ur þróast frá frumstæðum og ein-
földum fyrirbærum, sem voru á
mörkum þess að vera lifandi ein-
staklingar og óvenjulega flókin
efnasambönd, til þess að verða það
margslungna kerfi af frumstæðum
jafnt sem háþróuðum tegundum,
sem við þekkjum úr lífheiminum í
dag. Hún hefur einnig gefið okkur
mynd af því við hvernig skilyrði
þetta líf varð til og dafnaði. Það er
þessi sérgrein sem hefur dregið upp
þá mynd af lífssögunni, sem hinn
menntaði heimur býr við, aðhyllist
hann ekki hina guðdómlegu sköp-
unarsögu.
Það hefur því komið í hlut Leifs,
eftir að hann kom heim, að halda
áfram starfi þeirra manna, sem
lögðu grunninn að þekkingu okkar
á fornlíffræði íslands fyrr á öldinni,
manna eins og Jóhannesar Áskels-
sonar, Guðmundar G. Bárðarsonar
og Jakobs Líndals. Þetta hefur Leif-
ur gert af mikilli samviskusemi og
lengstum verið einn um það hér-
lendra manna, að sinna þessu sér-
sviði. Hann hefur því að vonum átt í
allmikilli samvinnu við erlenda sér-
fræðinga á þessum sviðum. Drýgst
samstarf um íslenska steingerv-
ingafræði hefur hann líklega átt við
Þjóðverjann Walter Friedrich, sem
er prófessor í Árósum, þó ýmsa
fleiri megi telja. Þeirra starf hefur
að mestu leyti snúist um steingerv-
ingalög á Vestfjörðum.
Leifur hefur verið starfsmaður
Háskóla íslands, bæði kennari við
skólann og sérfræðingur við rann-
sóknir á Raunvísindastofnun Há-
skólans frá því að hann kom heim
frá námi fyrir 20 árum. Hann hefur
gegnt ýmsum trúnaðarstörfum fyr-
ir báðar stofnanirnar á ferli sínum,
t.d. verið skorarformaður Jarð- og
landfræðiskorar og hefur nýlega
verið skipaður prófessor við Raun-
vísindadeild. Hann hefur átt sæti í
ritnefnd Tímarits Háskólans frá því
það hóf göngu sína. Hann situr í
stjórn Raunvísindastofnunar og er
stofustjóri Jarðfræðastofu stofnun-
arinnar. Hann er vinsæll kennari og
nær góðum árangri í kennslu.
Einnig er hann ötull á sviði rann-
sókna og eftir hann liggja tugir rit-
gerða stórra og smárra og hafa þær
birst víða í fagtímaritum og alþýð-
legri ritum. Þá hefur Leifur setið í
stjórn Hins íslenska náttúrufræði-
félags og verið í ritnefnd Náttúru-
fræðingsins síðastliðin átta ár.
Hér er ekki staður né stund til
þess að tíunda verk Leifs í smáatrið-
um, en þó er varla hægt að komast
hjá því að nefna nokkur dæmi um
það hvað hann hefur verið að sýsla
og verður mér þá fyrst fyrir að tí-
unda það sem mér finnst sjálfum
merkilegast og skemmtilegast, þó
það sé ekki á meðal viðamestu verka
Leifs. íslenskir steingervingar eru í
flestum tilvikum annað hvort
plöntusteingervingar úr millilögum
frá tertíer eða sjávardýraleifar frá
ströndum landsins frá ísöld, lokum
ísaldar og nútíma. Það, sem vekur
mestan áhuga minn, eru frávikin
frá þessu. Og þau eru til og þar hef-
ur Leifur komið rækilega við sögu.
Fyrst var það fyrir tæpum tveim
áratugum er hann gerði grein fyrir
fyrstu þekktu skordýrunum úr ís-
lenskum tertíerlögum (8-10 miljón
ára) og nú síðast var það er honum
bárust beinflísar í hendur norðan úr
Vopnafirði, sem reynst hafa verið
bútar úr beinum fyrstu þekktu
landspendýranna, sem þekkt eru á
landinu frá því fyrir ísöld. Þetta eru
að öllum líkindum herðablað og
ganglimabein úr smávaxinni hjart-
artegund, sem uppi var hér undir
lok tertíers (fyrir 3-4 miljónum
ára). Þar með er orðið Ijóst, að þó
ísland væri einangruð eyja í hafinu
var það ekki landdýrasnautt með
öllu fram að ísöld, eins og flest benti
til fram að þessum beinafundi. Frá
þessu greindi Leifur í greín í Nátt-
úrufræðingnum á síðasta ári og hef-
ur hún vakið mikla athygli, enda er
hér um að ræða kúvendingu hug-
mynda. Það er því mjög áhugavert
að fylgjast með því hvað er fram-
undan á sviði steingervingafræð-
innar hér á landi og með öllu óvíst
hvað kann að koma í Ijós. Hvernig
var landdýralífinu hér á tertíer
raunverulega háttað? Vart hefur
„Hjörtur Hjartarson" verið einstæð-
ingur. Hann hlýtur að hafa átt sér
bræður og systur, forfeður og ef til
vill afkomendur. Og úr því hér lifði
ein spendýrategund, eru þá ekki
miklar líkur á að þær hafi verið
fleiri?
