Fréttablaðið - 28.02.2009, Qupperneq 16

16 28. febrúar 2009 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
S
koðanakannanir benda til talsverðra breytinga á valda-
hlutföllum í pólitíkinni. Nýir flokkar fá enn sem komið er
ekki hljómgrunn. Alvarlegast er þó að kjósendur eiga ekki
kost á að velja ríkisstjórn sem fyrirfram hefur ákveðna
stefnu um lausn á stærsta viðfangsefni stjórnmálanna:
Peningamálunum.
Áhöld eru um hvort núverandi ríkisstjórn er minnihlutastjórn
tveggja flokka eða meirihlutastjórn þriggja flokka. Framsóknar-
flokkurinn hefur haldið þannig á málum að samstarfið ber fremur
svipmót af meirihlutastjórn. Ljóst er að ráðherrastólar eru geymd-
ir fyrir Framsóknarflokkinn fram yfir kosningar.
Kjarni málsins er sá að kosningarnar snúast ekki um það hvort
ríkisstjórnin fær áframhaldandi umboð. Það liggur alveg ljóst
fyrir. Ef unnt er að tala um kosningaspennu snýst hún um tvær
spurningar: Sú fyrri er hvort Samfylkingin og VG fái hreinan
meirihluta. Sú seinni er hvort Sjálfstæðisflokkurinn heldur sæti
sínu sem stærsti flokkurinn.
Nú hafa allir þeir sem báru ábyrgð sem ráðherrar eða embættis-
menn þann örlagaríka dag sjötta október 2008 látið af störfum
utan þrír ráðherrar Samfylkingarinnar. Það sýnir hversu almenn-
ingsálitið getur oft á tíðum verið þversagnakennt að áframhald-
andi seta eins þeirra sýnist nú vera sterkasta hald-reipið í klifri
Samfylkingarinnar til þess að verða stærsti flokkurinn.
Þó að Samfylkingin og VG fái hreinan meirihluta má telja
víst að Framsóknarflokkurinn verði áfram stuðningsflokk-
ur ríkisstjórnarinnar. Hann hefur tekið af skarið um að sam-
starf við Sjálfstæðisflokkinn komi ekki til greina. Trúlega yrði
Framsóknarflokkurinn tekinn með í ríkisstjórnina þrátt fyrir
meirihluta flokkanna tveggja. Það myndi draga úr líkum á að hann
færði sig nær Sjálfstæðisflokknum þegar á móti fer að blása.
Ef mið er tekið af síðustu kosningum sýnast kjósendur, að frá-
töldum þeim sem horfið hafa frá stuðningi við Sjálfstæðisflokk-
inn, vera sáttir við að hvorki ríkisstjórnin né stjórnarandstaðan
hafi plön um að endurreisa peningakerfið og svara því hvort það
verður gert með krónu eða evru. Kjósendur kalla ekki eftir lausn
og engin pólitísk forysta er sjáanleg.
Því lengur sem þessi ákvörðun er dregin á langinn sekkur þjóð-
in dýpra. Flokkarnir kæra sig kollótta fyrir þá sök að krafa um
stefnu kemur ekki frá fólkinu. Þetta er brotalöm íslenskra stjórn-
mála eins og sakir standa.
Samfylkingin og Framsóknarflokkurinn sem hafa Evrópusam-
bandsaðild á stefnuskrá setja þetta lykilmál ekki sem skilyrði
fyrir stjórnarþátttöku. Fyrir vikið ráða forystumenn VG hvenær
á því verður tekið. Þar að mun vitaskuld koma. Eins og nú horfir
verður það hins vegar of seint.
Sjálfstæðisflokkurinn gaf landsmönnum loforð í nóvember um
að endurskoða það hagsmunamat sem legið hefur að baki afstöðu
hans í peningamálum og til Evrópu. Stærsta ríkjandi óvissan um
pólitíska grundvallarafstöðu bíður þeirrar ákvörðunar. Ný forysta
hefur tækifæri til þess að brjóta upp alveg lokaða pólitíska stöðu
í þessu lykilmáli. Hún getur líka eins og forysta Samfylkingar og
Framsóknarflokks ákveðið að vísa pólitískri leiðsögn yfir á VG
og einangrað flokkinn með því til lengri tíma.
