Tíminn - 10.08.1994, Qupperneq 10

io________ ____Wmmm
Landgræbslumerki
Mi5vikudagur 10. ágúst 1994
Landgrœbslumerkib, sem gert er af jóhanni C. jóhannssyni.
Þeir sem komnir eru nokkuð til
ára sinna, eins og undirritabur,
muna kosningarnar fyrir lýð-
veldisstofnunina árið 1944. í>á
fengu þeir er kusu sérstakt
merki með þrem bjarkarlaufum.
Þetta merki var síðan gefið út og
selt til fjáröflunar fyrir skógrækt
og var það endurtekið nú fyrir
afmæli Lýðveldisins.
Þá var einnig gefiö út annað
merki í sumar. Þetta merki er í
raun einkaframtak Jóhanns G.
Jóhannssonar myndlistar- og
tónlistarmanns. Það er mynd-
verk hans í garðinum, sem nú er
gefið út í frímerkisstærð, í 25
stykkja örkum meb tökkuðum
merkjum. Verður það til sölu og
allur ágóði sölunnar rennur til
landgræðslusjóðs, sem er jafn
gamall Lýðveldinu og skal nú
hressa hann nokkuð við með
þessu framtaki.
Merki þetta kemur vel út að því
er myndefnið varðar, þrátt fyrir
smækkun og áletrun, en á það
er letrab „1944-1994. Gefið út á
50 ára afmæli Lýðveldisins -
Landgræbslusjóðs. Yrkjum ís-
land." Þá er bæði nafn lista-
mannsins og útgáfuárið undir
myndinni. Þetta er einstaklega
smekklegt tiltæki hjá Jóhanni
og velheppnab. Er vonandi ab
þab eigi einnig eftir ab færa
Landgræbslusjóbi nokkra björg
í bú.
Jóhann er innfæddur Keflvík-
ingur og síöar Samvinnuskóla-
maöur. Hann er ljóöskáld og
tónlistarmaöur, auk myndlistar-
innar. Þeir sem vilja eignast
merkin geta haft samband vib
hann á Ránargötu 17, 101
Reykjavík, eöa í síma 628689.
Þaö er nú einu sinni svo meb
safnara, aö þeir hafa aldrei látib
segja sér fyrir um hverju þeir
FRIMERKI
SIGURÐUR H. ÞORSTEINSSON
Alþjóblega merkib fyrir unglinga-
starf frímerkjasafnara.
safna. Jólamerki og hverskonar
merki til álímingar á bréf hafa
ve.riö vinsælt söfnunarefni. Hef-
ir oft verið skorab á mig aö gefa
slíkum merkjum rúm í þáttun-
um, þótt svo þeir séu frímerkja-
þættir. Þykir því sjálfsagt ab
bregöast vib þessu. Þetta söfn-
unarefni, sem vib getum nefnt
„Landgræbslumerki", á vafalítib
eftir ab vinna sér þegnrétt í al-
mennri söfnun landsmanna,
ekkert síbur en jólamerkjasöfn-
unin. Því vil ég gjarna leggja því
liö aö þessi fjáröflunaraöferö
gefi nokkuö í aöra hönd fyrir
Landgræöslusjób.
Unglingastarf
Hversu margir skyldu vita þaö á
landi hér, aö þaö veröur haldin
Norræn frímerkjasýning ung-
linga hér á landi, nánar tiltekið
á Kjarvalsstöðum, í september?
Ástæöa þess aö ég tek svo til
oröa er að þessum þætti hefir
ekki borist nokkur tilkynning
þar um, né vitneskja frá neinum
opinberum aðila um þesi mál.
Vib skulum samt vona að sýn-
ing þessi, sem er svæðissýning
fyrir öll Noröurlöndin, verði
meö þeim sama glæsibrag og áð-
ur hefir verið um slíkar svæðis-
sýningar hér á landi.
