Tíminn - 29.02.1992, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Laugardagur 29. febrúar 1992
Þórólfur Sveinsson, bóndi og varaformaður
Stéttarsambands bænda, í spjalli um breytta
tíma í landbúnaði:
Bændur búa
sig undir
erlenda
samkeppni
Innan bændasamtakanna beinist athygli manna fyrst og fremst að
rrí hvernig hægt sé að lækka verð á landbúnaðarvörum til neytenda.
því skyni er horft til bænda sjálfra, hvernig þeir geti framleitt ódýr-
ari vöru, og jafnframt til vinnslustöðva fyrir afurðir þeirra. Þórólfur
Sveinsson, varaformaður Stéttarsambands bænda, segir það óhjá-
kvæmilegt að fækka afurðastöðvunum. Hann segir einnig að með
búvörusamningum síðasta vor hafi bændur í raun byrjað að búa sig
undir hugsanlega samkeppni frá innfluttum landbúnaðarvörum.
Þórólfur Sveinsson
„Ef litið er til framtíðar, hvað land-
búnaðinn varðar, munu næstu ár ein-
kennast af viðleitni til þess að mæta
kröfum um lægra búvöruverð. Þetta
mun koma alls staðar við: hjá fram-
leiðendum, milliliðum og afurða-
stöðvum.
Það, sem snýr að bændum, er að
reyna að ná fram hagstæðara rekstrar-
umhverfi með lækkun á álögum og
ýmsum gjöldum, sem á reksturinn
hafa verið Iögð. Þetta kemur einnig
niður á afurðastöðvum. Það er ekki
hægt að komast hjá því að hagræða í
þeim geira og mun ugglaust hafa áhrif
á fjölda afurðastöðva, bæði mjólkur-
samlaga og sláturhúsa."
— Fækkar þá mjólkursamlögum og
sláturhúsum?
„Já, væntanlega. Þessi geiri getur ekki
mætt þeim kröfúm, sem til hans eru
gerðar um lækkað verð, öðruvísi en að
minnka fastan kostnað, og það segir
okkur að afurðastöðvum mun fækka."
— Hvað með núverandi verðábyrgð-
ir?
„Við munum að sjálfsögðu reyna að
halda eins og við mögulega getum nú-
verandi staðgreiðsluákvæðum, sem
sett voru með afurðalögunum 1985.
Hversu lengi við getum það, fer eftir
þeim ytri starfsskilyrðum sem land-
búnaðinum verða sköpuð. Þessi
ákvæði voru mikil réttarbót á sínum
tíma. Ef við förum einhvem tíma á
komandi árum inn í fyrirkomulag þar
sem leyfður verður óheftur innflutn-
ingur einhverra vörutegunda hvað
magn varðar, verður mjög erfitt, ef
ekki alveg útilokað, að halda uppi stað-
greiðslukerfi.
Það skiptir öllu máli með hvaða hætti
samkeppni, bein eða óbein, frá hugs-
anlegum innflutningi, kemur fram.
Það er grundvallarmunur á því hvort
verið er að tala um innflutning sem
háður er magntakmörkunum, eins og
ríkisstjómin gerði kröfur til í umsögn
sinni um tillögur Dunkels varðandi
GATT, eða hvort við erum að tala um
ótakmarkað magn, en háð verndartoll-
um.“
— Em bændasamtökin farin að búa
sig undir innflutning landbúnaðaraf-
HÖFÐABAKKA 9 - 112 REYKJAVÍK - SÍMI 91-670000
Barka-fj árklippur
Fjár- og
kúaklippur
meÖ mótor í handfangi
Brýnsluvélar
tengdar vid barkaklippur
GOn VERÐ
WlésOiífý

ister.
urða?
„í rauninni byrjuðu menn á að reyna
að bregðast við hugsanlegum inn-
flutningi með búvörusamningnum í
fyrravor, að því leyti að það var gert ráð
fyrir verðlækkun. En fyrst og fremst
finnum við fyrir innlendum þrýstingi
um að lækka verðið."
Mikil skeröing í haust?
