Tíminn - 31.03.1993, Qupperneq 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 31. mars 1993
Tíminn
MALSVARI FRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FELAGSHYGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Sfml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskriftog dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Andvaraleysi
Einn stærsti sigur, sem íslenska þjóðin hefur
unnið í sögu sinni, er þegar full yfirráð fengust yf-
ir 200 mílna fiskveiðilögsögu. Þá var sigurgleði
með þjóðinni. Þeir, sem í eldlínunni stóðu á haf-
inu, voru þjóðhetjur.
Síðan þetta var eru liðin mörg ár, þótt þessir at-
burðir eigi að vera þeim, sem nú halda um stjórn-
völinn, í fersku minni. Nú hefur þjóðin hátt á
annan áratug notið ávaxtanna af baráttunni fyrir
yfirráðum yfir landgrunninu, en engu líkara er en
að farið sé að fyrnast yfir mikilvægi þessara at-
burða, a.m.k. í huga stjórnmálamanna.
Þetta sést meðal annars á þeirri meðferð sem
Landhelgisgæsla íslands hefur sætt á síðustu ár-
um. Skipakostur Gæslunnar er kominn til ára
sinna, þótt skipin séu góð og traust. Fjárveiting-
um til Landhelgisgæslunnar hefur verið þannig
háttað að tæplega hefur verið hægt að gera út
þann skipakost sem til er, hvað þá meira. Það
keyrir þó alveg um þverbak í þessum efnum síð-
ustu tvö árin. Við fjárlagagerð síðasta árs var
lengst af útlit fyrir að aðeins yrði unnt að halda
úti tveimur skipum, sem þýðir að eitt eða jafnvel
ekkert skip yrði á miðunum. Ekki varð af þessu,
en þessi rekstur er þó allur á bláþræði vegna fjár-
skorts.
Þetta kemur mjög vel í ljós, þegar skipin þurfa að
sinna gæslustörfum við 200 mílna mörkin suð-
vestur af landinu.
Þá kemur auðvitað berlega fram að það vantar
stefnumörkun í málefnum Landhelgisgæslunnar.
Það er auðvitað algjör óhæfa að rekstur svo mikil-
vægrar stofnunar og stefnumörkun ráðist af því
hvort stjórnvöld vilja skera niður fjárframlög til
hennar undirbúningslítið og af handahófi hverju
sinni.
Hlutverk Landhelgisgæslunnar er ekki eingöngu
að gæta 200 mílna fiskveiðilögsögu. Öryggisþátt-
urinn er æ fyrirferðarmeiri í starfi Gæslunnar.
Þar er hlutverk skipanna veigamikið, þótt þyrlu-
sveitin sé lykillinn að skjótum björgunaraðgerð-
um.
Nefnd skilaði áliti í október 1991 um þyrlukost
Landhelgisgæslunnar. Fleiri nefndir hafa fjallað
um stofnunina, en það ber allt að sama brunni.
Ekkert hefur gersL Ekkert hefur heyrst enn um
samninga um kaup á björgunarþyrlu, þrátt fyrir
yfirlýsingar þar úm, og engin stefnumörkun hefur
séð dagsins ljós um hvernig Gæslan á að uppfylla
sitt mikla hlutverk. Það er í fyrsta lagi að gæta
laga og réttar á hafsvæði, sem er sjö sinnum
stærra en ísland. í öðru lagi að sinna öryggismál-
um á landinu og á Norður-Atlantshafi. Samkvæmt
alþjóðasamningum hvílir sú skylda á strandríkj-
um að sinna þeim málum á nærliggjandi haf-
svæði.
Það hefur ríkt andvaraleysi um þessi mál, en þó
keyrir nú um þverbak síðustu tvö ár með ítrekuð-
um niðurskurði fjárframlaga til Gæslunnar. Þessu
ástandi þarf að breyta til batnaðar.