Þrátt fyrir áhugaleysi kjósenda ræðst framtíðin af því hver
tekur forystu um að leysa þetta lykilmál úr pólitískum álögum
og hversu skjótt.
Breytt valdahlutföll.
Lykilmál í álögum
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Hið rótgróna flokksræði
Ómar Ragnarsson, formaður
Íslandshreyfingarinnar, hefur verið
afar gagnrýninn á það sem hann
kallar „inngróið flokksræði og
ráðherraræði“ á Íslandi og skrifaði
síðast um það pistil á heimasíðu
sína 25. febrúar síðastliðinn. Tveimur
dögum áður skrifaði hann grein á vef
Íslandshreyfingarinnar þar sem hann
tók á sama efni. „Hér á landi
ríkir alræði flokkanna,“
skrifaði Ómar. „Enginn
getur komist til áhrifa
í stjórnmálum nema
að ganga í stjórnmála-
flokk og vinna sig
upp í gegnum hann.“
Íslandshreyfingin er
greinilega góður
kostur fyrir þá
sem sem vilja að tekið sé tillit til
sjónarmiða almennra flokksmanna
áður en mikilvægar ákvarðanir eru
teknar.
Stjórnin hefur ákveðið …
Yfir í aðra sálma. Í gær sendi stjórn
Íslandshreyfingarinnar frá sér
yfirlýsingu um að hún óski eftir að
gerast aðili að Samfylkingunni. Stjórn
Íslandshreyfingarinnar skorar enn
fremur á fylgismenn sína að ljá
þessu máli stuðning sinn. Flokks-
mönnum verður tilkynnt þetta
á aðalfundi hreyfingarinnar við
fyrsta tækifæri.
Vænlegast til
ávinnings
Í yfirlýsingu stjórnarinn-
ar kemur einnig fram
að Íslandshreyfingin sé fyrsti og eini
græni flokkurinn sem skilgreini sig
hvorki til hægri né vinstri. Hún liggi
því nálægt Samfylkingunni í litrófi
íslenskra stjórnmála og álíti það
vænlegast til ávinnings fyrir stefnu-
mál hreyfingarinnar að efla þingstyrk
Samfylkingarinnar. Það er óneitan-
lega kaldhæðnislegt að sama dag
og Íslandshreyfingin sækir um
inngöngu í Samfylkinguna, gaf
ríkisstjórnin út tilkynningu
um að hún hefði afgreitt
frumvarp til laga sem heim-
ilar að gengið verði til samn-
inga við Century Aluminum
Company og Norðurál
Helguvík ehf. vegna
byggingar og reksturs
álvers í Helguvík.
bergsteinn@frettabladid.is
Ferðaskrifstofa
Vika m/v 2 saman í íbúð, stúdíó eða herbergi.
Innifalið er flug, gisting í 7 nætur, flugvallaskattar
og íslensk fararstjórn.
Þegar stóráföll dynja yfir í lífi einstaklings reynir á hversu
vel hann er í stakk búinn að tak-
ast á við þau – það kemur í ljós
skýrar en áður hvernig hann fer
að því að taka ábyrgð á sjálfum
sér, hvort hann er yfirleitt fær
um það.
Sama á við í lífi þjóðar. Undan-
farna mánuði hefur reynt á það til
hins ítrasta hvernig Íslendingar
bregðast við stóráföllum. Í meg-
inatriðum virðast viðbrögð ríkis-
stjórnar og Seðlabanka hafa verið
óglæsileg, og ekki annað séð en að
þau hafi oftar en einu sinni gert
illt verra, í stað þess að bjarga því
sem bjargað varð.
