Tíminn - 10.09.1992, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 10. september 1992
Tíminn 5
Bjami Hannesson:
„Skráveifu-nefndarálitiðu
Útdráttur úr nefndaráliti nefndar
skipaðri af utanríkisráðherra er ber
heitið: Stjómarskráin og EES-
samningurínn. Allar leturbreyting-
ar gerðar af greinarritara B.H. Ská-
letur er orðréttur texti úr áliti
nefndarirmar.
Tilvitnun 2. gr.
stjómarskrárinnar
orðrétt
.Alþingi og forseti íslands fara
saman með löggjafarvaldið. For-
seti og önnur stjómarvöld sam-
kvæmt stjómarskrá þessarí og öðr-
um Iandslögum fara með fram-
kvæmdarvaldið. Dómendur fara
með dómsvaldið."
Umsögn nefndarinnar, orðrétt, bl.
2. ,Aðalálitaefnið er hvort samn-
ingurinn um evrópska efnahags-
sviðið og þeir samningar, sem hon-
um fglgja, fái samrýmst þessu
ákvaeði."
„Ganga verður út frá þvt, að allt
það, sem kalla má löggjafar-,
framkvæmda- og dómsvald, sé í
höndum þeirra, sem upp eru taldir.
Þetta er eðlileg skgring á orðum
greinarinnar, þegar haft er í huga,
að orðin eru höfð með greini. Það
er einnig eðlileg skgring, þegar
horft er til venjuhelgaðra hug-
mgnda um þetta atriði. “
Síðar í álitinu. bl. 5. J 21. gr.
stjómarskrárinnar felst ekki sjálf-
stceð og sérstök heimild til að gera
þjóðréttarsamninga sem bregta
stjómarskránni. “
Bl. 8. „B. Rétthæð reglna: Bókun
35. Þar eð með samningi þessum
er stefnt að einsleitu Evrópsku
efnahagssvæði sem bgggist á sam-
eiginlegum reglum, án þess að
samningsaðila sé gert að framselja
löggjafarvald til stofnana Evrópska
efnahagsvœðisins; og þar eð þess-
um markmiðum verður því að ná
með þeirri málsmeðferð sem gildir
í hverju landi fgrir sig;“
Athugasemd greinarritara, hér
kjósa nefndarmenn að birta ekki
framhald Bókunar 35, en slíta hana
í sundur og taka ekki í heild, til um-
sagnar og mats, alla bókunina sem
er örstuttar 2. mgr., í þessum
hluta álitsins, þó það sé gert síðar
undir forskríftinni rétthæð reglna.
Þetta er að líkum gert, þar sem
slíkt myndi eyðileggja allan mála-
tilbúnað nefndarinnar í þá átt að
EES-samningamir brjóti ekki
stjóraarskrána, en hér kemur
framhald og endir bókunar 35. orð-
rétt
Stök grein
„Vegna tilvika þar sem getur kom-
ið til árekstra á milli EES-reglna
sem komnar eru til framkvæmdar
og annarra settra laga, skuldbinda
EFTA-ríkin sig til að setja, ef þörf
krefur, lagaákvæði þess efnis að
EES-reglur gildi í þeim tilvikum."
Athugasemd B.H.: í 1. mgr. Bókun-
ar 35 um framkvæmd EES-reglna
er látið iiggja að því að EFTA-aðil-
um sé ekki gert að framselja lög-
gjafarvald eigin ríkja, en viðbótar-
ákvæði hinnar „Stöku greinar", er
telja verður 2. mgr., ómerídr í
reynd algerlega stjómlagalegt gildi
fyrstu málsgreinarinnar, bendi á
orðalagið í 2. mgr. sem er síðari
grein Bókunar 35, orðrétt, og ann-
arra settra laga, skuldbinda EFTA-
ríkin sig til að setja, ef þörf krefur,
lagaákvæði þess efnis að EES-regl-
ur gildi í þeim tilvikum."
