Tíminn - 11.08.1992, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 11. ágúst 1992
Greinargerð sr. Ólafs Odds Jónssonar um deilurnar í Keflavíkursókn:
Vítaverð málsmeðferð,
lygar, hálfsannleikur
Það var undarleg tilfinning að fá ærumeiðingar frá sóknarnefnd
Keflavíkur, en þar hef ég þjónað um 16 ára skeið. Þannig er mál
með vexti að föstudaginn 12. júní var ég kallaður á fund sókn-
arnefndar með fimmtán mínútna fyrirvara, þá nýkominn úr
Bargarfirði, af formanni sóknarnefndar, Hrafnhildi Gunnars-
dóttur. Þegar ég kom á fundinn var mér afhent eftirfarandi bréf:
Við, undirritaðir sóknarnefndar-
menn í Keflavík, lýsum því hér með
yfir að við munum segja okkur úr
sóknarnefnd Keflavíkur 1. júlí nk. ef
sóknarpresturinn í Keflavík, séra
Ólafur Oddur Jónsson, segir ekki
starfi sínu lausu fyrir 1. júlí nk.
Á undanförnum árum hefur borið
verulega á samstarfsörðugleikum
sóknarnefndar við umræddan prest
og hefur margoft verið reynt að
sætta ágreining á milli nefndarinn-
ar og sóknarprests. Hefur í þessu
skyni m.a. verið leitað til prófasts en
án árangurs.
Undirritaðir sóknarnefndarmenn
hafa fullreynt (sic!) að ekki er hægt
að starfa með viðkomandi sóknar-
presti og munum ekki mæta á
sáttafundum, verði til þeirra boðað,
en nefndarmenn eru reiðubúnir að
mæta á fund til að ákveða nánar
starfslok sóknarprestsins. (sic!)
Þetta bréf var óundirritað, en fyrir
neðan voru vélrituö nöfn Hrafn-
hildar Gunnarsdóttur, formanns
sóknarnefndar, Sævars Reynissonar
gjaldkera og Kristjáns Hanssonar
ritara. Ég vil taka það skýrt fram að
sóknarnefndarmenn höfðu hvorki
látið í ljós við mig áður að samstarf-
ið væri ótækt né komið til mín til
þess að ræða meinta samstarfsörð-
ugleika. Þegar ég kvaddi áður en ég
fór til náms í Bandaríkjunum, fyrir
tæpu ári, var mér hrósað og þökkuð
vel unnin störf. Þetta sama fólk lét
þá í ljós að það hlakkaði til að fá mig
aftur til starfa! En nú er komið ann-
að hljóð í strokkinn.
Ég gekk eftir því á þessum fundi
hvort sóknarnefnd heföi eitthvað að
athuga við mína embættisfærslu.
Því var svarað neitandi. Þau hefðu
ekkert við hana að athuga. Þegar ég
ítrekaði frekar hvað finna mætti að
störfum mínum, að þeirra mati, þá
fékk ég það svar að ég brosi ekki
nægjanlega við fólki í mínu starfi.
Það sem sagt fundið að minni per-
sónu, engu öðru. Auk þess bættur
þremenningarnir við að „þunga-
vigtarmenn í bænum“ vildu mig
burt.
Ég bað þegar um fund með allri
sóknarnefndinni og auk þess að fá
að tala einslega við nefndarmenn.
Þessu var alfarið hafnað. Ég bað þau
að láta tilfinningaumrótið ganga yf-
ir og leyfa skynseminni að komast
að, en án árangurs. Það er rangt
sem segir í DV 20. júní sl. að sókn-
arnefndin hafi viljað „leysa þetta
mál í kyrrþey með samkomulagi".
Mér hefur alfarið verið synjað um
að fá að ræða við það fólk sem vegið
hefur að mannorði mínu. Það er
engum blöðum um það að fletta að
slíkt er brot á mannréttindum.
Ég sagði við þremenningana að ég
myndi ekki segja starfi mínu lausu.
Ég hefði hreinan skjöld og hefði
ekkert til saka unnið. Með það fóru
þau heim.
Að kvöldi 14. júní hringdi Hrafn-
hildur Gunnarsdóttir í mig og sagði
að yfirlýsingin væri undirrituð og ef
ég hefði ekki sagt embætti mínu
lausu fyrir hádegi þann 15. júní þá
yrði bréfið sent mér í ábyrgðarpósti,
en auk þess er það stílað á „herra
biskup íslands Ólaf Skúlason og
séra Braga Friðriksson prófast".
