Tíminn - 12.11.1993, Qupperneq 7

Föstudagur 12. nóvember 1993
7
Þrefaldur launamunur ASÍ-fólks
Um 6% afgreiðslukvenna undir 50 þúsundum króna á mánuði og 6% skrifstofukarla
yfir 185 þúsundum króna á mánuði fyrir dagvinnuna
.Almennt launafólk' eru slagorð sem margir nota og láta þá eins og
launafólk sé almennt á svipuðum launum. í raunveruleikanum er hins
vegar þrefaldur og fjórfaldur laimamunur langt í frá að vera neitt eins-
dæmi. Pannig sýna t.d. tölur Kjararannsóknamefndar að meira en þre-
faldur munur er á greiddum dagvinnulaunum launþega innan ASÍ. Og
Qórfaldur munur á heildarlaunum er hreint ekki svo sjaldgæfur.
Dreifing greidds tímakaups
2. ársfjórðungur 1993
□ Neöri fjóröungur D Miögildi B Meöaltal H! Efri fjóröungur
Verkakarlar Verkakonur Iðnaðarmenn Afgr.karlar Afgr.konur Skrifst.karlar Skrifst.konur
Kjararannsóknarnefnd sýnir hér glöggt hvaö launamunur getur veriS margfaldur milli starfshópa,
og jafnvel innan starfshópa, sem allir tilheyra verkalýðsfélögum innan ASI.
Þannig haföi t.d. fjórðungur allra afgreiðslukvenna um 300 kr. ó tímann og þaðan af minna
ó sama tíma og fjórðungur skrifstofukarla haföi yfir 950 kr. ó hvern dagvinnutima.
Fjórðungur afgreiðslukvenna á
höfuðborgarsvæðinu fékk t.d.
minna en 289 krónur greiddar
fyrir dagvinnutímann á tímabil-
inu apríl/júní í vor. Á sama tfirna-
bili fékk hins vegar fjórðungur
skrifstofukarla í Reykjavík 995 kr.
og þaðan af meira fyrir hveija
dagvinnustund.
Launamunur innan einstakra
hópa, þ.e.a.s. karlahópa, er raunar
litlu minni. Þannig var t.d. launa-
lægsti fjórðungur karla við almenn
afgreiðslustörf með minna en 296
kr. á tímann, en á hinn bóginn
hafði launahæsti fjórðungur karla
við heildsölustörf meira en 840 kr.
á tímann. Sömuleiðis hafði fjórð-
ungur lærðra matreiðslumanna
minna en 450 kr. á tfimann, en
flórðungur bókagerðarmanna aft-
ur á móti nærri tvöfalt meira. Og
enn má nefna að fjórðungur karla
í almennum skrifstofustörfum ut-
an höfuðborgarsvæðisins fékk
borgaðar minna en 450 kr. á tfim-
ann, en fjórðungur skýrsluvéla-
manna hins vegar meira en 1.090
kr. fyrir hveija dagvinnustund.
Það vekur lfika athygli hvað ein-
stakar iðngreinar virðast hafa
misjafnt „gengi' launalega. Sé lit-
ið á meðaltímakaup fyrir dag-
vinnu fengu bakarar og mat-
reiðslumenn kringum 550 kr. á
tímann, smiðir og kjötiðnaðar-
menn kringum 600 krónur, raf-
virkjar, bifvélavirkjar og vélstjórar
kringum 650 krónur og mjólkur-
fræðingar um 700 krónur. Hæst
var „gengi' prentara og bókagerð-
armanna með tæpar 740 kr. að
meðaltali í greitt dagvinnukaup á
tímann, eða um þriðjungi hærra
en bakaramir og kokkamir.
Af einhveijum ástæðum er
launamunur innan starfshópa
kvenna miklu minni en milli
karlanna. Virðist það gefa til
kynna að miklu algengara sé að
konunum sé greitt taxtakaup en
körlunum. Afgreiðslukonur em
raunar glöggt dæmi um það.
Sem fyrr segir fékk fjórðungur
fullvinnandi afgreiðslukvenna í
dagvömverslunum höfuðborgar-
innar greiddar 289 kr. á tímann
eða minna s.l. vor. Samkvæmt
upplýsingum VR jafngilti þessi
upphæð taxtalaunum afgreiðslu-
fólks eftir 1 árs starf í greininni.
Meðal þessa hóps vom 322 kr. á
tímann, sem samsvarar taxtakaupi
eftir 7 ára starfsaldur. Tölur Kjara-
rannsóknamefndar um dreifingu
heildarmánaðarlauna sýna einnig
margfaldan launamun.
Vegna umræðna að undanfömu
má t.d. benda á að fjórðungur iðn-
aðarmanna hafði yfir 185 þús.kr.
mánaðartekjur, sem mun heldur
meira en þingfararkaup og tíundi
hver var með yfir 215 þús.kr. á
mánuði. Um 5% þessa hóps vom
m.a.s. yfir 240 þús. kr. mörkunum,
þ.e. sama hlutfall og hafði minna
en 100 þús. kr. mánaðartekjur. í
grófum dráttum var tekjumynstrið
svipað hjá skrifstofukörlum.
