Tíminn - 28.11.1991, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 28. nóvember 1991
Tíminn 9
Á miðhluta silfurbakkans er mynd af viiligaltaveiðum.
verks.
Diskurinn endurfundni er gtfur-
lega merkilegur.
Hann er einn af aðeins þrem stór-
um hlutum úr silfúrskildi sem
þekktir eru frá tímum Rómverja í
Bretlandi, og er ákaflega mikið
myndskreyttur.
Bakkinn er eini nokkuð stóri róm-
versk-breski kirkjudiskurinn sem
til er, vegur 10'A enskt pund, og
mælir þar með gegn þeim almennt
til þessa viðurkennda vísdómi að
breska kirkjan hafi á fyrstu árum
sínum ekki verið sérlega auðug.
Bakkinn er líka eini hluturinn af
síðbúnu rómversku silfri í heimi,
sem ber nafn og stöðu eiganda síns.
Latnesk áritun á baki disksins ber
með sér að biskup færði hann einni
kirkju sinni að gjöf.
Áletrunin er „Exsuperius Episcop-
us Eclesiae Bogiensi Dedit" sem
Frá David Keys
fornleifafræðingi,
fréttaritara Tímans
í London
þýðir „Biskup Exsuperius gaf þetta
kirkjunni í Bogiurn".
Enginn fom staður með þessu
nafni er kunnur fomleifafræðing-
um sem varla kemur á óvart — þar
sem flest rómversk-bresk staðar-
nöfn hafa glatast í grámóðu tímans.
Þó að Risley-diskurinn hafi verið
kirkjunnar eign, og beri jafnvel
snemmkristið „Chi-rho“ tákn á
bakhlið, em myndimar á forhlið af
veraldlegu athæfi. Sumar mynd-
skreytingarnar em jafnvel 4. aldar
lýsing á atriði úr klassískri goða-
fræði. Myndirnar sýna ánægjulegt
líf veiðimanna og friðsælt sveitalíf
— þar sem fólk leikur á flautur og
fjárhirðar smala saman kindum
sínum við lítið musteri í sígildum
stfl.
Á rétthymda bakkanum, sem er
um 50 sm langur og um 38 sm
breiður, má sjá alls 34 manns og
skepnur, 7 tré, örlítið táknrænt alt-
ari, fjórar andlitsmyndir manna og
musterið.
um, vegna lyfjafræðilegra eða
læknisfræðilegra rannsókna, eins
og t.d. að gera prófanir á nýjum
lyfjum gegn krabbameini eða
eyðni.“
Söngkonan Lynsey de Paul, sem
er stuðningsmaður bresku hjarta-
vemdarsamtakanna, er aftur á móti
andsnúin tilraunastarfsemi á dýr-
um í hvaða formi sem er, og hún
segist frekar kjósa að lyf séu prófuð
á mönnum.
Andkvikskurðarfélagið, sem beitir
ofbeldislausum aðgerðum í baráttu
sinni og segist hafa innan sinna vé-
banda frægt fólk, s.s. leikkonuna
Joanna Lumley, Lindu McCartney
ljósmyndara og eiginkonu Pauls
McCartney, og Carla Lane sjón-
varpshandritahöfund, er mótfallið
öllum rannsóknum með aðstoð
dýra.
Hefði ekki viljað fá
gervihjartaloku nema
að undangengnum
dýrarannsóknum
Á síðasta ári varði breska hjarta-
verndarfélagið nálægt 20 milljón-
um sterlingspunda til rannsókna á
hjartasjúkdómum. Það hefur lýst
því yfir að mest af vinnunni, sem
fram fer á vegum þess til að bjarga
mannslífum, byggist á dýrarann-
sóknum. Bertie Brown heitir einn
forstjóranna. Fyrir níu árum var
gerviloka sett í hjarta hans, en slík-
ar lokur höfðu áður verið prófaðar
vel og rækilega í dýrum.
Nú er Brown 59 ára og hann segir
að ekki hefði hann viljað vera
fremstur í biðröðinni fyrir þá að-
gerð, ef hún hefði ekki verið reynd
á dýrum fyrst.
Út er komin hjá Máli og menningu
ljóðabókin „Jarðmunir" eftir Hannes
Sigfússon.
Með bók sinni Dymbilvöku árið
1949 gerðist Hannes einn af frum-
kvöðlum endumýjunar í íslenskri
ljóðagerð. „Jarðmunir" er sjöunda
Ijóðabók hans. Hér eru bæði frum-
samin Ijóð og þýdd. 48 ljóð eru ný,
viðfangsefnin fjölbreytileg og efnis-
tökin nýstárleg, 27 Ijóð eru þýdd og
birtast flestar þýðingamar nú í fyrsta
sinn. Höfundamir sem Hannes þýðir
eru frá 18 löndum, úrvalið nær frá
Finnlandi til Fflabeinsstrandarinnar.
Bókin er 118 blaðsíður. Sigurborg
Stefánsdóttir gerði kápumynd. Prent-
smiðjcm Oddi hf. prentaði.
Gúmmíendur á floti
Higinkonur alkohólista segja frá
Bókaútgáfan FORLAGIÐ hefur sent
frá sér bókina „Gúmmíendur synda
ekki - Eiginkonur alkohólista segja
frá" eftir Súsönnu Svavarsdóttur. Hér
segja níu íslenskar konur frá reynslu
sinni af alkohólisma maka sinna og
hvemig sambúðin gerði líf þeirra að
vítiskvöl.
í kynningu FORLAGSINS segir:
Sue Townsend ríthöfundur er sykursýkissjúklingur. Insúlín var til
skamms tíma unnið úr dýrum og hefur bjargað milljónum mannslífa.
væri að ræða mitt líf eða dóttur
minnar, vildi ég miklu frekar að dýr
væri notað,“ segir hún.