Mér barst síðan tilkynning um
bréfið þann 18. júní. Það var sam-
hljóða bréfinu frá 10. júní fyrir utan
smávægilegar orðalagsbreytingar,
en það höfðu undirritað eftirfarandi
aðilar: Hrafnhildur Gunnarsdóttir
formaður, Sævar Reynisson gjald-
keri, Kristján Hansson ritari, Elsa
Kjartansdóttir, Auður Brynjólfs-
dóttir, Málfríður Jóhannsdóttir,
Birgir Guðnason, Sverrir Guð-
mundsson, Herbert Árnason, Kjart-
an Ásmundsson, Ragnheiður Skúla-
dóttir og Einar Magnússon (sign).
Tveir sóknarnefndarmanna, Guð-
laug Jóhannsdóttir og Halldór Ib-
sen, skrifuðu ekki undir. Öll máls-
meðferð sóknarnefndar Keflavíkur
er vítaverð og ber vitni um vanhæfi
þess fólks sem tók þátt í aðförinni.
Nefndin hafði rétt til þess að segja af
sér, en hún hafði hvorki rétt til þess
að meina mér að verja hendur mín-
ar né neyða mig til að segja starfi
mínu lausu. Sú viðleitni er fáheyrð
valdníðsla, þar sem ég hef ekkert til
saka unnið. Ef menn telja sig geta
staðið þannig að verki út frá kristn-
um forsendum, þá hafa þeir gert hið
heilaga demonískt.
Meintir samstarfs-
örðugleikar
Ég vil geta þess hér að megininn-
tak yfirlýsingarinnar um samstarfs-
örðugleika er í meira lagi hæpin.
Þar ber fyrst að nefna að ég hef ver-
ið í ársleyfi frá og með 3. sept. 1991.
Á þessu tímabili frá sept. 1991 hef
ég haft lítil samskipti við sóknar-
nefnd Keflavíkur og nær engin við
þjónandi presta, sr. Lárus Halldórs-
son og sr. Helgu Soffíu Konráðs-
dóttur, enda var ég við nám í Banda-
ríkjunum á haustmisseri, þar sem
ég lauk mastersnámi, og síðan við
kennslu í guðfræðideild Háskóla ís-
lands.
Meginágreiningur við sóknarnefnd
Keflavíkur í minni starfstíð reis út
af máli fyrrum meöhjálpara sem
hefur átt við drykkjuvanda að
stríða. Þáverandi sóknarnefnd tók
aldrei á því máli eins og henni bar
skylda til og eftir að umræddum
manni hafði verið komið þrisvar í
meðferð án árangurs tók ég þá
ákvörðun að óska ekki eftir frekari
þjónustu hans. Ég gerði þetta sam-
kvæmt vígslubréfi mínu frá 27.
mars 1975, þar sem talað er um að
„framfylgja kirkjuaganum eins og
lög standa til“. Eftir á að hyggja
finnst mér að fólki hafi verið fyrir-
munað að sjá að kærleikurinn geti
verið sársaukafullur. Samt hefur
það verið afstaða kristinna manna
alla tíö, að þegar ágreiningur verð-
ur milli þeirra og sannleikans, þá
eiga þeir að líða fyrir það en ekki
sannleikurinn. Hvað mér viðkemur
þá stóð þessi barátta aldrei við „hold
og blóð“ enda fór ég mildum orðum
um fyrrum meðhjálpara í greinar-
gerð sem ég hef lagt fram um þetta
mál, en tjái mig ekki um það frekar
nú. Kirkjustjórnin gerði enga at-
hugasemd við þessa embættis-
færslu mína og er það því úr sög-
unni.
Frá mínum sjónarhóli séð hafa
samskipti mín við sóknarnefnd
Keflavíkur á undanförnum árum að
mestu gengið sinn vanagang.
Ágreir.ingur við núverandi sóknar-
nefnd hefur fyrst og fremst staðið
um atriði eins og þau að sóknar-
nefnd taki sér ekki völd sem hún
hefur ekki, heldur fari að lögum og
reglugerðum. Auk þess hefur
ágreiningur staðið um að fé sóknar-
innar sé ekki notað til að mismuna
starfsfólki í sambandi við starfsað-
stöðu. í því sambandi nægir að
nefna að organistinn, Einar örn
Einarsson, sem nýverið hóf störf við
kirkjuna, hefúr fengið tölvu og full-
búna skrifstofu, sem er meira en
mér, sem sóknarpresti, hefur tekist
á 16 árum. Einn sóknarnefndar-
manna hefur lýst því yfir að slíkt
Keflavíkurkirkja.
geti ekki talist eðlilegt. Umræddur
organisti hefur borið út óhróður
um mig bæði við kórfólk og al-
menning.
Árið 1986 keypti sóknarnefnd hlut
í tölvu með mér, en hún hefur aldr-
ei séð mér fyrir sömasamlegri skrif-
stofuaðstöðu eins og henni ber
skylda til. Embættisskrifstofan hef-
ur alla tíð verið á mínu heimili.