Um 80% af bæði verkakonum
og afgreiðslukonum höfðu hins
vegar minna en 100 þús.kr. í
heildartekjur á mánuði, helming-
urinn minna en 80 þús. kr. og
fjórðungurinn minna en 70 þús-
und krónur. Aðeins um 5% þess-
ara kvennahópa komust yfir 125
þús.kr. heildartekjur, en það
gerði hins vegar fjórðungur ver-
kakarlanna og meira en helming-
ur karla í afgreiðslustörfum.
Verkakarlamir fylgdu nokkum
vegin konum í skrifstofustörfum í
launum. Um fimmtungur var
undir 80 þús.kr. En rúmlega
helmingur þessara hópa hafði
meira en 100 þúsund á mánuði,
fjórðungur komst yfir 125 þús-
und, sem fyrr segir, og um 10%
náðu upp í 15 5 þús. krónur.
Af þessum tölum má Ijóst vera
að hugtakið ,almennt launafólk"
hefur afar víða merkingu, svo
ekki sé meira sagt. - HEI
Ingvar gefur vél
Árbæjarskóli er 25 ára á þessu ári. í
tilefni afmælisins ákvað Ingvar
Helgason hf. að leggja sitt af mörk-
um til endumýjunar á taekjakosti við
vélfræðikennslu við Árbaqarskóla og
færði honum að gjöf vandaða bílvél
af Subam gerð með sjálfskiptingu,
tölvustýrðri innspýtingu, millikæli
og forþjöppu. Vélin er simdurskorin
að hluta, til að hreyfihlutir sjáist. Á
myndinni sést Helgi Ingvarsson
framkvæmdastjóri afhenda Marinó
Þ. Guðmundssyni, aðstoðarskóla-
stjóra Árbæjarskóla, gjöfina.
Hugarfóstur
Jóns Baldvins
»Ég held að það sé bara hugarfóstur
utanríkisráðherra að það sé góður
skattstofn að hækka verð á soðning-
unni. Ég veit ekki til þess að hún eigi
að hækka í verði/ segjr Benedikt Dav-
íðssoa forseti ASÍ.
Hann segir að það væri mjög skrýtin
framsetning á lækkun virðisauka-
skatts ef hún ætti að leiða til hækkun-
ar á verði matvæla.
»Það hefur fáránleikann í för með
sér," segir Benedikt Davíðssoa forseti
ASÍ. -GRH

:
r^i ip$
r5iS :> ’ “ • V<lkZ
Rafmagnspípuhlið sett upp í Hvalfirði
Vegagerðin í Borgamesi hefur sett upp rafmagnpípuhlið í Hvalfirði, það
fyrsta sem sett hefur verið upp hér á landi. Að sögn Ingva Ámasonar,
deildarstjóra hjá Vegagerðinni, hefur hliðið reynst vel, a.m.k. sé ekki
vitað til þess að nein kind hafi farið yfir það síðan hliðið var sett upp í
sumar.
Það er kannski ekki rétt að tala
um að hliðið, sem sett var upp í
Hvalfirði milli hvalstöðvarinnar og
bensfinsölu Olíufélagsins, sé raf-
magnspípuhlið því að lítið er um
pípur í því. Hliðið er sáraeinfalt að
allri gerð. Stálplötur em lagðar yf-
ir veginn og tvær þeirra gefa
straum. Þegar skepna stígur á plöt-
umar fær hún stuttan rafstraum
upp á 6,5 kílóvolt sem veldur því
að hún hrekkur til baka. Nokkuð
ömggt er talið að skepna sem einu
sinni fær straum, reyni ekki við
hliðið aftur.
Ingvi sagði að menn sem fylgst
hafa með hliðinu hafi ekki séð
neina skepnu fara yfir það. Hann
sagði að menn hefðu hug á að sjá
hvemig skepnur bregðist við þeg-
ar þær reyna að ganga í gegnum
hliðið og rætt hafi verið um að
reka skepnur að hliðinu. Enn
hefur ekki komið til þess.
Ingvi sagði að auk þess sem hlið-
ið sé ömggt, séu kostir rafmagns-
hliðsins þeir að það er tiltölulega
ódýrt í uppsetningu og þurfi, að
því er menn telja, h'tið viðhald.
Hefðbundin pípuhlið em nokkuð
dýr í uppsetningu. Talsvert mikil
vinna fylgir því að setja þau upp
og viðhaldskostnaður þeirra er
umtalsverður. Ingvi sagði að
þetta væri ástæðan fyrir því að
Vegagerðin hefði viljað skoða
aðrar leiðir í sambandi við hlið á
þjóðvegum landsins.
Rafmagnshliðið er flutt inn frá
Noregi þar sem þessi hlið hafa öðl-
ast nokkra útbreiðslu. Ingvi sagð-
ist hins vegar telja að auðvelt ætti
að vera að framleiða þetta hér á
landi. Hann sagðist raunar telja að
laghentir bændur ættu auðveld-
lega að geta smíðað svona hlið.
Ingvi sagði að reynslan af raf-
magnshliðinu í Hvalfirði yrði
metin næsta vor. Þar væri ekki síst
horft til endingar, en mjög mikið
mæðir á því þar sem þung umferð
er um Hvalfjörð allt árið um
kring. Ingvi sagðist eiga von á að
Vegagerðin mundi setja upp fleiri
rafmagnshlið á næstu árum. -EÓ