Tíminn - 26.08.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 26. ágúst 1993
Tírnfrm
MALSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Mótvægi hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sfml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1368,- , verð f lausasölu kr. 125,-
Gmnnverð auglýsinga kr. 765,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Markaðsmálin í brenni-
depli í landbúnaðinum
Landssambönd sauðfjár- og kúabænda hafa nýlega
haldið þing sín og rætt hagsmunamál búgreinanna.
Þessir fundir eru haldnir á erfiðum tímum í landbún-
aði, en segja má að það séu markaðsmálin sem brenna á
bændum landsins nú, eins og svo oft áður. Staðan er
þannig að framleiðslugetan í búgreininni er meiri en
salan, en vegna markaðsmálanna er staðan þannig að
bændur geta ekki aukið tekjur sínar með því að auka
framleiðsluna, jafnvel þótt það væri í mörgum tilfellum
mögulegt án verulegs tilkostnaðar í tækjum og hús-
næði.
Segja má að mjólkurneyslan hafi haldist í horfinu á
innanlandsmarkaði en verulegur samdráttur hefur orð-
ið í dilkakjötinu, sem er undir kvótastýringunni. Ástæð-
urnar eru breyttar neysluvenjur, aðrar kjöttegundir
hafa sótt á og nýjar tegundir matvæla hafa rutt sér til
rúms, og má þar nefna hvers konar pastarétti.
Staðan er einnig orðin þannig í markaðsmálum að
stórmarkaðir geta í vaxandi mæli sett bændum og af-
urðastöðvum stólinn fyrir dyrnar og sett skilyrði um
verð. Skemmst er að minnast upphlaupsins þegar Hag-
kaup hóf útsölu á dilkakjöti á eigin forsendum áður en
aðrir komust af stað og gat þetta í skjóli stærðar sinnar.
Það er því sótt að bændum úr ýmsum áttum. Landbún-
aðarvörur þykja dýrar og neytendur gera kröfur um
verðlækkun. Þrýst er á um innflutning landbúnaðarvara
og nægir að nefna þá herferð sem viðskiptaráðherra
gengst fyrir og hefur Neytendasamtökin og Hagfræði-
stofnun Háskólans sér til fulltingis.
Bændur eru í mjög þröngri stöðu. Svigrúm þeirra til
að lækka verð takmarkast mjög af kvótakerfinu. Land-
búnaðurinn er þar að auki svo nátengdur byggðamálun-
um í landinu að hrun byggðar í sveitum þýðir hrun
byggðar í þéttbýli sem í mjög ríkum mæli hafa þjónað
þessari atvinnugrein.
Hins vegar hafa bændur skilning á því að nauðsyn ber
til að stilla framleiðslukostnaði sem mest í hóf og það
sama þurfa afurðastöðvar að gera og reyna að takmarka
sem mest þann kostnað sem leggst á vöruna á leið
hennar til neytenda. Gott samstarf við smásöluaðilann
er einnig nauðsynlegt og vonandi endurtaka sig ekki
slík mistök sem urðu við útsölu Hagkaups á dilkakjöti á
dögunum. Aðeins með því að reyna að ná kostnaðinum
sem mest niður, er hægt að bregðast við kröfunni um
innflutning landbúnaðarvara, sem haldið er uppi af vax-
andi þunga, og er rekin með óbilgjörnum hætti undir
forustu viðskiptaráðherra.
Nú er í gildi nýr búvörusamningur þar sem ríkið ber
ekki lengur ábyrgð á sölunni og hún er á ábyrgð bænda
sjálfra. Sölustarfsemin er nú sérstaklega í kastljósinu
og það er brýnt verkefni á þeim vettvangi að halda stöð-
unni á innanlandsmarkaðnum og reyna að vinna er-
lenda markaði sem gefa verð sem er viðunandi. Þetta
kostar mikið átak og fjármuni, því það er við ramman
reip að draga.
íslenskar landbúnaðarvörur eru gæðavara, það ber öll-
um saman um, en markaðssetning hágæðavöru á er-
lendum markaði er afar dýrt verkefni, ef árangurinn á
að verða sá að útflutningurinn skili verði til framleið-
enda.
Það er afar brýnt að íslenskur landbúnaður haldi velli.
Nú stendur baráttan hreinlega um það. Til þess að svo
megi verða þarf samstöðu allra þeirra sem vilja veg
þessarar atvinnugreinar sem mestan.