Ákvæði í Bókun 35 eru altæk og
ófrávíkjanleg fyrirmæli um skyldu
aðila EES-samnings, ef um gagn-
stæð lög er að ræða, að breyta eigin
lögum og er því þetta ákvæði ótví-
rætt brot á 2. gr. íslensku stjómar-
skrárinnar.
Ennfremur innan orðalagsins „og
annarra settra Iaga“ em að líkum
og/eða geta verið um 1-2000 lög-
gemingar EB í viðaukunum og víð-
ar í EES-gögnunum, ásamt óþekkt-
um Qölda settra og ósettra löggem-
inga EB í framtíðinni, því skýrt er
tekið fram að EFTA-aðilar eigi að
breyta sínum lögum, en hvergi er
nefnt að EB eigi að breyta eigin
lögum til samræmis við EES-regl-
ur.
Ef til vill getur þetta óákveðna
orðalag „og annarra settra Iaga“ átt
við lög einstakra aðildarríkja EFTA
og ef sá skilningur er lagður í orða-
lagið era EFTA-aðilar skyldir til að
breyta lögum sínum til samræmis
við EES-lög (=EB-lög).
Síða 2
Þarna er komið ótvírætt tilefni til
að vefengja að ystu mörkum, hlut-
leysi, heiðarleika og nákvæmni
nefndarinnar í lagaskýringum varð-
andi EES-samning og íslensku
stjómarskrána, og verður að telja
þá í raun júristíska ómerkinga
vegna þessarar villandi framsetn-
ingar á mikilvægasta einstaka
plaggi EES-samninganna, þar sem í
Bókun 35 er í raun felldur saman í
örstutt mál meginforsögn um
hvemig túlka beri ótal tilvik og til-
vísanir annarstaðar í samnings-
gögnunum, sem skylda aðila til að-
lögunar að EES-reglum, sem era
sannanlega og í letur færð í EES-
samningi og fylgiskjölum, samn-
ingslega séð, lítið annað en eftirrit
af þegar gerðum EB-löggerning-
um.
Ugluspegilstúlkun
nefndarinnar?!
Bl. 13 B. Rétthæð reglna: íríkjum
Evrópubandalagsins em reglur
þess settar af stofnunum EB án
þess að atbeini þjóðþinga komi
þar til nema í takmörkuðum mæli.
ReglurEB em rétthærri en réttar-
reglur hvers ríkis um sig. Þess
vegna á til dæmis dómstóll í Dan-
mörku að dæma eftir Evrópu-
bandalagsreglu, ef velja verður
milli hennar og danskrar réttar-
reglu, sem þjóðþingið þar í landi
hefursett.
Þessi skipan mála mun ekki, þó að
EES-samningurinn verði fullgilt-
ur, gilda hér á landi, eins og þegar
hefur verið tekið fram. ísland hef-
ur engu að síður skuldbundið sig
að þjóðarrétti á þann hátt sem
segirí bókuninni. Löggjafarvald er
þó ekki á neinn hátt framselt til
stofnana EES, eins og getið er í
fgrri hluta bókunarinnar. Af síð-
astgreindu atriði er Ijóst að skuld-
bindingin er ekki víðtækari en felst
í öðmm þjóðréttarsamningum.
Fgrrgreind bókun útheimtir því
ekki sérstakar aðgerðir varðandi
íslensku stjómarskrána.
Í3. gr. lágafmmvarpsins um EES,
sem lagt hefur verið fgrir Alþingi,
segir:
„Skgra skal lög og reglur, að svo
miklu legti sem við á, til samræm-
is við EES-samninginn og þær
reglursem áhonum bgggja.“
Með þessu er þeirri skgldu full-
nægt, sem bókun 35 leggursamn-
ingsaðilum á herðar. Skgldan fel-
ur í sér að íslensk lög beri að skgra
til samræmis við þjóðréttarreglur,
eftir því sem unnt er, á gmndvelli
lögskgringarreglna íslensks réttar.
