Tíminn - 20.12.1991, Blaðsíða 12

Tíminn 12
JÓLABLAÐ 1991
Jóla-
gestur
ekki sé það sannleikanum samkvæmt.
Sumir telja að ýmsu sé logið í heimin-
um, kannski fleiru en um aftöku músa.
Kött hef ég ekki haft í mörg ár. Enda
þótt ég viðurkenni tilverurétt katta sem
annarra lífvera, þykir mér vænna um
fugla, sem oft syngja failega. Kattasöng
kann ég hins vegar ekki að meta.
Þótt það hafi orðið hlutskipti rnitt sem
bónda að hafa ómælt blóð húsdýra á
höndum og mislitri samvisku, hefur
mér þó alla stund fundist dráp heldur
leiðinlegt — raunar neyðarúrræði, sem
lífverunni virðist þó áskapað. Án efa
hefði ég þó gripið til þeirra lymskulegu
útrýminga, sem fyrr er lýst, ef ekki hefi
blessuð jólahátíðin farið í hönd. Ég var
þess fullviss, að ekki gæti ég endurheimt
jólaskap mitt, ef ég drýgði þvílíkan glæp.
Ég reyndi að brýna heilafrumumar og
velti þessu aila vega fyrir mér, en komst
loks að þeirri niðurstöðu, að í rauninni
var aðeins eitt ráð fyrir hendi sem sé að
koma músarkvikindinu af sér. En hvem-
ig átti ég að fera að því? Einnig bar þess
að gæta, að úti var talsvert frost, og
kannski átti þetta músarkvikindi enga
holu - - ekkert heimili. Hvað bíður þess,
sem hvergi á höfði sínu að halia? Eigin-
lega var þetta gestur, sem aðeins hafði
gleymt að bjóða góðan dag, var kannski
bara í þeirri tísku. Aldrei hafði það verið
siður á mínu heimili að úthýsa gestum.
Niðurstaðan varð sú, að útúr mínum
húsum gat ég ekki hrakið þennan veg-
villta einstæðing, jafnvel þótt framund-
an hefðu verið sex rúmhelgir dagar. Þá
var þó heiðarlegra að brugga banaráð
þegar í stað. Eiginlega var þama komið
upp margslungið vandamál. Hefði ég
verið kraftaskáld á borð við Bólu-Hjálm-
ar eða reiknimeistari í líkingu við Sölva
Helgason, sem auðveldlega gat reiknað
bam í kvenmann, þá hefði mér orðið lít-
ið fyrir að koma þessu músargreyi upp f
heyhlöðu. En hvorugu þessu var til að
dreife.
En þegar neyðin er stærst, er hjálpin
næst, og nú gerðist tvennt svo að segja
samtímis. Mýsla skaust fram úr fylgsni
sínu með miklum hraða og inn á snyrt-
ið, sem er gegnt eldhúsdyrum, og vinur
minn, pósturinn, kom í sína hefð-
bundnu áætlunarferð með póstinn. Ekki
var ég seinn til að loka dyrunum að kló-
settinu. Síðan snéri ég mér til vinar
míns, tjáði honum vandræði mín og
lagði málið fyrir hann.
Nú ber þess að geta, að þótt pósturinn
sé vitur maður í betra lagi og auk þess
bæði heimspekingur og skáld, meira að
segja klettamaður svo af ber, er hann þó
ákaflega hræddur við mýs, enda hóf
hann þegar að segja mér af viðskiptum
sínum og annarra við þessi kvikindi,
sem hann taldi jafnvel enn hættulegri
en drauga. Meðal annars sagði hann mér
frá einyrkjabónda, sem varð fyrir því
óláni, að sjálfur höfúðdraugurinn,
Skotta, gerði sig heimakomna og
hreiðraði um sig í rúmshominu til fóta
hverja einustu nótt, gerði annars ekkert
annað af sér utan þá að slökkva ljósið, ef
henni fennst of bjart Ekki þótti bónda
rekkjunauturinn góður en fékkst þó
ekki um sökum þess að hann var kjark-
maður svo af bar. Gekk svo ffarn heilan
vetur. Næsti vetur var með afbrigðum
harður, enda með þvílíkum músagangi,
að heilir hópar hlupu um þver gólf, jafh-
vel um hábjartan dag. Þegar skyggja tók
var hvergi friður. Þessu lyktaði á þann
veg, að hvorki bóndi né Skotta héldust
lengur við á heimilinu en flúðu bæði.
Að endaðri þessari ræðu var kominn í
mig þvílíkur hrollur, að ég hitaði okkur
bleksterkt kaffi, sótti meiraað segja kon-
íakslögg, sem ég átti, gerði þó ekki betur
en ég gæti hellt þeim eðal vökva
skammlaust í glös sökum handskjálfta,
sem ég á þó ekki vanda til.
í ffamhaldi af þessu spunnust enn lang-
ar umræður um mýs og þau ógnvekj-
andi spellvirki, sem þær geta unnið,
jafhvel á helgum stöðum. í kirkju nokk-
urri höfðu mýs einu sinni hreiðrað um
sig í kirkjuorgelinu, étið þar og nagað
allt sem nagað varð. Þegar að því kom,
að organleikari skyldi hefja hljóðfæra-
slátt til helgra tíða hlupu mýsnar út úr
orgelinu um gervalla kirkju, jafnvel upp
í prédikunarstól og leiddi til hemaðar-
ástands, því söfnuðurinn, ásamt með-
hjálpara og hempuklæddum presti, varð
að smala stóðinu út Við minntust þess
einnig, að hér áður fyrr höfðu mýs
stundum leitað á sauðfé í þröngum og
dimmum húsum og étið sig inn í bein
meðfram hryggnum. Ævinlega var það
sama músin, sem olli þessum ófögnuði,
og var aldrei skotaskuld að finna fómar-
lambið, þó margt fé væri saman í húsi.
,Já, mýs em óútreiknanlegar og líklega
greindar", sagði pósturinn og saug tób-
akspípu sína ábúðarfullur.
„Það er víst ekki ofsögum af því sagt“,
samsinnti ég. „En hvað á ég að gera?“.
Og enn einu sinni klóraði ég mér vand-
ræðalega í höfðinu.
Pósturinn dreypti á koníakinu, en lítið,
því enginn er hann drykkjumaður.
Fyrsta sinn í öllum okkar viðskiptum
fannst mér honum verða ráðfótt „Þú
áttir aldrei að hleypa þessum ófögnuði
inn á þig“, sagði hann loks og fékk sér
meira kaffi.
Ekki var laust við að mér sámaði þvílík
ónærgætni í bágbomum kringumstæð-
um, hleypti jafnvel í mig dálítilli hörku.
„Inn á mig“, endurtók ég hneykslaður.
„Ekki bauð ég henni inn. Hins vegar hef-
ur alla tíð verið siður að drepa svona hel-
vítis kvikindi", bætti ég við og fenn, að
enn vom dreggjar af fomu víkingablóði í
úrkynjuðum æðum.
„Drepa", sagði vinur minn merkingar-
fullt og horfði kennimannlega á mig,
enda maður í náttúruvemdamefnd og
fleiri þvílíkum ráðum. Mér er eiður sær,
að aldrei á ævinni hefúr hann viljandi
stigið ofan á flugu, hvað þá séð blóð úr
mús.
Ég horfði með andakt á hvemig barka-
kýlið í hálsi vinar míns dansaði polka
meðan hann útskýrði fyrir mér í smáat-
riðum heilagleika alls Iífs og klykkti út
með því, að í rauninni væri dráp ekkert
annað en siðleysi og villimennska—arf-
ur frá frummanninum, sem lifði á veið-
um. Eftir langar og ítarlegar umræður
komumst við að þeirri sameiginlegu
niðurstöðu, að þrátt fyrir herskáan heim
væri öldmðum, íslenskum bónda ekki
annað sæmandi en koma gesti sínum í
ömggt skjól, þar sem gnógt væri mat-
fanga. Niðurstaðan var því óbreytt í fjár-
húshlöðuna varð músin að komast, sem
auðvitað kostaði nokkra hugdirfð og
herkænsku.
Svo vel vildi til, að í för með pósti vom
tvær telpur ungar en ekki múshræddar.