í stað þess hefur nefndin keypt hús
undir líkbílinn, enda þótt sú starf-
semi sé rekin af frjálsum félagasam-
tökum, og greitt húsaleigu fyrir
þjónandi presta. Þá sjaldan ég vék
aö starfsaðstöðu minni og launa-
málum, en hér hef ég starfað í
a.m.k. tveggja manna kalli á eins
manns launum, þá var viðkvæðið
alltaf: Þetta er málefni þitt og ríkis-
ins.
Það getur því vart talist ofrausn,
þegar sóknarnefndin styrkti mig til
náms í Bandaríkjunum, þar sem
slíkt hefur verið gert við fleiri
starfsmenn kirkjunnar. Af upphæð-
inni greiddi ég fullan skatt og skyld-
ur. Hvað mín fjármál varðar hef ég
ekkert að fela. Hins vegar hafa þess-
ar árásir á persónu mína vakið þá
spurningu hvort ekki sé verið að
reyna að draga athyglina frá þeim
staöreyndum sem ég get um hér að
ofan.
Það lýsir best vinnubrögðum sókn-
arnefndar að skýrslu stjórnar, sem
átti að leggja fram á aukaaðalsafn-
aðarfundi þann 29. júlí síðastliðinn,
var breytt og hún prentuð í Press-
unni fyrir fundinn. í þeirri skýrslu,
sem var raunar ekkert annað en níð
um undirritaðan, er mörgu logið,
þar á meðal um aðdróttanir mínar í
garð fyrrum gjaldkera, Kristjáns
Jónssonar, „þess efnis að fjárreiður
sóknarnefndar í höndum hans hafi
ekki verið eins og ákjósanlegt væri.“
(Pressan 30. júlí 1992). Það eina
sem ég sagði um fjármálin var haft
eftir endurskoðanda sóknarinnar að
ávaxta mætti fjármuni kirkjunnar
betur. Það getur ekki talist ámælis-
vert að huga að því, enda er fyrir-
hugað að reisa nýtt safnaðarheimili
við kirkjuna. Ég hef aldrei efast um
að Kristján Jónsson sé grandvar
maður.
Ég nefni einnig efnistök sóknar-
nefndar varðandi starf væntanlegs
aðstoðarprests í Keflavíkursókn
sem stendur til að auglýsa í haust.
Eins og flestum er kunnugt tengist
slík staða embætti viðkomandi
sóknarprests en ekki staðnum sem
slíkum. íhlutunarréttur sóknar-
nefndar um þetta mál, þar sem
sóknarnefndin kemur ekki til með
að greiða viðkomandi presti laun.
Jafnvel þótt sóknarnefnd greiddi
launin hefði hún aðeins íhlutun að
hluta til. Aðstoðarprestur er fyrst og
fremst nánasti samstarfsmaður
sóknarprests. Það var ljóst að sókn-
arnefndin vildi eyrnamerkja þessa
stöðu þeim presti sem nýverið hefur
þjónað Keflavíkursókn, áður en
staðan væri auglýst. Slíkt er ótækt
með öllu og raunar lögbrot. Það er
nú staðfest að málefni Helgu Soffíu
var „dropinn sem fyllti mælinn“,
eins og sóknarnefndarformaðurinn
orðaði það á sáttafundi. Þegar ég
benti á gildandi lög og erindisbréf
um aðstoðarpresta í þessu sam-
bandi, þá sagði einn sóknarnefndar-
manna að „þetta hentaði henni
ekki“! Það átti sem sagt að þröngva
henni inn þvert á lög og reglugerð-
ir!
Ég vil vekja athygli á því að þegar
talað er um meinta samstarfsörðug-
leika, þá er það tvírætt hugtak og
beinist ekki síður að sóknarnefnd-
inni sjálfri sem hefur svert mann-
orð mitt með því að gera mig að
meintum ofstopamanni. Konan
mín kannast ekki við þennan mann,
sem hún hefur þó verið gift í 24 ár,
og ég þekki hann ekki heldur. Lýs-
ing þessa fólks á mér er ýkjusaga
sem segir meira til um það sjálft en
sjálfan mig. Það skal viðurkennt að
ég er ekki fullkominn fremur en
aðrir og frábið mig því að fólk leiti
að guði í prestinum sínum. Hitt er
alkunna að oft er vegið að persónu
manna í opinberu lífi, til þess eins
að draga athyglina frá eigin afglöp-
um.