Við teljum því, samkvæmt því sem
nú hefur verið rakið, að ekki felist
afsal lagasetningarvalds í bókun-
inni og að 3. gr. lagafmmvarpsins
fullnægi samningsskgldum sam-
kvæmt henni. Ef lagasetning verð-
ur hins vegar ekki í samræmi við
skuldbindingar samkvæmt samn-
ingnum, getur það kallað á við-
brögð samkvæmt honum. “
Þessa niðurstöðu nefndarinnar
fordæmir greinarritari í einu og
öllu og byggist það á því að nefnd-
armenn lima bókunina í sundur og
taka fyrri hlutann til greiningar
undir hugtakinu umsögn um laga-
setningarvald, en síðari hlutann
sem umsögn um rétthæð reglna,
öll bókunin era fyrirmæli um laga-
setningarvald og hvemig með skuli
farið; ef um gagnstæð lög er að
ræða, er algerlega ótvúrætt að ís-
lensk lög skuli víkja, ef EES-lög
(=EB-lög) kveða á um annað.
Algerlega er dæmalaust mat
nefndarinnar á bókun 35 ásamt
túlkun á 3. gr. laga um EES-samn-
inginn spyr.
3. gr. lagaffumvarpsins um EES,
sem lagt hefur verið fyrir Alþingi,
segir:
„Skýra skal lög og reglur, að svo
miklu leyti sem við á, til samræmis
við EES-samninginn og þær reglur
sem á honum byggja.“
Raunveraleikinn er sá að EES-
reglur era að mestu þegar lögsettar
EB-reglur, sem ná yfir mjög víð-
tækt svið í þjóðlífinu, m.a. á sviði
fjármála, fasteignaréttinda, þjón-
ustustarfsemi og atvinnumála.
Grein 3 í EES-lagabálknum, sem
lagður hefur verið fyrir Alþingi, er
því ótvírætt brot á 1. mgr. og 3.
mgr. 2. gr. stjómarskrárinnar og þó
að ef til vill eigi að bera fyrir sig
ákvæði 21. gr. stjómarskrárinnar,
þá er Alþingi ekki heimilt að afsala
sér og þjóðinni rétti og valdi í jafn
víðtækum mæli sem EES-samn-
ingurinn er. Meira að segja nefnd-
armennirnir viðurkenna að 2. gr.
stjómarskrárinnar er rétthærri, ít-
arlegri og ótvíræðari en 21. gr. og
2. gr. er algeriega án heimilda til
valda- og réttarframsals til er-
lendra aðila, jafnvel þó að Alþingi
samþykkti valda- og réttarframsal
skv. 21. gr.
Síða 3
Tilvitnun orðrétt úr nefndarálit-
inu, sem er viðurkenning á fyrr-
greindum skilningi.
Bl. 5. J21. gr stjómarskrárinnar
felst ekki sjálfstæð og sérstök
heimild til að gera þjóðréttar-
samninga sem bregta stjómar-
skránni."
Fleira má til telja til rökstuðnings
á stjómarskrárbrotum. Hér er til-
vitnun í 6. og 7. gr. EES-samnings
orðrétt. Texti úr 6. gr. samningsins
orðrétt:
Flydedæk.
Með skipasmíðastöðvunum er nokkur
verkaskipting: Odense-skipasmíða-
stöðin smíðar nú einkum olíuflutn-
ingaskip og gámaflutningaskip (og í
vor pantaði fyrirtæki í Saudi-Arabíu,
Vela Intema-
tional, hjá
henni þrjú
olíuskip, hvert
þeirra 300.000 tonn, að samanlögðu
andvirði 2,5 milljarða danskra króna).
Burmeister & Wain smíðar mjög stór
skip til flutnings á lausaíarmi (bulk
carriers). Danyard hefúr að undan-
fómu smíðað kæliskip (reefers), á með-
al þeirra nokkur hin stærstu í heimi.
Örskov-skipasmíðastöðin smíðar mjög
tiltölulega lítil gámaskip (feeders). Aar-
hus Flydedæk smíðar nú skip til efna-
flutninga (chemical carriers), en er lítt
sérhæfð.
Samanlögð velta skipasmíðastöðva
..ber við framkvæmd og beit-
ingu ákvæða samnings þessa að
túlka þau í samræmi við úrskurði
dómstóls Evrópubandalagsins sem
máli skipta og kveðnir hafa verið
upp fyrir undirritunardag samn-
ings þessa.“
Ennfremur ákvæði úr 7. gr. eftir-
greint orðrétt:
,,a) gerð sem samsvarar reglugerð
EBE skal sem slík tekin upp í
landsrétt samningsaðila.
b) gerð sem samsvarar tilskipun
EBE skal veita yfirvöldum samn-
ingsaðila val um form og aðferð við
framkvæmdina".
Hér er verið að vitna í viðauka I-
XXII við samninginn. Þar era um
1900 til 2000 tilvitnanir í reglu-
gerðir, tilskipanir og/eða ákvarðan-
ir EB, sem þegar era orðnar að
löggerningum.
Er því Bókun 35 og a.m.k. fyrr-
greind ákvæði EES-samnings og 6.
gr. og a) og b) liður 7. gr. algerlega
ótvúætt brot á 1. mgr. 2. gr. stjóm-
arskrárinnar, einnig 3. gr. í laga-
bálknum, sem lagður hefúr verið
fyrir Alþingi, er ber hið formlega
heiti Framvarp til laga um Evr-
ópska efnahagssvæðið (EES),
ásamt fjöldamörgum öðram tilvik-
um í EES-samningsgögnunum,
stjómarskrárbrotin eru sérstak-
lega mörg gegn 1. mgr. og 3. mgr.
2. gr. stjómarskrárinnar.
„Skráveifu-
lagaskýringar“
Lagaskýringar hafa löngum þótt
vandasamar, ólík álit geta orðið um
sama lagatexta og enn ólíkari nið-
urstöður koma jafnvel fyrir í dóm-
um eftir fæmi lagaskýrenda ásamt
þessara er nú um 7 milljarðar danskra
króna á ári, og er tala starfsmanna
þeirra um 9.500, eða aðeins um fimmt-
ungur tölu þeirra 1970. Hjá þeim
námu pantanir nýsmíða frá dönskum
skipafélög-
um 11,6
milljörðum
d a n s k r a
króna í árslok 1991 og útlendra félaga
4,1 milljarði danskra króna, en að við-
bættum pöntuðum viðgerðum á skip-
um og breytingum alls um 18 milljörð-
um danskra króna, en alla jafna hafa
þær þó aðeins um tíunda hluta tekna
sinnaafþeim.
Danska DlS-skipaskráin
Framan af níunda áratugnum, en
einkum um hann miðjan, fækkaði
mjög kaupskipum skráðum í Dari-
glöggskyggni og áherslu dómenda.
Einnig mun aldarandi samtíðar-
innar geta haft áhrif á niðurstöður,
þegar lög era skýrð og dómar era
dæmdir.
Eftir að hafa lesið mat þeirrar 4
manna nefridar, sem utanríkisráð-
herra skipaði til mats á stjómlaga-
legu gildi svokallaðs EES-samn-
ings gagnvart íslensku stjómar-
skránni, getur maður ekki orðið
annað en furðu lostinn með „mat
og/eða niðurstöður" nefndarinnar.
Er þar vart nokkra hægt til að
jafna nema ef til vill lagaskýringa
Jóns lögmanns Guttormssonar, er
uppi var fyrir 1362, en fyrir þær og
ýmislegt meðfylgjandi, miður gott,
fékk hann viðumefriið „skráveifa".
Hann safriaðist til feðra sinna á
þann hátt, sem best hæfir slíkum
lagaskýrendum, á 100 ára afmæli
Gamla sáttmála árið 1362.
Einnig má bæta við ærið athyglis-
verðum hlut, sem ekki, að líkum,
er hægt annað en túlka á annan
veg en þann, að réttur til þátttöku
og/eða hugsanlegra áhrifa verði
keyptur fyrir fé og skv. orðanna
hljóðan geta „áhrifin" orðið í hlut-
faíli við þá fjárapphæð, sem greidd
er af hálfu aðila. Rökstuðningur,
tilvitnun, orðrétt.
81.gr.:
„Þegar samvinna felur í sér þátt-
töku EFTA-ríkja í rammaáætlun
EB, einstakri áætlun, verkefni eða
annarri aðgerð, skulu eftirfarandi
meginreglur gilda:
a) EFTA-ríkin skulu hafa aðgang
að öllum þáttum áætlunarinnar.
b) Staða EFTA-ríkjanna í nefnd-
um, sem aðstoða framkvæmda-
stjóm EB við stjómun eða þróun
starfsemi bandalagsins, skal vera í
fullu samræmi við það fjárframlag
sem EFTA-ríkin kunna að greiða
vegna þátttöku sinnar."
Síða 4
Að brjóta upp og gagnrýna á mark-
tækan hátt allt nefndarálitið er
ekki fært í 1. blaðagrein, þó ótal-
margt mætti til nefna til sönnunar
á vanhæfni, vanmati og röngum
og/eða villandi ályktunum og nið-
urstöðum nefndarinnar, er heildar-
niðurstaða greinarritara að inni-
hald plaggsins alls mætti kalla jú-
ristískar „ugluspegla- niðurstöð-
ur“. Ónefrii er það að vísu, en við
hæfi að mati greinarritara, miðað
við þau vinnubrögð sem viðhöfð
era við greiningu, umsagnir og
niðurstöður nefndarinnar á EES-
málinu.
mörku. Af þeim sökum var 1988 í Dan-
mörku upp tekin alþjóðleg dönsk
skipaskrá, Danish Intemational Ship
Register, DIS. Síðan þá hefur kaupskip-
um með danskan fana fjölgað um 35%
og skipsrúmum fiölgað um 50%. A1
sjómönnum á DlS-skipum er ekki
heimtur skattur, og eru laun þeirra
þess vegna lægri en ella. Á þau er líka
heimilt að ráða útlendinga, og hefúr
dönskum yfirmönnum á þeim Qölgað
meira en dönskum hásetum. Fyrir
DlS-skip gilda ekki allshetjar reglur
um stærð skipshalria, heldur er stærð
skipshafriar ákvörðuð fyrir hvert skip. Á
mörgum dönskum gámaskipum eru
nú 7-8 menn í stað 13-14 áður.
Danskur kaupskípafloti
Dönsk kaupskip voru um 600 í árs-
byijun 1992, um 5,3 milljónir brúttó-
(gross)-Iesta eða um 7,9 milljónir
nettó(dead weight)-lesta, og hafði þeim
1991 fjölgað um 43. Námu þau 1,35%
af kaupskipaflota heims, en á meðal
þeirra eru 42 stór gámasldp (TEU), sem
hafa um 6,5% af burðarmagni slíkra
skipaíheimiöllum.
Ritað 14. ágúst 1992.
Danskar skipasmíðastöðvar
Að dönskum skipasmíðastöðvum þrengdi undir lok áttunda áratug-
arins og um miöjan hinn níunda. Hættu þá störfum þrjár af hinum
níu stóru skipasmíðastöðvum Danmerkur. Eftir voru: Odense-
skipasmíðastöðin í Lindö á Fjóni, Danyard, Burmeister & Wain,
Svendborg-skipasmíðastöðin, Örskov-skipasmíðastöðin og Aarhus
Úr viðskiptalifinu