,3teypa" er það orð sem kemur í
hugann þegar menningarmála-
stefhu Reykjavíkurborgar ber á
góma. Allar áherslur borgarinnar
upp á síðkastið í þessum málaflokki
miða að því að reisa listinni og
menningunni veglegt musteri þar
sem áður stóð stærsta kúabú á Norð-
urlöndum og það án þess að nokkur
sékominntit með aðsegjaað menn-
ingin og listin hafi nokkuð að gera
við slíka höll. Listamenn hafa þver-
tekið fyrirað hafa verið hafðir með í
ráðum og sagt að endurreisn Korp- án. Fólk er farið að spara við sig menriingarástundun sinni vegna
úlfsstaöa sé sama eðlis og bygging hvers kyns menningarefhi og hefiir fjárskorts um teið og því er hlíft víð
Ráðhúss og Perlu, stjómmálamenn varla efni á að fara á bfó eða leikhús enn einu steypuævintýrinu. Engin
séu að reisa sjálfum sér minnisvarða. eða yfirleitt aö sækja menningar- ástæða er til að ætla annað en þetta
uppákomur þar sem rukkað er um muni falla í góðan jarðveg meðal
borgarbúa og auðveidtega ætti að
vera hægt að ganga þannig frá mát-
um að listaverkin væm tryggð gegn
hnjaski og skemmmdum, sem þó er
Endurreisn Qóssins
Hvort sem svo er eða ekki þá er hin
opinbera skyring sú að verið sé að
reisa veglegt safri utanum listaverk ekki ástæða til að ætla að sé mikið.
Errós sem gefin hafa verið Reykja- aðgangseyri. Par af leiðandi hljóta Variaættihelduraðsjá höggávatni
víkurborg í gámavís, en það er mann að viöurkenna að bygging þótt eitt og eitt verk færi í minni-
dæmigert fyrir viðhorf lístamanna listahallar utan um myndimar hans háttar viðgerð endmm og eins.
hvers til annars að úr alflottustu Errós einmitt núna séu ekki endi- Ávinningurinn í beinum peninga-
menningarkreðsunumheyrastradd- lega rétt framkvænd á réttum tíma. legum spamaði væri mikiU vegna
irsemteljaþaðengubetraaðendur- Hins vegar er það staðreynd að þessaðónauðsynlegterþáaðbyggja
reisa fjós Thors Jensen Erró ti! heið- myndir Errós liggja í hundraðatali f sérstakt hús til að sýna fóiki mynd-
urs heldur en að endurreisa það pól- geymslum borgarinnar og fair eða imar. Ávinningurinn væri líka tnikill
itfkusum tíl heiðurs. engir fá notið snilldar meistarans. fyrir listina og þessa gjöf þar sem fólk
Nú er reykvískum skattgreiöendum fengivirkilegaaðnjótagjafkrErrósá
sagt að enduibyggingin til heiðurs Útlnn mvnrlncnfns sínueiginheimiliítiltekinntíma.
Erró (eða stjómmálamönnunum) * Því miður er menningarstefria
muni kosta að minnsta kosti 14 Garri vill því hér með leggja það til borgarinnar brennimerkt steypunni
hundmð milljón krónur og ef dæma að í stað þess að íþyngja fjölskyldum og því ekki að búast við lifandi hug-
má af reynslunni af áætlanagerð borgarinnar með því að byggja ljómunum frá stjómmálamönnum
stórhýsa hjáborginni er ekki úrvegi glæsihöll undir myndimar þá verði sem múraðir hafa verið við móta-
áætla að þessi tala gæti þrefaldasL myndimar eínfaldlega lánaðar fólki timbrið. Reykvískar fjölskyldur
I'etta þýðir að framlag hverrar fjög- til að hengja upp f stofunni heima verða þó að halda í þá veiku von að
urra manna fjölskyldu til þessa húss hjá sér í svona mánaðartíma í senn. sömu mistökin og sömu sements-
yrði á biiinu 56 til 168 þúsund krórv Við höfum hér öflug bóka-og mynd- ævintýrin endurtaki sig ekki alítaf
ur og eins og alþjíjð veit myndi eng- bandasöfn þar sem merkisbækur og aftur og aftur og aftur. Hinu er þó
in fjölskylda láta sér detta í hug á myndir eru lánaðar út og því ættí ekki að neita að vonin dvín í réttu
þessum þrengingartímum að eyða slíktekkiaðeigaviðummyndlistina hlutfalli við vaxandi fjölda reikninga
öðmm eins fiármunum í óþarfa eða líka? Þannig er komið til móts við sem borgarbúar greiða fyrir mont-
annað það sem fólk getur komist af fólk sem orðið hefur að draga úr húsí Reykjavík. Garri
Einkennileg yfirlýsing
í blöðunum í gær birtist yfirlýs-
ing frá starfsmönnum landbún-
aðarráðuneytisins þess efnis að
þeir hefðu ekki átt frumkvæði að
því að koma upplýsingum um
kjötmál utanríkisráðherrahjón-
anna, sem svo hefur verið kallað,
á framfæri við fjölmiðla. í sjálfu
sér er það næstum fáránlegt að
embættismenn íslenska ríkissins
skuli telja sig knúna til að gefa
opinbera yfirlýsingu af þessu tagi
og eflaust myndu kringumstæð-
ur sem knýja menn til slíkra
hluta, teljast á mörkum hins
mögulega, ef hér á landi væri al-
mennt farið eftir lögmálum op-
inna vestrænna lýðræðisþjóðfé-
laga. En engu að síður kemur
slík yfirlýsing fram.
Greinilega liggja tvær ástæður
fyrir þessari óvenjulegu yfirlýs-
ingu. Annars vegar aðdróttanir
landbúnaðarráðherra um að eitt-
hvað hafi verið athugavert við
framkomu starfsmanna ráðu-
neytisins í þessu máli, en ráð-
herrann sakaði starfsmennina
óbeint um að vera að koma pólit-
ísku höggi á utanríkisráðherra.
Hin ástæðan er einskonar frétta-
flutningur ríkisútvarpsins af því
hvemig málið komst til fjölmiðla
og hins vegar frásögn blaðakon-
unnar Agnesar Bragadóttur þess
efnis að henni væri kunnugt um
að ráðuneytismenn hefðu verið
að hringja í tiltekna fjölmiðla
með fréttaskot um þetta mál.
Rétt er líka að nefna fádæma
ósvífnar ritstjórnargreinar Al-
þýðublaðsins um þetta mál, þó
svo að þar hafi verið skotið svo
hátt yfir markið í ásökunum og
persónulegum svívirðingum að
þau skrif dæmdu sig sjálf. Hins
vegar eru þau skrif siðferðilega í
það minnsta á ábyrgð Alþýðu-
flokksins, sem er formlegur og
raunverulegur útgefandi að blað-
inu.
Sakamannabekkur
Öll þessi atriði, fjölmiðlaskrifin
og ásakanir landbúnaðarráð-
herrans sjálfs, verða til þess að
skyndilega eru starfsmenn land-
búnaðarráðuneytisins komnir á
eins konar sakamannabekk
vegna þess að eiginkona utanrík-
isráðherra er tekin með ósoðið
kjöt í Leifsstöð!
Vitt og breitt ]
í sjónvarpsfréttum í fyrrakvöld
var greint frá yfirlýsingu starfs-
manna landbúnaðarráðuneytis-
ins sem væri ekki í frásögur fær-
andi nema vegna þess að leitað
var eftir viðbrögðum hjá frétta-
stjóra Útvarps og Agnesi Braga-
dóttur. Bæði sögðust standa við
fullyrðingar sínar um að ráðu-
neytismenn hefðu að fyrra
bragði komið frétt ráðuneytisins
á framfæri. Slíkt kemur á óvart
þar sem ráðuneytisstarfsmenn-
imir segja í yfirlýsingu sinni að
þeir hafi skriflegar og munnlegar
yfirlýsingar frá viðkomandi fjöl-
miðlum um að frétt þeirra um
kjötmálið hafi ekki verið upp-
runnin í ráðuneytinu. Sú fullyrð-
ing þeirra ráðuneytismanna er
rétt hvað Tímann varðar og ít-
rekunin á röngum fullyrðingum
hjá Útvarpinu og Agnesi Braga-
dóttur koma því spánskt fyrir
sjónir. Slíkt er þó ekki aðalatriði
þó það hljóti að teljast enn ein
furðustaðan í þessu máli að Agn-
es Bragadóttir og Ríkisútvarpið
viti betur hvemig fréttir verða til
á öðmm fjölmiðlum en þessir
fjölmiðlar sjálfir!
Þrælsóttinn
Það sem þó er verst við þetta
skringilega mál eru þau áhrif
sem þetta kann að hafa á upplýs-
ingaflæði almennt í þjóðfélag-
inu, ef embættismenn ríkisins
verða fyrir barðinu á nornaveið-
um yfirboðara sinna (og fjöl-
miðla) vegna þess að þeir em
gmaðir um að hafa sagt frá því
að lögbrot hafi verið framið úti í
bæ, hvemig verða þá viðbrögðin
ef þessir menn láta fjölmiðlum í
té upplýsingar sem einhverju
máli skipta, t.d. úr ráðuneyti
sínu?
Það virðist markvisst unnið að
því að berja inn í embættismenn
ríkisins einhvers konar þrælsótta
þegar pólitískir hagsmunir og
siðblinda núverandi stjómar-
herra er annars vegar. Um slíkt
má hreinlega ekki tala og hinir
seku em þeir sem segja frá en
ekki þeir sem gera hlutina. Þessi
tilhneiging kemur sterklega
fram í þessu máli og hún hefur
líka komið sterklega fram áður
hjá ráðherrum þessarar ríkis-
stjórnar, t.d. hjá forsætisráð-
herra gagnvart útvarpinu. Þetta
er hættuleg þróun sem á eftir að
torvelda eðlilega umræðu í þjóð-
félaginu og valda íslenskri fjöl-
miðlun vandræðum í framtíð-
inni. Það er því sorglegt til að
vita að fjölmiðlar skuli sjálfir
taka þátt í að gera sjálfum sér og
kollegum sínum lífið erfiðara en
það er. - BG