Samskipti við
þjónandi prest
Ég var fús að ræða við þjónandi
prest í Keflavík, séra Helgu Soffíu
Konráðsdóttur. Inntakið í því, sem
hún lét í ljós við mig þann 3. júní,
þegar við töluðum saman formlega
í fyrsta skipti eftir að hún kom til
starfa í Keflavík í febrúar síðastliðn-
um, var á þá leið að hún vildi skipta
öllu til helminga. Helga Soffía Kon-
ráðsdóttir talaði í raun um tví-
menningsprestakall í framkvæmd,
rétt eins og skipta ætti upp sóknar-
prestsstöðu minni. Hún vildi aö við
skiptum starfinu alfarið. Hún þjón-
aði þessa helgi og tæki þau embætt-
isverk sem til féllu. Ég þjónaði þá
næstu o.s.frv. Hún sagðist síðan
vilja hafa með trúfræðsluna að gera
en ég mætti hafa siðfræðina. Sem
sagt Helga Soffía. Konráðsdóttir
hafði að engu greinargerð ásamt
embættisbréfi sem sent var af bisk-
upi, próföstum, sóknarprestum, að-
stoðarprestum og formönnum
sóknarnefnda þann 12. febrúar sl.
Þó var ég sjálfur búinn að afhenda
henni greinargerðina. Þegar hún
kvaddi, í miklu uppnámi, sagðist
hún hafa áhuga á starfinu en ekki
samstarfinu við mig.
Ég ítrekaði við hana að aðstoðar-
prestsstaða yrði auglýst og unnið
eftir gildandi lögum í því sambandi.
Reyndar hafði hún sagt við mig í
vetur, á förnum vegi, að hún væri
fráhverf því að sækja um stöðu að-
stoðarprests. Mér fannst eðlilegt að
hún fengi að hugsa sinn gang varð-
andi þetta mál og var opinn fyrir því
að skoða þetta nánar, án þess að ég
vildi fara þá leið að henni yrði veitt
aðstoðarprestsstarfið áður en stað-
an yrði auglýst.
Helga Soffía Konráðsdóttir var
ásamt mér á aðalsafnaðarfundi
Keflavíkursóknar nú í vor þegar
fyrrum meðhjálpari, sem áður get-
ur, stóð upp og kvartaði undan mér
við söfnuðinn. Þetta er fyrsta og
eina kvörtunin sem mér hefur bor-
ist um embættisfærslu mína gegn-
um árin. Viðkomandi maður hefur
hvorki beðist afsökunar á framferði
sínu sem meðhjálpari né dregið
óhróðursbréf um mig til baka. En
eitt fyrsta verk Helgu Soffíu Kon-
ráðsdóttur eftir þessa uppákomu á
aðalsafnaðarfundi var að fá viðkom-
andi mann til meðhjálparastarfa á
degi aldraðra, blátt áfram til þess að
ögra mér. Það sést best á því að
hann var sérstaklega auglýstur sem
meðhjálpari í messutilkynningu!
Það voru mistök að fá Helgu til
starfa eftir að hún hafði tapað
prestskosningu í Njarðvík. Fram-
koma hennar hefur borið merki
taugaveiklunar, sem miðaði bæði að
því að niðurlægja þann sem fékk
stöðuna í Njarðvík og mig sem
sóknarprest í Keflavík. Þegar fólk er
farið að beita öllum tiltækum ráð-
um til þess að sölsa undir sig emb-
ætti og notar starfsheiti á ólögmæt-
an hátt, þá er það komið út fyrir
mörk þess sem talist getur eðlilegt.
Það er afstaða bæði biskupsemb-
ættisins og dóms- og kirkjumála-
ráðuneytis, að það sé í hæsta máta
óeðlilegt að vinna að einhverju á
bak við þann sem hefur veitingu
fyrir embætti. Meðan ég hef verið í
leyfi hefur það þó ítrekað gerst, m.a.
í sambandi við ákvörðun um teikn-
ingar að nýju safnaðarheimili við
Keflavíkurkirkju.
Harkaleg viðbrögð
Viðbrögð sóknarnefndar Keflavík-
ur hafa verið dæmalaust hörð í
minn garð og það er búið að þyrla
upp lygamekki. Ég nefni sem dæmi
að einn sóknarnefndarmanna, Ein-
ar Magnússon, sem skrifar undir
ásakanir um samstarfsörðugleika
við mig var kjörinn í sóknarnefnd á
síðasta aðalsafnaðarfundi. Við höf-
um ekkert haft saman að sælda í
sóknarnefnd.
Talað er um samstarfsörðugleika
mína við þjónandi prest í Keflavík.
(DV á baksíðu 20.06.1992.) Ég hef
engin samskipti haft við þjónandi
presta. Helga Soffía hefur beðið um
einn fund með mér, eftir að hún
kom til starfa. Hún hefur aldrei séð
ástæður til þess að spyrja mig um
eitt eða neitt. Sóknarnefndarfor-