Þá er ömurlegt að það skyldi
taka marga mánuði af skipulögð-
um hávaða að koma ríkisstjórn-
inni í skilning um að henni var
ekki sætt (hvers vegna hefði henni
átt að vera það, Sjálfstæðisflokk-
urinn er ásamt Framsóknarflokki
höfundur að hruninu, með því að
skapa forsendur fyrir stjórnlausri,
ábyrgðarlausri útþenslu, og Sam-
fylking er samábyrg sem stjórnar-
flokkur síðustu árin).
En í þessum hávaða kom í ljós
að það eru forsendur fyrir nýrri
hugsun á Íslandi, skapandi hugs-
un um stjórnmál og þjóðmál, meiri
meðvitund um lýðræði og lýðræð-
islegar aðferðir, skarpari gagnrýn-
in hugsun á breiðum grundvelli
en áður hefur heyrst. Jarðvegur
fyrir skapandi samtal og gagnrýna
umræðu hefur verið sérlega ófrjór
á Íslandi, m.a. vegna þess að þögg-
un hefur verið í tísku. Ráðamenn
ekki útausandi á upplýsingar, og
illvígir ef einhver ætlar að hnýsast
í „einkamál“ þeirra. Ástand sem
er ekki til að styðja við umfjöllun
fjölmiðla á brauðfótum.
Norska trúarjátningin
Þar kom eftir dúk og disk að ný
ríkisstjórn tók við. Það heyrði til
góðra nýmæla að ópólitískt fag-
fólk var skipað í mikilvæg emb-
ætti viðskiptaráðherra og dóms-
málaráðherra. Fyrir fram hefði ég
ekki ætlað þessari stjórn sem virt-
ist að mörgu leyti vel skipuð, með
Jóhönnu Sigurðardóttur í forsæti,
að gera sérstök glappaskot.
En það er greinilegt að einn
Íslendingur er alltaf of saklaus
þegar hann fer að treysta ráða-
mönnum til þess að gera ekki
gloríur. Steingrímur J. Sigfússon,
nú orðinn fjármálaráðherra, að
mörgu leyti mætur stjórnmála-
maður, fékk þá flugu í höfuðið
að spyrða íslensku krónuna við
þá norsku. Þetta leit eiginlega út
eins og eitthvert glens úr Spaug-
stofunni. Núverandi viðskiptaráð-
herra, sem er fagmaður, orðaði það
svo að hugmyndin væri langsótt.
Þeir sem mest óttast framsal
fullveldis, ef Ísland væri í Evr-
ópubandalaginu, eins og Stein-
grímur J. mun gera, ættu að skilja
að það er íslensku fullveldi þúsund
sinnum hættulegra að vera í dul-
arfullu, fordæmislausu samkrulli
við eina ríka olíufrændþjóð en að
vera innan laga og reglugerða fjöl-
þjóða Evrópusambands, þar sem
hlutirnir fara þó að minnsta kosti
fram eftir nótum. Hverjum dett-
ur í hug að Norðmenn séu Jesú
Kristur og reiðubúnir að fórna
sér fyrir Íslendinga? En einhverj-
um Íslendingum (Steingrími J.?)
hefur dottið í hug að gera Norð-
menn að leiðtogum lífsins. Og trú-
arjátningin var innsigluð með því
að ráða norskan seðlabankastjóra
í íslenska Seðlabankann.
Óboðleg aðgerð
Hvenær ætla íslenskir ráðamenn
að læra að taka ábyrgð? Þeir gera
það ekki með því að setja útlend-
ing í Seðlabankann, þegar nóg er
af vel hæfum Íslendingum til þess
að gegna þessu embætti. Ábyrgð-
artilfinningin er svo lítil og lýð-
ræðishugsunin svo sljó að þessi
gjörningur lítur meiraðsegja út
fyrir að standast ekki íslenska
stjórnarskrá, eins og Sigurður
Líndal prófessor bendir á. (Eða
væri kannski nóg að hann stæðist
norsku stjórnarskrána?) Það var
ekki einu sinni haft fyrir því að
klína ríkisborgararéttinum prontó
á Norðmanninn til þess að gjörn-
ingurinn stæðist örugglega. Þetta
er óboðlegt, og ég legg til að góðir
Íslendingar taki fram nýjar birgð-
ir af búsáhöldum til að mótmæla
þessum aðförum.