„Það var gerður búvömsamningur
um sauðféð á síðasta vetri. í þessum
samningi var ákveðið að útflutnings-
bætur féllu niður frá og með þessu
verðlagsári að telja, og jafnframt var
ákveðið að fara út í aðlögun að innan-
landsmarkaðinum. Þessi aðlögun
stendur nú yfir; fyrri hlutanum er lok-
ið, en framundan er niðurfærsla á
framleiðslurétti kindakjöts í haust.“
— Hve mikil verður skerðingin í
haust?
„Það bendir allt til þess að hún verði
mikil.
Um mjólkurframleiðsluna er það að
segja að um nokkur meginatriði, er
hana varða, var gerður búvömsamn-
ingur á síðasta vetri. Þetta samkomu-
lag — eins og sá hluti búvömsamn-
ingsins er fjallar um kindakjötið —
felur það í sér að útflutningsbætur
falla niður frá næsta verðlagsári að
telja. Þetta mun gilda fyrir báðar
greinamar frá og með 1. september
1992.
Þetta eitt og sér breytir vemlega
miklu fyrir bændur. Á síðastliðnum tíu
ámm hafa miklar breytingar gengið
yfir í landbúnaðinum, en ég held að
það sé fullljóst að þær verða enn meiri
á næstu tíu ámm. Þróunin virðist vera
í átt til aukinnar sérhæfingar, blönd-
uðu búin em á undanhaldi og búum
fækkar jafnframt sem þau stækka.
Sala mjólkurvara hefur yfirleitt nokk-
um veginn staðið í stað og því miður
ekki haldið í við fólksfjölgun, þannig
að neysla á hvem íbúa hefur minnk-
að.“
— Er mjólkurframleiðslan í jafnvægi,
miðað við innanlandsmarkað?
„Nei, hún er það ekki. Hún þarf að
dragast saman um nálægt 5% til þess
að vera í jafnvægi við innanlandsmark-
að. Miðað við þær framleiðsluheimild-
ir, sem bændur hafa á þessu ári, er hún
heldur ekki í eins góðu jafnvægi og
hún hefur verið undangengin verð-
lagsár. Það lítur út fyrir að bændur hafi
nýtt fullvirðisréttinn hraðar í vetur
heldur en gerst hefur áður. Ég óttast
að það verði allnokkrir bændur, sem
ekki hafa fullvirðisrétt fyrir þónokkum
hluta af mjólkurframleiðslunni í sum-
ar. En þegar á heildina er litið blasir
við að það þarf að færa mjólkurfram-
leiðsluheimildirnar um nálægt 5% eða
um fimm milljónir lítra.“
Framleiðsla á mjólk er fimm þúsund tonnum meiri en salan:
Birgöasöfnun
í mjólkinni
Framleiðsla á mjólk á síðasta ári
varð 105,5 þúsund tonn. Salan varð
hins vegar 100,5 þúsund tonn. Um
birgðasöfnun var því að ræða á liðnu
ári. Sala á mjólkurvörum minnkaði
um tæplega 0,5% á árinu, en fram-
leiðsla minnkaði um 1,4%. Birgðir
mjólkurvara í árslok, umreiknaðar í
mjólk, voru 20.725 þúsund lítrar,
sem er 1.683 þúsund lítrum meira
en á sama tíma í fyrra. Birgðasöfn-
unin er8,8%.
Eins og áður hefur komið fram í
Tímanum, minnkaði sala á kinda-
kjöti á síðasta ári um 6,7%. Sala á
öðrum kjöttegundum jókst hins
vegar. Neysla á alifuglakjöti og
nautakjöti jókst mest. Vegna þess
hvað kindakjötsneysla er mikill
hluti af heildarkjötneyslu lands-
manna, minnkaði kjötneyslan í
heild um 1,7%.
Á síðasta ári borðaði Meðalíslend-
ingurinn tæplega 31 kfló af kinda-
kjöti. Árið 1990 var neyslan á mann
34,3 kfló, en árið 1980 var neyslan
45 kfló. Stöðugt hefur dregið úr
kindakjötsneyslu á síðasta áratug,
en neysla á öðrum kjöttegundum
hefur aukist. -EÓ