Brian Rix er forseti Mencap og
faðir Shelleys, sem er með Down’s
sjúkdóm. Hann segist vera andvíg-
ur „tilgangslausum tilraunum" á
dýrum fyrir snyrtivöruframleiðslu,
en bætti við: „Ef dýr gera okkur
fært að gera rannsóknir sem leiða
til lausna, verðum við að styðja
þær.“
Eigandi Body Shop, Anita Rodd-
ick, neitar að selja snyrtivörur sem
reyndar hafa verið á dýrum. En
hún dregur líka línuna milli nauð-
synlegrar og ónauðsynlegrar til-
raunastarfsemi. „Við eigum ekki að
láta dýr þjást vegna hégómagimi
okkar," segir hún. „Hins vegar er
það ekki viðeigandi fýrir Body Shop
að taka afstöðu til tilrauna á dýr-
Ort
Ný Ijóðabók etir Þórarin Eldjám
Bókaútgáfan FORLAGIÐ hefur gef-
ið út bókina „Ort" eftir Þórarin Eld-
jám. Þetta er sjötta Ijóðabók Þórarins
en fyrr á þessu ári sendi hann frá sér
bókina „Hin háfleyga moldvarpa".
Yrkisefnin em fjölbreitt og formið
margslimgið, en efni bókarinnar
skiptir skáldið í vísur, orðlengjur og
sonnettur.
I kynningu FORLAGSINS segir:
„Ekki er ofmælt að fyrstu þrjár ljóða-
bækur Þórarins Eldjáms gerðu hann
að víðlesnasta ljóðskáldi þjóðarinnar.
Þar telfdi hann saman hefðbundu
Ijóðformi og ögrandi en jafnframt
gráglettinni afstöðu til yrkisefnanna.
Inæstu tveimurkvæðasöfnumsín-
um birti hann í fyrsta skipti Ijóð á
frjálsu formi, en með þessari nýju
ljóðabók tekur hann upp þráðinn þar
sem frá var horfið og yrkir háttbund-
in ljóð sem þó virðast búa að reynslu
formleitarinnar í síðustu bókunum
tveimur."
Qrt er 48 bls. Helgi Þorgils Friðjóns-
son málaði mynd á kápu. Prentsmiðj-
an Oddi hf. prentaði.
Jarðmunir frá ýms-
um löndum
„Þessar konur em ekki fómarlömb
karlmanna. í fjölskydu sem býr við
alkohólisma em allir fómarlömb -
Iíka alkohólistinn. Fómarlömb sjúk-
legrar hegðunar. Allir taka þátt í
þeim leik á einhvem hátt.
Þó að mikið sé ritað og rætt um
alkohólisma, þá fer lftið fyrir fræðslu
um hlutverkin sem fjölskyldufólkið
leikur í þeim harmleik sem á sér stað
á heimili virkra alkohólista. En sér-
hver alkohólisti á sér stuðningsmenn,
einn eða fleiri, sem með lftt meðvit-
aðri famkomu sinni gera honum
kleift að halda áfram neyslunni.
En konumar níu létu ekki bugast.
Allar leituðu þær sér hjálpar að lok-
tim og lærðu að skilja að það fær eng-
inn stjómað áfengis- og vímuefna-
neyslu virkra alkohólista. Það er eins
og að setja gúmmíönd á tjöm og
segja henni að synda. Hún hlýðir
hvorki bænum, fortölum né hótim-
um. Sá sem ætllar sér að binda endi á
kvöl áfengissýkinnar verður fyrst að
breyta sjálfum sér og læra að standa á
eigin fótum. í frásögnum kvennanna
munu bæði karlar og konur sjá hlið-
stæðu við sitt eigið líf og eygja í
fyrsta skipti von - út úr svartnætt-
inu."
Súsanna Svavarsdottir er fædd árið
1952 og að loknu stúdentsprófi
stundaði hún nám í almennri bók-
menntafræði og íslensku við Háskóla
íslands. Súsanna hefur starfað við
blaðamennsku um fimm ára skeið.
Frá 1987 hefur hún haft umsjón með
menningarblaði Morgunbaðsins og
jafnramt sinnt bókmennta- og leik-
listargagnrýni blaðsins.
Gúmmíendur synda ekki er 172 bls.
Mynd á kápu er eftir Helga Þorgils
Friðjónsson en Essemm/Tómas
Hjálmarsson hannaði kápuna. Prent-
smiðjan Oddi hf. prentaði.
Gyr&ir i-iiðsson þýddi
Vatnsmelónusykur
eftir Brautigan í þýðingu Gyrðis
Hjá Hörpuútgáfunni er komin út ný
bók eftir bandaríska skáldið Richard
Brautigan. Bókin heitir Vatnsmelónu-
sykur" og er önnur bók hans sem út
kemur í íslenskri þýðingu Gyrðis Elí-
assonar rithöfundar. Fyrri bókin „Svo
berist ekki burt með vindum" kom út
hjá Máli og menningu 1989.
Richard Brautigan (1935-1984) varð
heimsþekktur fyrir skáldsögur sínar
og ljóð, og sú sérstæða saga sem hér
birtist hefur borið nafn hans víða.
„Vatnsmelónusykur" er saga um ást
og svik í undarlegum heimi þar sem
húsin eru gerð úr steinum og vatns-
melónusykri og sólin skín í ólflcum
litum sérhvem dag.
Vatnsmelónusykur er 164 bls. Ljós-
mynd á kápu: Nökkvi Eliasson. Um-
brot, filmuvinna og prentun: Oddi hf.