GagnmeAur rithöfundur, sem jafn-
skrifeð utn stjómmál, mun hafe lýst
því yfir aö Hrafnsmál hm nýju
mörkuðu ákveðin tnnamót í ts-
lenskri stjómmálasÖgu. Rhhöfund-
urinn orifeöi þaðsvoaönú hafi ein-
hver „best valdaöi maður í ísfenská
ritóskeriimt verið retónn". Búast má
um Sjónvarpiö, en þaö er hrafninn
sem á leife.
hans hjá Sjónvarpinu einmht rifad
um aö jþar situr vel valdaður starfs-
maöur, því fáir hafe notíö metri
í starfi en
Píslarvotturinn
En af öOum möguleikunum í stöö-
unni virðlst ráöherra þó hafa vatíö
iskgasta. Ráðherrann segist óttast
um tjáningarfrelsið í landinu, ef
starfsmaður á rðdsstofnun megi
Ísráðherra. Það þarf því efctó að
feoma á óvart þó forsætísráðherra
snútst vini sútum til vamar, og Garri
er etód í minnsta vafa um að fúröu-
starfsmenn án þess aö vera rekinn
fyrir það úr starfL Þessi óvænta um-
hyggja ráðherrans fyrir tjáningar-
frelsinu kernur þó ektó alvegáóvart,
þvíþeir sem staddir voru í Alþingis-
htisinu, þegar uppsogn Hrafns var
að bresta á. uröu vilni aö því að sjálf-
reisiáfe*
, Hannes
Hóimsteinn Gissurarson, þustí í
húsið við annan mann og gerði
dauðaleit að menntamálaráðherran*
um. Telja verður liklegt að það hafi
einmitt verið þessi umboósmaður
frelsisins, sem benti ráðherranum á
hversu mikinn skaða verið væri að::
vinna á ijáningarfreisi Iirafns.
sljÓra, en Hrafn hins vegar er vinur
Davíðs og það er auövitaö það sem
mestu máli stóptir. Þess \-egna lætur
ráöherrann sér ektó detta í hug að
spyrja hvort tjáningarfrelsi Hrafns
séu etnhver takmörk sett eöa hver
bretmur heitast.:
hemno sem tóö á sínum tíma út-

rekiö einkavin formanns Sjálfstæö-
Skyndilega er Hrafn Gunnlaugsson
oröinn fómariamb stjómlyndis og
ofsókna, hann er i
holdtekning fiáninga
hefur veriö „spariað í pungmn á
honum", svo notaö sc hiö smckk-
og starfsskilyrða á stofnuninni sem
hann vinnur hjá.
um rétl yflrmanns ritósstofnunar til
innan stofnunarinnar. Hann er að
tala um gagnrýni á ákveöna starfs-
menn stofnunarinnar, þannig að
jaðrar viö atvinnuróg t heinni sjón-
varpsútsendingu. Garri hefur ektó
stjóminnL Þaö er því í rauninni
ann tvístígi. Hann hefur kallaö yfir
hans, sem höföu ætlaö öörum aðfl-
um stööu útvarpssfjóra, munu vtlja
hafe áhyggjur af því að útvarpsstjóri
sé að fótumtroða (jáningarirelst,
eða hvort Hrafn er í rauninni mest-
ur vera Iáta. Hitt er augljóst aö hon-
um er etód gefið aö laða starfsmenn
■ er ein-
mitt hans hlutverk. Þaö hefúr hins
vita allir aö menntamálaráðherra er
ábyrgur fyrir ráðningu útvaips-
firelsL
Gani
Æsispennandi þáttaröð
Hafnar eru útsendingar á æsispenn-
andi þáttaröð í sjónvarpsdeild aug-
lýsingaþjónustu ríkisins. Efni henn-
ar eru viðtöl valinkunnra andlita við
yfirmenn og preláta stofnunarinnar.
Pættirnir voru kynntir með eintali
dramatúrgs leiklistardeildar, sem
sviðsetti nokkrar talandi ásjónur
umhverfis sig til að gefá boðskapn-
um dýpt og dramatískt
yfirbragð.
Þættir þessir lofa góðu
og vakti sá fyrsti þeirra
verðskuldaða athygli
og jafnvel umræðu.
Bíða menn nú spenntir
eftir næstu þáttum, en
efni þeirra hefur verið
kynnt og æfingar hafn-
ar. Næsti þáttur verður
viðtal við Heimi Steins-
son útvarpsstjóra, sem væntanlega
heldur uppi dramatískri spennu í
framhaldi fyrsta þáttar. Þar á eftir
verður spjallað við Ólaf G. Einarsson
menntamálaráðherra um málfrelsið
og réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna, og þáttaröðinni lýkur
með talandi andlitunum með því að
Kjartan Gunnarsson, formaður út-
varpsréttamefndar, mun leiða hjá
sér spumingar ásjónanna með þeim
hætti sem honum einum er lagið.
Kjartan er framkvæmdastjóri Sjálf-
stæðisflokksins í hjáverkum og mun
spenna þáttanna ná hámarki þegar
hann upplýsir að lokum hvaða áhrif
atburðir spennuþáttanna hafa á upp-
byggingu og starf og stefnu flokks-
ins, því aðalhlutverkin em öll í
höndum sannkallaðra flokksstólpa.
Á blóðvelli
Hrafn Gunnlaugsson er lengi búinn
að vera enfant terrible (hrollvekju-
bam) íslenskrar menningar. Hann
þykir ekki í húsum hæfur meðal
dannaðra marxista og annarra hand-
hafa menningarinnar, og þykir best
geymdur í Svíþjóð eða að Laugavegi
178. Hann hefur leikið lausum hala í
sjóðum og embættum og unnið
mörg voðaverkin með því að búa til
kvikmyndir og láta sýna þær. Þykir
mörgum nóg um hvílíkum ósköpum
hann kemur til leiðar með öllu sínu
framferði.
En Hrafn var óstöðvandi þar sem
hann óð um blóðvelli kvikmynda-
gerðar og embættisfærslu og komst
upp með allt — og ríflega það. Það
var ekki fyrr en út úr honum hrukku
nokkur sannleikskom um friðhelga
^Vitt pg bieitt^
menn í heilagri stofnun og hrapal-
legt byggingasukk, að framlenging á
armi guðs greip í taumana og hrafh-
inn er fokinn.
Hrollvekjubamið er búið að vera í
fjögurra ára fríi við að búa til hroll-
vekjur úti í heimi, og var svo nýsest-
ur í embætti sitt að honum gafst
ekki tóm til að reka nema þrjá starfs-
menn áður en hann var rekinn sjálf-
ur fyrir kjafthátt og ótta við að Hrafn
yrði fyrri til að reka sjónvarpið en
sjónvarpið hann.
Framhaldið
Nú bíður maður ofsaspenntur eftir
framhaldinu. Grípa æðri máttarvöld
í taumana og ráða Hrafn aftur? Eða
verður framhaldið eins og í kvæðinu
um tíu litla negrastráka, sem týndu
tölunni einn af öðmm?
í næsta þætti verður útvarpsstjóri í
aðalhlutverki og bíður maður milli
vonar og ótta um hvort hann spilar
embættinu úr höndum sér, ef hann
verður svo ósvífinn að segja mein-
ingu sína óbrenglaða. Ef hann
makkar ekki rétt, verður það á vald-
sviði menntamálaráðherra að reka
hann. Guð, hvað maður verður
spenntur.
Og þá er komið að Ólafi
Garðari að setjast meðal
vel sminkaðra talandi og
góðkunnra andlita, sem
leiða munu mennta-
málaráðherrann út á
hálan ís samræðulistar
skjáleiksins. Búið er að
banna Hallgrím Péturs-
son; á þeim vettvangi er
nóg að fara með erindi-
spart eftir hann til að
fyrirgera rétti sínum til samræðna
þar. Kvisast hefur að mottó þriðja
þáttar seríunnar verði eftir séra
Hallgrím: Sjá hér hve illan enda /
ótryggð og svikin fá. Þar með lýkur
göngu menntamálaráðherra um
táradal stjómmálanna, enda hefur
forsætisráðherra öll hans ráð í hendi
sér.
Síðasti þáttur verður helgaður stór-
leik Kjartans Gunnarssonar, for-
manns útvarpsréttamefndar. Þar
sem Kjartan tapar aldrei, hvorki orr-
ustu né stríði, er sjálfgefið að hann
fer með sigur af hólmi, nema að end-
irinn verði óvæntur. Þá skeður ann-
að tveggja að Alþingi rekur Kjartan
eða Kjartan afturkallar starfsleyfi
auglýsingadeildar ríkisins og verður
það hæfilegur endir á besta sjón-
varpsefni sem framleitt hefur verið
hér á landi.
En krummi krunkar úti og er svipt-
ur málfrelsi og er fómarlamb skoð-
anakúgunar og betur undir það bú-
inn að framleiða hrollvekjur og
gæsahúð en nokkru sinni fyrr, og
munu einhverjir fó að sjá blóðrauða
sól ganga til viðar áður en yfir lýkur.
OÓ