Tíminn - 28.11.1991, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 28. nóvember 1991
Breskir vísindamenn bjóða dýraverndunarmönnum byrginn:
Ráðast gegn
villandi
áróðri
Linda McCartney er eindreg-
iö andsnúin öllum vísinda-
legum tilraunum meö lifandi
dýr.
Vísindamenn, sem hafa unnið til nóbelsverðlauna, og nokkrir
þeirra, sem standa í fremstu röð í læknisfræðilegum rannsóknum
í Bretlandi, eru reiðubúnir að hætta eigin öryggi þegar þeir búast
til fyrstu opinberu herferðarinnar til að styðja tilraunir á lifandi
dýrum á rannsóknastofum.
Sérfræðingar, sem fram að þessu
hafa neyðst til að framkvæma rann-
sóknir sínar í leyni vegna ofbeldis
og sprengjuhótana þeirra sem berj-
ast gegn tilraunum á lifandi dýrum,
hafa nú tekið höndum saman við
átta stærstu styrktarfélögin við
hina ýmsu sjúkdóma og myndað
hóp til að kveða niður „villandi
áróður“ þeirra sem taka virkan þátt
í dýravemd.
Dýravemdarmenn
notfæra sér þekking-
arskort almennings
Vísindamennirnir óttast að dýra-
réttindafólkið færi sér í nyt þekk-
ingarskort almennings á því hversu
mikilvægar tilraunir á lifandi dýr-
um eru, og setji í hættu rannsóknir
sem gætu leitt til þess að lækning
finnist á eyðni, krabbameini og öðr-
um sjúkdómum sem geta leitt til
dauða.
Sir James Black, prófessor í Iyfja-
fræði við læknadeild King’s College
sjúkrahússins í London, er áber-
andi stuðningsmaður nýja hópsins,
sem kennir sig við rannsóknir
styrktarfélaga við ýmsa sjúkdóma.
Hópurinn ætlar að hefja út-
breiðsluherferð í skólum og meðal
heimilislækna. „Ég verð að koma
fram og teljast með,“ segir Black,
sem árið 1988 vann nóbelsverð-
launin í læknisfræði eftir að hafa
fundið lyf gegn háþrýstingi, hjart-
sláttartruflunum og magasári.
„Þegar þaggað er niður í umræðu
með því að gera fólk óttaslegið, ætt-
um við að verða dauðhrædd," segir
hann.
Fulltrúar styrktarfélaga, sem
leggja fram 171 milljón sterlings-
punda á ári til læknisfræðilegra
rannsókna, eru í hópnum og hann
á áreiðanlega eftir að vekja æstustu
umræðu, sem enn hefur komið upp
um siðfræði tilrauna á meira en
þrem milljónum dýra á ári, aðallega
rottum og músum.
Hræðast ekki hótanir
herskárra
dýravemdarsinna
Stofnendur hópsins segjast vera
reiðubúnir að hætta á að verða
teknir á „árásarlistann", lista her-
skárra yfir skotmörk baráttumanna
gegn kvikskurði. í fyrra náði hrina
slíkra árása á vísindamenn hámarki
í sprengingu í Bristol, sem særði al-
varlega 13 mánaða gamlan son
dýrasálfræðings.
Heimili Sir Johns Vane prófessors,
sem hlaut nóbelsverðlaunin 1982
fyrir vinnu sína að meðferð hjarta-
og heilablóðfallssjúklinga, varð fyr-
ir eldsprengjuárás dýraverndunar-
manna fyrir fjórum árum. Hann
hefur nú tekið til máls til varnar
vísindaaðferðum sínum: „Ekkert
nýtískulegt lyf eða bólueftii, sem nú
er á markaði, væri þar ef ekki hefðu
verið notuð dýr við tilraunimar."
Margir vísindamenn hafa áhyggjur
vegna þeirra rita um dýravernd,
sem dreift er í skólum. Sir Walter
Bodmer, yfirstjórnandi krabba-
meinsrannsóknarsjóðs og forseti
erfðarannsóknastofnunar, sagði að
nemendur væru berskjaldaðir fyrir
einhliða upplýsingum. „Sum svo-
kölluð dýraverndunarfélög pakka
skilaboðum sínum inn í efni sem á
samleið með umhverfisverndar-
málum, eins og að bjarga dýrum í
útrýmingarhættu. Það er gefið til
kynna að hvert það bam, sem ekki
aðhyllist skoðanir þeirra, en þ.á m.
er að banna allar læknisfræðilegar
rannsóknir þar sem dýr koma við
sögu, sé að veita stuðning við að
sýna dýrum grimmd," segir hann.
Munur á nauðsynlegrí
og ónauðsynlegri
tilraunastarfsemi
Sue Townsend rithöfundur, sem er
sykursýkissjúklingur, er í hópi
þeirra sem hafa notið góðs af rann-
sóknum með dýr. Þar til fyrir
skömmu var aðeins hægt að vinna
insúlín úr skepnum, en lyfið hefúr
bjargað lífi milljóna sykursjúk-
linga. „Ég get ekki sagt annað en að
ég sé svíninu afar þakklát. Þetta er
ekki mál, sem er hægt að draga upp
annað hvort í hvítu eða svörtu. Én
það liggur í augum uppi að ef um
Leyndardómurinn um
týnda silfrið leystur
Einn helsti leyndardómur breskrar fornleifasögu
— hvarfið á óvenjulegri rómverskri gersemi fyrir
tveimur og hálfri öld — hefur verið leystur af hópi
vísindamanna í London, fornleifafræðinga og
forngripasala.
Það var plægingamaður sem árið
1729 fann fyrsta rómverska silfur-
dýrgripinn, sem nokkru sinni hefur
fundist á Bretlandseyjum svo vitað
sé. Gripurinn fannst grafinn í akri í
sýslunni Derbyshire í Englandi.
Það fór þó svo að eftir að frægur
18. aldar fornminjafræðingur,
William Stukeley, hafði rannsakað
dýrgripinn að hluta til — 10‘A
punds þungan bakka úr hreinu
silfri — hvarf hann.
Nú, 262 árum síðar, hefur bakkinn
— einasti þekkti stór kirkjudiskur
ffá tímum Rómverja í Bretlandi og
einhver mikilvægasti listgripur
landsins, ef svo má segja, aftur
komið í leitirnar.
Samkvæmt frásögn í nýjasta tölu-
blaði fornleifafréttaritsins Minerva,
sem gefið er út í London, var komið
með nákvæma 18. eða 19. aldar eft-
irlíkingu af horfna dýrgripnum á
skrifstofúr fornminjagallerísins
Seaby’s í London fyrr á þessu ári.
Svo virðist, sem bakkinn hafi legið
á hliðarborði á venjulegu heimili í
miðhéruðum Englands í margar
kynslóðir, án þess að nokkur gerði
sér grein fyrir um hvaða dýrgrip
væri þar að ræða.
Eftir að bakkinn kom aftur í leit-
irnar á líðandi ári, var tilveru hans
haldið vandlega leyndri á meðan
breski vísindamaðurinn dr. Anna
Bennett við fornleifastofnunina í
London og starfslið British Muse-
um gerðu rannsóknir til að ákvarða
aldur hans, nákvæmlega ástæðuna
til þess að eftirlíking var gerð á 18.
öld og hvað kynni að hafa orðið af
upphaflega rómverska diskinum frá
fjórðu öld. Fornleifafræðingar Sea-
by’s, dr. Jerome Eisenberg og forn-
leifafræðingurinn Peter Clayton,
ritstjóri Minerva, þekktu diskinn
aftur þegar eigandi hans sendi ljós-
mynd af honum til gallerísins.
Éftir nákvæma vísindalega könn-
un, þ.á m. gaumgæfilega smásjár-
og röntgenskoðun, komust vísinda-
mennirnir og fornleifafræðingarnir
að þeirri niðurstöðu að mót hefði
verið gert af upphaflega rómverska
diskinum — sem var í fjölmörgum
brotum þegar hann fannst 1729 —
diskurinn síðan bræddur og endur-
steyptur.
Merki um lóðanir á endurfundna
og endursteypta diskinum sýna að
upphaflegi rómverski diskurinn
hafði brotnað í 26 hluta — senni-
lega af völdum plægingamannsins
sem vitað er að fór yfir hann með
Rómverski silfurdiskurinn endurfundinn sem afsteypa frá 18. öld.
plógi sínum.
Plægingamaðurinn kann að hafa
skipt fundi sínum með vinum —
vegna þess að Stukeley tókst ekki að
skrá nema 7 brotanna.
Hins vegar lítur út fyrir að hús-
freyjunni á hefðarsetrinu, lafði As-
ton, hafi lánast að safna saman öll-
um brotunum 26 og að hún, eða
einhver eftirkomandi hennar, síðan
reynt að fá þeim raðað saman.
Vegna þess hversu ákaflega brot-
hætt stykkin eru — Stukeley tók
það sérstaklega fram — virðist hafa
reynst ómögulegt að setja þau sam-
an og lítur út fyrir að þá hafi verið
ákveðið að endursteypa diskinn, og
nota upprunalega silfrið til þess