Varð nú að ráði, að sú eldri færi inn á
snyrtið ásamt mér og við reyndum að
handsama músina án meiðsla. Póstur-
inn kvaðst hins vegar mundu liggja á
eldhúshurðinni meðan við legðum til
atlögu. Ég herti hugann svo sem fram-
ast mátti og hellti auk heldur f mig þrem
staupum af Hennessy koníaki. Nú skyldi
alvaran gilda.
En hvemig sem við leituðum, skriðum
eftir gólfi og þreifuðum í öll hom og
bakvið klósettskálina, þá var enga mús
að finna. Þetta var dularfúllt Hvemig
gat músarófétið sloppið um lokaðar dyr?
Nú gengu jólin í garð með friðsæld og
hátíðabrag. Jólasálmar og heilagt orð
flaut á öldum ljósvakans og flutti gamal-
kunnan fögnuð í sálir mannanna með
aðstoð vingjafa og kertaljósa. Nú hefðu
orð góðskáldsins trúlega átt að sannast
„...leikur sér með Ijóni lamb í Paradís".
En ekki var einyrkjabóndinn heilagur
Fraz frá Assisí endurborinn, og því bauð
ég jólagesti mínum ekki til borðs með
mér, þó sá gjömingur hefði trúlega hæft
jólum. Þess í stað lokaði ég hurðum
vandlega og braut heilann eins og her-
fræðingur, sem býst við árás. Laufa-
brauðið mitt góða og listilega útskoma
af þrem heiðurskonum bragðaðist mér
alls ekki sem skyldi, og blóðrauðu, ilm-
andi hangiketinu slafraði ég í mig með
hálfgerðri ólyst Mér svelgdist auk held-
ur á freyðandi pilsnemum frá því virðu-
lega fyrirtæki Agli Skallagrímssyni hf.
Ég hlýddi á tvær messur á jólanóttina,
raulaði „Heims um ból...“ og las faðir-
vorið með biskupinum. En mér til skelf-
ingar komst ég að raun um, að mitt í
þessu öllu gægðist glottandi smettið á
þessu óboðna músarkvikindi fram í hug-
ann og hemaðarandi fomkappanna
sauð undir blandinn dultrú. Hvemig var
ég eiginlega orðinn? Og hvers konar fyr-
irbæri var þetta? Var ég að taka út hegn-
ingu fyrir fjölbreytilegar syndir? Ég tók
mér kerti í hönd og horfði í ljósið, eins
og þegar ég var lítill drengur. Loks lét ég
Biblíuna mína opnast af handahófi og
kom niður í Jakobsbók. Ég fór að lesa
Job. Út frá því sofnaði ég.
Á jóladaginn fór ég til kirkju, drakk
ágætis kaffi með presti og kirkjugestum.
Á heimleiðinni ásetti ég mér að beygja
svírann og bera þetta leyndarmál mitt
einn, enda ekki venja í Lúterskum sið að
skrifta. Mér til hugarhægðar varð ég lít-
ið var við músina utan ofurlítið skrjáf,
sem gaf reyndar til kynna, að ekki hefði
gestur minn sagt síðasta orðið.
Á annan dag jóla sló allt í einu voðalegri
eldingu niður í þankann. Kannski var
þetta þunguð mús, beinlínis komin til
að verða léttari — leggjast á gólf, eins og
tekið var til orða í fomum sið. Jafnffamt
var fúllvíst, að heimilið fylltist af músum
áður en ég gæti rönd við reist Ég bein-
línis svitnaði. Hvað gat ég gert? Mér
sársveið sú úrkynjun þjóðarinnar, að
enginn galdramaður var lengur tíl. Ekki
hefði Sæmundi sáluga í Odda orðið
skotaskuld að koma lítilfjörlegu músar-
kvikindi upp í hlöðuna mína á sóma-
samlegan hátt, svo hún gæti alið böm
sín í réttu umhverfi. Enn einu sinni veltí
ég þessu vandamáli fyrir mér og komst
nákvæmlega að sömu niðurstöðu. Ég
varð að finna ráð til að losna við gestinn
áður en verra hlytist af og á þann veg, að
ekki stríddi gegn samvisku minni. Því
miður fann ég mig vanmegna að ráða
fram úr þessu erfiða vandamáli af eigin
rammleik eins og ég hafði þó ásett mér.
En til hvers átti ég að leita fyrst póstur-
f