Fyrir utan starfssvið sitt á Leifur
sér ýmis áhugamál, en þó ber þar
eitt öllum öðrum hærra. Það eru
gamlar bækur um náttúrusögu og
menningarsögu landsins. Hann er
ötull safnari slíkra rita og veit meira
um fágæt rit og ritafbrigði en flestir
aðrir. Þau eru ófá safnritin sem
hann hefur komið saman heilum
eintökum af með því að sanka að sér
slitrum og ræflum. Slíkt er menn-
ingarstarfsemi sem ekki er hægt að
meta til fjár eða annarra viðmiðun-
argilda. Leifur hefur líka yndi af því
að eiga fallegar bækur og því hefur
hann yfírleitt þann hátt á að láta
binda rit sín inn í vandað band.
Bókasafn hans er því bæði fallegt og
dýrmætt.
Leifur meðtók fyrstu áhrif sín af
mannlífi og náttúru í Jökulfjörðum.
Eins og vel er þekkt þá lifði kunn-
átta, galdrar og vitneskja fram fyrir
nefið lengst með þjóðinni í Jökul-
fjörðum og á Ströndum og þar loðir
hún kannski enn við. Þrátt fyrir
þetta er Leifur líklega ekki göldrótt-
ur, en stundum læðist þó að manni
sá grunur að undir hægu og yfir-
veguðu fasinu leynist einhver
kunnátta sem aðrir búi ekki yfir. En
það er vel með slíkt farið.
Það er ekki asinn sem einkennir
fas Leifs, eða stressið sem leggur á
móti manni, þegar maður hittir
hann. Hann er alltaf jafn hægur og
yfirvegaður hvað sem á gengur og
hvað sem til umræðu er. Hann æðir
ekki um ganga með handaslætti eða
olnbogaskotum. Hann gengur hæg-
um, stórum og ákveðnum skrefum
um ganga og götur. Þegar hann
vann við rannsóknir á Nugsuaq á
Grænlandi sem jarðfræðistúdent
við Kaupmannahafnarháskóla
ásamt kennara sínum, prófessor
Rosenquist, fékk hann viðurnefni
innfæddra, eins og flestir fá við slík
tækifæri. Þeir kölluðu hann orgr-
ilaq. DularfuIIt orð og þarf heila
málsgrein á íslensku til þess að gera
grein fyrir merkingu þess: „Sá sem
hleypur hratt um í fjöllunum vegna
þess að hann tekur svo stór skref."
Þetta komu eskimóarnir strax auga
á. Leifur kemst það sem hann ætlar
sér og hann er síst lengur að því en
aðrir, og gildir þá einu hvort það er
úti á stórgrýttum fjöllum, inni á
sléttum skólagöngum eða á flækju-
gjörnum fræðaslóðum, en það ger-
ist á ótrúlega Ijúfmannlegan hátt og
að því er virðist átakalítið. Einkum
er þetta Ijóst úti í náttúrunni þar
sem starfssvið hans er öðrum
þræði. Þar nýtur hann sín og þar
kemur vinnusemi hans og þraut-
seigja enn betur í ljós en við skrif-
borðið og kennslupúltið.
Leifur er kvæntur jafnöldru sinni
og sveitunga, skóla- og fermingar-
systur, Ingibjörgu Kristjánsdóttur
frá Bolungarvík. Hún hefur um ára-
bil rekið matsölu og smurbrauðs-
stofu í Garðabæ. Þar fást hinar
bestu brauðsnittur sem völ er á.
Leifur og Inga eru ákaflega samhent
hjón og í Garðabæ hafa þau búið sér
fagurt og friðsælt heimili. Þau eiga
tvö börn, sem eru á framhaldsskóla-
aldri, Ólöfu, sem nú fetar í fótspor
föður síns og stundar nám í jarð- og
landafræði við Háskólann, og Berg-
þór, sem stundar nám í Fjölbrauta-
skólanum í Garðabæ og þykir meir
en liðtækur blakmaður.
Við Leifur kynntumst fyrir um
það bil aldarfjórðungi, ungir menn
með áhuga á jörðinni sem við göng-
um á og því sem hún fæðir af sér.
Með okkur tókst strax ágætur vin-
skapur, þó við séum af andstæðum
landshornum, hann af steingerv-
ingasvæðinu á Vestfjörðum en ég af
gabbróhorninu á Suðausturlandi.
Þessi vinskapur hefur alla tíð hald-
ist, enda höfum við átt ýmislegt
saman að sælda í starfi og lengi haft
starfsaðstöðu í sömu byggingu.
Ég óska Leifi og fjölskyldu hans
innilega til hamingju í tilefni þess-
ara tímamóta og vona að bæði jarð-
fræðin og Háskólinn eigi eftir að
njóta starfskrafta Leifs óskertra um
langan tíma. Einnig vil ég óska
þjóðinni til hamingju með Leif og
vona að hún megi eignast marga
slíka einstaklinga. Á því byggist vel-
ferð hennar öðru fremur.
Páll Imsland

Móðir okkar
Halldóra Örnólfsdóttir
Sjónarhæö
fsafirði
lést þann 15. september á Sjúkrahúsinu á Isafirði.
Börn hinnar látnu
If
J
Ástkær eiginmaður minn, faðir og sonur
Jón Hreiðar Kristófersson
frá Grafarbakka, Vesturbrún 9,
Flúðum, Hrunamannahreppi,
varð bráðkvaddur 13. september.
Jóhanna Sigríður Danielsdóttir
Birgir Þór Jónsson
Kristín Ásta Jónsdóttir
Kristín Jónsdóttir
Hafnarf|öröur: Hafnartjaröar apótek og Norð-
urbæjar apótek eru opin á virkum dögum frá
kl. 9.00-18.30 og til skiptis annan hvem laug-
ardag kl. 10.00-13.00 og sunnudag kl. 10.00-
12.00. Upplýsingar I slmsvara nr. 51600.
Akureyri: Akureyrar apótek og Stjömu apótek
eru opin virka daga á opnunartlma búöa. Apó-
tekin skiptast á slna vikuna hvort aö sinna
kvöld-, nætur- og helgidagavörslu. Á kvöldin er
opið I þvi apóteki sem sér um þessa vörslu, til
kl. 19.00. Á helgidögum er opiö frá kl. 11.00-
12.00 og 20.00-21.00. Á öðrum tlmum er lyfja-
fræöingur á bakvakt. Upplýsingar eru gefnar I
slma 22445.
Apótek Keflavfkur: Opiö virka daga frá k.
9.00-19.00. Laugardaga, helgidaga og al-
mennafrídaga kl. 10.00-12.00.
Apótek Vestmannaeyja: Opið virka daga frá
kl. 8.00-18.00. Lokað I hádeginu milli kl. 12.30-
14.00.
Selfoss: Selfoss apótek er opið til kl. 18.30.
Opiö er á laugardögum og sunnudögum kl.
10.00-12.00.
Akranes: Apótek bæjarins er opiö virka daga
til kl. 18.30. Opiö er á laugardögum kl. 10.00-
13.00 og sunnudögum kl. 13.00-14.00.
Garðabær: Apótekiö er opiö rúmhelga daga
kl. 9.00-18.30, en laugardaga kl. 11.00-14.00.
Alnæmlsvandinn. Samtök áhugafólks um
alnæmisvandann vilja styöja smitaöa og sjúka
og aöstandendur þeirra, sími 28586.
Læknavakt fyrir Reykjavík, Seltjamames og
Kópavog er I Heilsuvemdarstöð Reykjavlkur
alla virka daga frá kl. 17.00 til 08.00 og á laugar-
dögum og helgidögum allan sólarhringinn.
Á Seltjamamesl er læknavakt á kvöldin Id.
20.00-21.00 og laugard. kl. 10.00-11.00. Lokaöá
sunnudögum. Vitjanabeiðnir, símaráöleggingar
og timapantanir I slma 21230. Borgarspítallnn
vakt frá kl. 08-17 alla virka daga fyrir fölk sem
ekki hefur heimilislækni eða nær ekki til hans
(slmi 696600) en slysa- og sjúkravakt (Slysa-
deild) sinnirslösuöum og skyndiveikum allan sól-
artiringinn (slmi 81200). Nánari upplýsingar um
lyfjabúðir og læknaþjónustu erugefnar I sím-
svara18888.
Ónæmlsaögerðirfyrirfulloröna gegn mænusótt
fara fram á Heilsuvemdarstöð Reykjavíkur á
þriöjudögum kl. 16.00-17.00. Fólk hafi með sór
ónæmissklrteini.
Garðabær: Heilsugæslustööin Garöaflöt 16-18
er opin 8.00-17.00, slmi 656066. Læknavakt er I
síma 51100.
Hafnarfjörðun Heilsugæsla Hafnarfjarðar,
Strandgötu 8-10 er opin virka daga kl. 8.00-
17.00, slmi 53722. Læknavakt slmi 51100.
Kópavogur Heilsugæslan er opin 8.00-18.00
virka daga. Sími 40400.
Keflavík: Neyöarþjónusta er allan sólarhringinn
á Heilsugæslustöð Suöumesja. Simi: 14000.
Sálræn vandamál: Sálfræöistööin: Ráðgjöf I
sálfræðilegum efrium. Simi 687075.
Landspltalinn: Alla daga kl. 15 til 16 og kl. 19
til kl. 20.00. Kvennadeildin: kl. 19.30-20.00.
Sængurkvennadeild: Alla daga vikunnar kl.
15-16. Heimsóknartimi fyrir feður kl. 19.30-
20.30. Barnaspitali Hringsins: Kl. 13-19 alla
daga. Öldrunaríækningadeild Landspital-
ans Hátúni 10B: Kl. 14-20 og eftir samkomu-
iagi. - Landakotsspítali: Alla virka kl. 15 til kl.
16 og kl. 18.30 til 19.00. Barnadeild 16-17.
Heimsóknartími annarra en foreldra kl. 16-17
daglega. - Borgarspftalinn I Fossvogi: Mánu-
daga til föstudaga kl. 18.30 til 19.30 og eftir
samkomulagi. Á laugardögum og sunnudögum
kl. 15-18.
Hafnarbúðir: Alla daga kl. 14 til kl. 17. - Hvita-
bandið, hjúkrunardeild: Heimsóknartimi frjáls
alla daga. Grensásdelld: Mánudaga ti föstu-
daga kl. 16-19.30. - Laugardaga og sunnudaga
kl. 14-19.30. - Heilsuverndarstöðin: Kl. 14 til
kl. 19. - Fæöingarheimili Reykjavikur: Alla
daga kl. 15.30 til kl. 16.30. - Kleppsspítali:
Alla daga kl. 15.30 til kl. 16 og kl. 18.30 til kl.
19.30. - Flókadoild: Alla daga kl. 15.30 til kl.
17. Kópavogshæliö: Eftir umtali og kl. 15 til kl.
17 á helgidögum. - Vífilsstaöaspítali: Heim-
sóknartimi daglega kl. 15-16 og kl. 19.30-20. -
St Jósepsspítali Hafnarflröl: Alla daga kl.
15-16 00 19-19.30.
Sunnuhlíð hjúkrunarheimili I Kópavogi: Heim-
sóknartimi kl. 14-20 og eftir samkomulagi.
Sjúkrahús Keflavikuríæknlshéraðs og
heilsugæslustöðvar: Vaktþjónusta allan sólar-
hringinn. Simi 14000. Keflavik-sjúkrahúsið:
Heimsóknartími virka daga kl. 18.30-19.30.
Um helgar og á hátlöum: Kl. 15.00-16.00 og
19.00-19.30. Akureyri- sjúkrahúslö: Heim-
sóknartimi alla daga kl. 15.30-16.00 og 19.00-
20.00. Á barnadeild og hjúkrunardeild aldraöra
Sel 1: Kl. 14.00-19.00. Slysavarösstofusími frá
kl. 22.00- 8.00, simi 22209. Sjúkrahús Akra-
ness: Heimsóknarllmi Sjúkrahúss Akraness er
alla daga kl. 15.30- 16.00 og kl. 19.00-19.30.
Reykjavík: Neyöarslmi lögreglunnar er 11166
og 000.
Seltjamames: Lögreglan slmi 611166,
slökkviliö og sjúkrabifreiö sími 11100.
Kópavogur: Lögreglan simi 41200, slökkvilið
og sjúkrabifreiö simi 11100.
Hafnarfjörður: Lögreglan sími 51166, slökkvi-
liö og sjúkrabifreiö simi 51100.
Keflavik: Lögreglan simi 15500, slökkviliö og
sjúkrabill simi 12222, sjúkrahús 14000, 11401
og 11138.
Vestmanneyjar: Lögreglan, simi 11666,
slökkviliö simi 12222 og sjúkrahúsiö sími
11955.
Akureyri: Lögreglan símar 23222, 23223 og
23224, slökkviliö og sjúkrabifreiö simi 22222.
Isafjöröur: Lögreglan simi 4222, slökkvilið slmi
3300, brunasimi og sjúkrabifreið síml 3333.