Þessi stóreinkennilega ráðning
í stöðu seðlabankastjóra vekur
fleiri spurningar, til dæmis um
aðgengi að íslenskum innanríkis-
málum. Er eitthvað sniðugt við
það að annarra þjóða maður geti
hrært óheft í gögnum um íslensk
peningamál og ríkisfjármál? Þetta
er vonandi ekkert sem minnir á
landráð.
Hvað um praktíska hluti í
Seðlabankanum, eins og tungu-
mál? Eiga starfsmenn bankans
og ríkisstjórnin og aðrir viðkom-
andi, þ.á m. íslenskir blaðamenn,
að fara á norskunámskeið? Ætlar
Norðmaðurinn að fara á flýtimeð-
ferð í íslensku? Eða er bara gjör-
völl ríkisstjórn og allir viðkom-
andi svo rosalega góðir í ensku að
þetta sé sjálfsagt mál? Hvað með
gögnin sem norski bankastjórinn
í íslenska seðlabankanum þarf að
skoða? Eru þau öll til á skiljanlegu
máli fyrir hann?
Hvenær kemur ábyrgðin?
Íslendingar eiga heimtingu á því
að vita hvernig það kom til að
Norðmaður var ráðinn í stöðu
seðlabankastjóra íslenska Seðla-
bankans. Jú, norski fjármálaráð-
herrann mælti með honum! Er
þetta skýring sem dugar Íslend-
ingum? Þeir hafa að vísu ekki
alltaf verið mjög kröfuharðir um
skýringar, fjölmiðlamenn með-
taldir, en það fer nú vonandi að
breytast.
Þá væri fróðlegt að velta því
fyrir sér hvernig þessi embættis-
veiting lítur út í augum heimsins.
Lítur hún kannski svona út: Já,
grey Íslendingar, þeir ráða ekki
neitt við neitt og eiga ekki einu
sinni nógu hæft fólk þessi anga-
skinn til að gegna mikilvægum
embættum. Þeir urðu bara að
leita á náðir Norðmanna, það var
ekki annað að gera. Kannski Stol-
tenberg geti fært út kvíarnar og
tekið að sér smáforsætisráðherra-
störf líka hjá litlu grannþjóðinni.
Hann var að minnsta kosti strax
kominn að tala norsku við íslensku
blaðamennina, með norska seðla-
bankastjóranum í íslenska Seðla-
bankanum. Hagstætt hvað þessi
tungumál eru nauðalík, Íslend-
ingar ættu auðvitað að taka alfar-
ið upp nútímatungumál eins og
norsku í staðinn fyrir að burðast
með eldömlu íslenskuna.
Að öllu gamni slepptu (er þetta
annars ekki gaman?): Hvenær
ætla íslenskir ráðherrar og ráða-
menn að læra að taka ábyrgð og
hvenær ætla þeir að læra að virða
grundvallarreglur lýðræðis? Eins
og með því að láta reyna á það í
kosningum 25. apríl 2009 hver
hugur Íslendinga er til inngöngu í
Evrópusambandið (til dæmis: vill
þjóðin þjóðaratkvæðagreiðslu um
málið?) nú þegar allar forsendur
eru gjörbreyttar frá síðustu kosn-
ingum – í stað þeirrar ólýðræðis-
legu ákvörðunar að láta ENN bíða
að kjósa um grundvallaratriði.
Betri tíma, eða hvað?
Höfundur er rithöfundur.
Eru Norðmenn Jesú Kristur?
Íslendingar eiga heimtingu á
því að vita hvernig það kom
til að Norðmaður var ráð-
inn í stöðu seðlabankastjóra
íslenska Seðlabankans. Jú,
norski fjármálaráðherrann
mælti með honum! Er þetta
skýring sem dugar Íslending-
um?
STEINUNN SIGURÐARDÓTTIR
Í DAG | Nýr seðlabankastjóri
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki