Tíminn - 31.03.1993, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 31. mars 1993
Ragnheiður Sveinbj ömsdóttir
Fædd 29. desember 1936
Dáin 23. mars 1993
Með Ragnheiði Sveinbjörnsdóttur
er horfin langt um aldur fram sönn
samvinnu- og félagshyggjukona.
Ragnheiður studdi ætíð heilshugar
samvinnuhugsjónina og velferðar-
þjóðfélagið. Hún taldi sjálfsagt að
allir menn, án tillits til efnahags og
aðstæðna, ættu kost á þeirri þjón-
ustu, sem er hverjum manni nauð-
synleg.
Þótt afskipti Ragnheiðar af stjórn-
málum hæfust fyrr, urðu að því leyti
tímamót í lífi Ragnheiðar árið 1970.
Það ár var hún kjörin í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar fyrir Framsóknar-
flokkinn. Þar sat hún tvö kjörtíma-
bil og lét mikið til sín taka í málefn-
um sinnar heimabyggðar.
Um svipað leyti hóf Ragnheiður
þátttöku í flokksstarfi, þar sem hún
starfaði af miklum krafti á meðan
heilsa hennar leyfði. Hún sat í mið-
stjórn Framsóknarflokksins 1974-
‘92 og var í framkvæmdastjóm í 17
ár. Á þessum tíma var hún vararitari
Framsóknarflokksins í 15 ár, 1975-
‘90. Ragnheiður tók mikinn þátt í
starfsemi framsóknarkvenna. Hún
sat í stjórn Landssambandsins
1981-’87. Varaþingmaður Reykja-
neskjördæmis var Ragnheiður eitt
kjörtímabil, 1974-78, og sat þá
tvisvar á þingi. Ragnheiður var
varamaður í bankaráði Landsbank-
ans frá 1985.
Ragnheiður var vel hagmælt. Á
þingum og fundum varpaði hún
iðulega fram hnyttnum vísum, sem
sýndu gott mat hennar bæði á
gamni og alvöru umræðunnar.
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir var
fædd í Þingnesi í Borgarfirði. Þar
átti hún sér fagran friðarstað, neðst
í tungunni milli Hvítár og Grímsár,
miðsvæðis í stórbrotinni sveit, en
þó hæfilega úr alfaraleið. Þama
dvaldi Ragnheiður mikið síðustu ár-
in. Hún unni mjög landinu og þjóð-
inni og mátti engan blett ?já á þess
sóma.
Ég þakka mikil störf Ragnheiðar
Sveinbjömsdóttur á vegum Fram-
sóknarflokksins og okkar kynni.
Henni bið ég Guðs blessunar. Eigin-
manni Ragnheiðar, börnum og ald-
inni móður og öðrum ættingjum
votta ég dýpstu samúð.
Steingrímur Hermannsson
Máltækið segir að „maður komi í
manns stað“ og víst er það að lífið
heldur áfram, þótt einstaklingar
falli frá. Samt er það svo að mörg
skörðin em vandfyllt og svo er með
það skarð sem myndast í raðir fram-
sóknarfólks í Hafnarfirði við lát
Ragnheiðar Sveinbjörnsdóttur, sem
lést þriðjudaginn 23. mars s.l., langt
um aldur fram. Enda þótt Ragn-
heiður hafi fyrir nokkru síðan flutt
úr Hafnaríirði í næsta byggðarlag,
var það svo, að hún bar hag fram-
sóknarfólks í Hafnarfirði fyrir
brjósti og vildi veg þess og félags-
skaparins sem mestan.
Hér er ekki ætlunin að rekja ævi-
feril Ragnheiðar, eflaust verða aðrir
til þess. Framsóknarfélögin í Hafn-
arfirði vilja hins vegar koma á fram-
færi kveðjum og þökkum fyrir óeig-
ingjarnt starf í þágu Framsóknar-
flokksins um langt árabil. Fyrir
hönd hans gegndi hún ýmsum
trúnaðarstörfum: bæjarfulítrúi í
Hafnarfirði 1970-1978, átti sæti í
bæjarráði 1970-1973 og 1975-1976,
í stjóm bókasafns Hafnarfjarðar
1970- 1978, þar af formaður 1970-
1974. Ragnheiður var aðalhvata-
manneskja að stofnun Kvenfélags-
ins Hörpu, sem stofnað var 9. febr.
1967, en það er félagsskapur fram-
sóknarkvenna í Hafnarfirði, Garða-
bæ og Bessastaðahreppi, og átti hún
sinn þátt í góðri starfsemi félagsins
í mörg ár. Auk staría sinna fyrir
framsóknarfólk í Hafnarfirði gegndi
Ragnheiður auk þess ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir Framsóknarflokk-
inn: varaþingmaður í Reykjanes-
kjördæmi 1976-1978, vararitari
flokksins 1975-1990, átti sæti í mið-
stjóm 1974-1992 og í framkvæmda-
stjóm 1972-1989. Þáátti Ragnheið-
ur sæti f landsstjórn Landssam-
bands framsóknarkvenna 1981-
1987.
Ragnheiður var valin í 1. sæti á
lista Framsóknarflokksins í Hafnar-
firði 1970. Þá fékk listi Framsóknar-
flokksins mikið fylgi og Ragnheiður
glæsilega kosningu. Sat hún síðan
næstu átta ár í bæjarstjóm Hafnar-
fjarðar. Til hennar leituðu margir,
ekki síst þeir sem minna máttu sín,
en hún hafði góðan skilning á kjör-
um þeirra. Konur leituðu gjarnan
til Ragnheiðar til að leita réttlætis í
sfnum málum og sparaði hún
hvergi sinn tíma til að vinna að
þeirra velferð.
Hvað eftirminnilegust er Ragn-
heiður framsóknarfólki í Hafnar-
firði í kosningabaráttu. Þá kom best
f ljós dugnaður hennar og baráttu-
þrek fyrir því sem hún vildi ná fram.
Eftirminnileg er barátta hennar og
dugnaður við Alþingiskosningarnar
1983. Þá tók hún að sér að vera
kosningastjóri flokksins í Hafnar-
firði. Að miklu var að keppa, ná aft-
ur inn kjörnum manni í Reykjanes-
kjördæmi og nú var fyrir sjálfan for-
ingjann að berjast. Állan daginn og
fram á kvöld stjómaði Ragnheiður
liði sínu, hvort heldur það vom
hringingar, fundir, viðtöl eða annað
sem laut að því að fá fólk til fylgis
við flokkinn og þá félagshyggju-
stefnu sem hann boðaði og Ragn-
heiður trúði á og barðist fyrir. Ár-
angurinn lét ekki á sér standa: gíf-
urleg fylgisaukning í kjördæminu
og tveir menn inni. Enda þótt fram-
sóknarmenn geti ekki státað sig af
miklu fylgi í Hafnarfirði, er alveg
víst að það vom ýmsir fleiri en
flokksbundnir sem fýlgdu flokknum
að málum í þeim kosningum og þar
vó lóð Ragnheiðar mikið.
Fáum mánuðum fyrir síðustu bæj-
arstjómarkosningar flutti Ragn-
heiður úr Hafnarfirði í Garðabæ.
Ekki gleymdi hún framsóknar-
mönnum í Hafnarfirði fyrir það og
margsinnis heimsótti hún, ásamt
manni sínum, skrifstofuna og hafði
samband við þá sem henni þótti
brýnt að ná til. Og þeir vom margir.
Stöðugt minnti hún á að persónu-
legt samband frambjóðenda við
kjósendur væri nauðsynlegt ef ár-
angur ætti að nást. Þannig hafði
hún unnið, — og sigrað. Þótt hún
stæði ekki sjálf lengur í eldlínunni,
var það henni kappsmál að vel tæk-
ist til.
Ragnheiður var ágætlega ritfær,
vel lesin og ljóðelsk og hún átti það
gjarnan til að kasta fram vísu, ef
henni þótti tilefni til. Hún var hisp-
urslaus í framkomu, talaði tæpi-
tungulaust um það sem betur mátti
fara. Ragnheiður var framsóknar-
kona og börn hennar studdu hana
og þær skoðanir sem flokkurinn
barðist fyrir. Þau, ásamt manni
hennar, hafa tekið virkan þátt í
flokksstarfinu og sýnt að „eplið fell-
ur sjaldan langt frá eikinni".
Að Ieiðarlokum vilja framsóknarfé-
lögin í Hafnarfirði þakka Ragnheiði
samfylgdina og óeigingjarnt starf í
mörg ár. Það var allt með ágætum.
Aldraðri móður hennar, Þórdísi
Gunnarsdóttur, eiginmanni hennar,
Edvarði Vilmundarsyni, börnum
hennar, Þórdísi Birnu, Þorsteini og
Sveinbirni, ásamt tengdabörnum
og barnabörnum, eru fluttar inni-
legar samúðarkveðjur.
Megi blessun Guðs fylgja Ragn-
heiði Sveinbjörnsdóttur.
Framsóknarfélögin
í Hafnarfirði
Hún átti alltaf svo auðvelt með að
koma fyrir sig orði og það var
skemmtilegt að hlusta á ræður
hennar. Einnig kastaði hún oft fram
vísum. Þetta er það fyrsta sem kem-
ur upp í hugann, þegar rifjuð eru
upp kynni við Ragnheiði Svein-
bjömsdóttur, framsóknarkonu frá
Þingnesi, sem lengst af bjó í Hafnar-
firði.
Ragnheiður var ein af þeim fram-
sýnu konum sem stofnuðu Lands-
samband framsóknarkvenna haust-
ið 1981 og átti hún sæti í fyrstu
stjórn samtakanna sem þá var nefnd
landsstjórn. Á fyrsta landsþingi
LFK, sem haldið var á Húsavík
tveimur árum síðar, var Ragnheiður
ein af þeim konum sem stóðu að
undirbúningi og framkvæmd þings-
ins. Það, sem hún lagði til málanna
á þinginu, var mjög yfirvegað og
skemmtilega fram sett og var
greinilegt á öllu að hún hafði
reynslu af pólitísku starfi, sem við
margar hverjar höfðum ekki. Á
þessu þingi lágu leiðir okkar Ragn-
heiðar saman, þar sem ég kom inní
þessa stjóm, sem fékk þá heitið
framkvæmdastjórn LFK. Frá þess-
um tíma til ársins 1987 störfuðum
við saman innan LFK, en þá lét hún
af störfum í framkvæmdastjórninni.
Eitt aðal verkefnið okkar á þessum
árum var að halda námskeið fyrir
konur á öllum aldri, og var farið í
flest byggðarlög á landinu. Þetta
voru ýmist helgarnámskeið, eða
kvöldnámskeið sem tóku fimm
kvöld. Þama kenndum við allt það
nauðsynlegasta í félagsstarfi, fund-
arstörfum og framkomu í útvarpi
og sjónvarpi. Um átta hundruð
manns sóttu þessi námskeið og við
vorum einar tólf konur sem tókum
að okkur kennsluna. Ragnheiður
var ein þeirra sem kenndu og tók
hún sérstaklega fyrir það efni sem
fjallaði um fundarstjóm, fundarrit-
un og tillöguflutning. Hún var alger
snillingur í þessum málum.
Eitt sinn kenndi ég næsta kvöld á
eftir Ragnheiði og þá heyrði ég á
nemendum að þeir vom alltaf að
tala um Málvík og það sem þar hafði
gerst. Þegar ég fór að forvitnast um
þetta frekar, kom í ljós að Ragnheið-
ur hafði búið til nýtt sveitarfélag
sem Málvík hét, og þar höfðu konur
byggt upp óska sveitarfélag með þau
áhersluatriði sem þeim fannst
skipta mestu máli. Þarna er Ragn-
heiði rétt lýst. Með reynslu af sveit-
MIMMIHC)
arstjómarmálum í Hafnarfirði og
með þá staðreynd í huga að oftast
voru það karlmenn sem stjórnuðu
sveitarfélögum á þeim tíma með
sínum áhersluatriðum, lét hún kon-
urnar takast á við þetta stórkostlega
verkefni. Málvík varð fræg á svip-
stundu um allt land og haldnar vom
sérstakar Málvíkurhátíðir með hóp-
um kvenna sem höfðu sótt þessi
námskeið.
Ragnheiður starfaði af miklum
dugnaði fyrir Landssamband fram-
sóknarkvenna og eftir að hún hætti
í stjórn samtakanna sat hún í nefnd-
um fyrir LFK, nú síðast í Stjórn-
málanefnd. Við framsóknarkonur
erum þakklátar fyrir það mikla starf
sem Ragnheiður lagði fram af óeig-
ingirni.
Eiginmanni hennar, börnum,
tengdabörnum og barnabörnum
votta ég mína dýpstu samúð. Guð
veri með ykkur.
Unnur Stefánsdóttir,
formaður Landssambands
framsóknarkvenna
Við fráfall Ragnheiðar Sveinbjörns-
dóttur, fyrrverandi bæjarfulltrúa í
Hafnarfirði, er horfinn af sjónar-
sviðinu eftirminnilegur persónu-
leiki. Sá sem þessar línur ritar átti
því láni að fagna að starfa með
henni í bæjarstjórn á merku um-
bótatímabili í sögu Hafnarfjarðar,
en öll sín störf á þeim vettvangi
vann hún af heilindum og sam-
viskusemi. Þar átti hún sæti á árun-
um 1970-78 og gegndi á vegum
bæjarstjórnar margháttuðum og
mikilvægum störfum. Var í bæjar-
ráði 1971-73, formaður bókasafns-
nefndar 1970-74, í gatnanafnanefnd
var hún, svo og í undirbúnings- og
viðræðunefnd um lagningu hita-
veitu í Hafnarfjörð, svo nokkuð sé
nefnt.
Þá var Ragnheiður um skeið í for-
ustusveit Framsóknarflokksins á
landsvísu, meðal annars sem vara-
ritari flokksins og varaþingmaður
Reykjaneskjördæmis.
Það hendir marga, sem kvaddir eru
til að sinna stjórnmálum, að þurfa
að vinna að framgangi mála með
andstæðingum úr öðrum flokkum.
Þetta eru auðvitað gömul sannindi.
Það gildir hvort heldur er á vett-
vangi landsmála, bæjarmála eða í
annarri stjórnsýslu. Álkunna er að
slíkt samstarf getur verið með ýms-
um hætti. Hvemig gengur eða með
það fer í hverju tilfelli ræðst oft af
því hvemig einstaklingunum, sem
hlut eiga að máli, tekst að aðlagast
og vinna hver með öðmm. Af þessu
hefur undirritaður nokkra reynslu
vegna afskipta af bæjarmálum og
landsmálum á vegum Alþýðuflokks-
ins.
Á árunum 1970-74 var starfandi
meirihluti Alþýðuflokks, Fram-
sóknarflokks og Félags óháðra
borgara í bæjarstjóm Hafnarfjarðar.
Ragnheiður var þar fulltrúi síns
flokks. í minnihlutanum voru sjálf-
stæðismenn, sem veittu meirihlut-
anum harða andstöðu.
Þegar ólík öfl vinna saman er ekki
alltaf auðvelt að samræma sjónar-
miðin, eins og allir vita. Þetta feng-
um við að reyna á þessum ámm.
Ragnheiður hafði jafnan ákveðnar
skoðanir á hlutunum, eins og við
hin. Urðum við á stundum að gefa
eftir til að ná samstöðu og niður-
stöðu í meirihlutanum. Þegar kom-
ið var á bæjarstjórnarfundi var mik-
ilvægt að staðið væri saman, þannig
að minnihlutanum tækist ekki að
splundra. í þeim efnum var Ragn-
heiður hin sterka stoð og trausta
bjarg sem aldrei bifaðist. Þetta er
mér minnisstætt. En þannig var
Ragnheiður.
I málflutningi var hún rökföst,
málefnaleg, og hélt fast á sínum
málstað. Jafnframt gat hún verið
ákaflega skemmtileg og hafði góða
kímnigáfu, enda vinsæl mjög. Hún
var vel hagmælt og fór orð af því
meðal Hafnfirðinga. Henti það
gjarnan, þegar aðstæður leyfðu, að
þau kváðust á, hún og bæjarfulltrú-
arnir Hörður Zóphaníasson og Árni
Grétar Finnsson, sem báðir eru
góðir hagyrðingar.
Ragnheiður er kvödd með virðingu
og þökk fyrir samstarfsárin.
Blessuð sé minning hennar.
Stefán Gunnlaugsson
í dag er til moldar borin Ragnheið-
ur Sveinbjörnsdóttir. Hún kvaddi
langt um aldur fram og í hugum
okkar, sem þekktum hana og höfum
starfað með henni, ríkir nú söknuð-
ur og eftirsjá.
Ragnheiður var fædd í Þingnesi í
Borgarfjarðarsýslu 29. desember
1936. Foreldrar hennar voru Svein-
björn Björnsson og Þórdís Gunn-
arsdóttir, bændur þar. Þórdís lifir
dóttur sína. Bróðir hennar var
Björn Sveinbjörnsson, hæstaréttar-
dómari, sem einnig er látinn um
aldur fram. Ragnheiður varð stúd-
ent frá MR 1955, innritaðist í guð-
fræði, en hætti námi, enda komin
með fjölskyldu.
Hún giftist Eyjólfi Þorsteinssyni,
stýrimanni í Hafnarfirði, og átti
með honum þrjú börn: Þórdísi
Birnu, húsmóður, maður hennar er
Ólafur B. Svavarsson, þau eiga syn-
ina Björn Einar, Óðin og Svavar;
Þorsteinn, stýrimaður, kona hans er
Valdís A. Valgarðsdóttir, þau eiga
börnin Lilju og Eyjólf; yngstur er
Sveinbjöm, deildarstjóri í Landbún-
aðarráðuneytinu, kona hans er Inga
Vildís Bjarnadóttir, þau eiga dæt-
urnar Ragnheiði, Sigrúnu og Krist-
rúnu. Ragnheiður og Eyjólfur
skildu. Seinni maður Ragnheiðar
var Eðvarð Vilmundarson, sjómað-
ur.
Ragnheiður hóf störf hjá lögfræð-
ingum Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga og starfaði þar til
dauðadags. Sú skrifstofa heitir nú
„Lögvísi".
Ragnheiður bjó lengstaf í Hafnar-
firði, en þau Eðvarð fluttu að Kjarr-
móum 20 í Garðabæ fyrir þremur
árum. Æskustöðvarnar í Þingnesi
voru henni mjög kærar. Þar áttu
þau sumarbústað og unaðsreit og
dvöldu þegar færi gafst og þó oftar í
huganum.
Ragnheiður var eindreginn stuðn-
ingsmaður Framsóknarflokksins og
á þeim vettvangi kynntumst við
henni fyrst og fremst. Ragnheiður
öðlaðist strax mjög mikla tiltrú fé-
laga sinna og valdist til ýmissa trún-
aðarstarfa. Ragnheiður var bæjar-
fúlltrúi í Hafnarfirði 1970-1978.
Hún átti sæti í miðstjóm Fram-
sóknarflokksins til 1992, í fram-
kvæmdastjórn flokksins 1972-
1989, var varaþingmaður fyrir
Reykjaneskjördæmi 1971-1978 og
sat á Alþingi í forföllum Jóns Skafta-
sonar. Ragnheiður var vararitari
Framsóknarflokksins 1975-1990 og
var fyrsta konan í æðstu stjórn
flokksins. Hún var að mörgu leyti
brautryðjandi meðal framsóknar-
kvenna og átti þátt í stofnun Lands-
sambands framsóknarkvenna og
átti þar sæti frá stofnun til 1987.
Þá átti hún lengi sæti í flokksmála-
nefnd og var þar í forystu og átti
mikinn þátt í mótun innra starfs
flokksins. Sem stjórnarmaður í
Framsóknarflokknum átti hún
seturétt á fundum þingflokks fram-
sóknarmanna og lét þar mikið til
sín taka og lagði þar sem annars
staðar gott til mála. Ragnheiður var
varamaður í bankaráði Landsbank-
ans, fyrst kvenna, frá 1985 til enda-
dægurs og sat fjölmarga bankaráðs-
fundi.
Ragnheiður var óvenju gáfuð og
glæsileg kona, ágætur ræðumaður,
lagin í samskiptum við annað fólk
og mikil félagsvera, ráðsnjöll,
skemmtileg í umgengni, ljóðelsk og
prýðilega hagmælt. Hitt bar þó af
hve mikil heiðríkja og ærlegheit
fylgdi henni og öllum tillögum
hennar. Hún hafði djúpa réttlætis-
kennd og var tamt að taka málstað
lítilmagnans, berjast fyrir jöfnuði
og jafnrétti í samskiptum mann-
anna og réttlátara þjóðfélagi.
Ragnheiður stríddi við krabbamein
nokkur síðustu ár ævi sinnar og
hefur nú orðið að lúta f lægra haldi.
Ævi hennar er öll. Vafalaust er að
hver sem lífsbraut hennar hefði
orðið hefði hún hvarvetna öðlast
virðingu og vinsældir vegna gáfna
sinna, glæsileika og reisnar. Hún
hefði orðið góður prestur eða bók-
menntafræðingur. Framsóknar-
flokkurinn á henni mikið að þakka
og við sem störfuðum þar með
henni um langt árabil. Við erum
þakklát fyrir að hafa fengið að eiga
vináttu hennar og fyrir að hafa
kynnst þessari fjölgáfuðu og góðu
konu. Við sendum Eðvarð, móður
hennar og börnum og öllum að-
standendum innilegustu samúðar-
kveðjur.
Blessuð sé hin bjarta minning
hennar.
Sigrún Magnúsdóttir
Páll Pétursson