Þegar svo veröur nánar vitað
um frímerkjaútgáfu, sérstimpla
og annaö sem ávallt fylgir slíkri
sýningu, mun lesendum þáttar-
' ins sagt frá því jafnóðum. Von-
andi veröa þarna sérstimplar
meö hinu skemmtilega alþjóð-
lega merki unglingasöfnunar,
sem skreytt hefir stimpla allra
slíkra sýninga síðan þaö var
samþykkt. Þá verður vitanlega
þarna aö finna „dag æskunnar"
meö sérstimpli og hvatningar
„dag unglingasöfnunar" enn-
fremur, sem og náttúrlega
stimpil er minnir á „dag frí-
merkisins". Þá mætti tegunda-
söfnun gjarnan eiga sinn dag á
slíkri sýningu og gætu þá félagar
í Félagi íslenskra mótívsafnara
gert ýmislegt til fræöslu og
skemmtunar þann dag. Ein-
hverntíma var fenginn danskur
gestur til aö halda erindi um
tegundasöfnun hér. Þótti það
vel þess viröi.
Þá veröur samkeppni, eða
spurningakeppni milli unglinga
frá öllum hinum Norrænu
löndum, en hana unnu íslend-
ingar á síöasta ári, svo nú er bara
aö verja titilinn. Efni þau sem
spurningar verða teknar úr að
þessu sinni eru: landbúnaður,
skógarhögg og fiskveiðar.
Þá hefir nýlega verið kjörin
stjórn fyrir samtökin „íslenskir
frímerkjaunglingar". Á fundi
nefndar um málið var Sigurbur
H. Þorsteinsson, uppeldisfræö-
ingur, kjörinn formaöur. Vara-
formaður var svo kjörinn Kjart-
an Þór Þórðarson, ritari Björg-
vin Ólafsson, gjaldkeri Sigtrygg-
ur Eyþórsson, meöstjórnandi
Sveinn Jónsson og endurskoð-
andi var svo kjörinn Sighvatur
Halldórsson.
Þessi nýkjörna stjórn hefir þó
ekkert meb þessa sýningu aö
gera að þessu sinni. Hún mun
aftur á móti hefja störf viö fé-
lagslegt skipulag ungra safnara.
Er skoraö á alla þá er hafa haft
með eitthvað skipulagt starf frí-
merkjaklúbba fyrir unglinga að
gera, aö hafa samband við for-
manninn. Einnig alla þá er hafa
haft með aö gera frímerkjasöfn-
un í ýmsum skólum landsins.
Nýtt heimilsfang formannsins
er:
Pósthólf 26, 222 Hafnarfjörður.
Jöfur fjölmiölanna
Rupert Murdoch eftir William Shawc-
ross, xiv - 616 bls., Chatto & Windus
I
í aögangsoröum, „Á leib," seg-
ir höfundur: „... (Rupert
Murdoch) tók við News í Adel-
aide 1953 ... (síðan) seildist
hann þvert yfir Ástralíu, til
Perth og Sidney. Um miöjan
sjöunda áratuginn hafði hann
hafiö útgáfu á The Australian,
fyrsta mikils háttar dagblaðinu,
sem ætlaö var meginlandinu
öllu, og því hefur hann síðan
haldið úti, mörg ár meö tapi.
Þegar hann tók til viö sjónvarp,
seildist hann til Nýja Sjálands
og Hong Kong. í lok sjöunda
áratugarins gerbi hann fyrstu
kaup sín á Bretlandi, á laus-
máls- fréttablaðinu News ofthe
World og Sun. Á áttunda ára-
tugnum seildist hann til
Bandaríkjanna og keypti dag-
blaö í Texas, hóf útgáfu á laus-
málsfréttablaði stórmarkaða,
National Star, festi kaup á New
York Post, Village Voice og New
York Magazine. Snemma á ní-
unda áratugnum keypti hann
fleiri sjónvarpsstöbvar í Ástral-
íu og ab auki eitt helsta flugfé-
lag meginlandsins að hálfu og
þar næst virðulegasta dagblaö
Bretlands, The Times, og niðja
þess, Sunday Times."
„Miður níundi áratugurinn
varö mesta útþensluskeið (fyr-
irtækja) Murdochs. í Bandaríkj-
unum eignabist hann Boston
Herald og Chicago Sun-Times og
BÆKUR
þaö, sem mestu varðaði, kvik-
myndaver Twentieth Century
Fox og sjónvarpsstöðina Metro-
media, en þau felldi hann sam-
an í fjóröa sjónvarps(netiö),
sem öll Bandaríkin spannaöi,
Fox Broadcasting. Til aö ná fót-
festu í Asíu keypti hann helsta
dagblaöiö í Hong Kong, South
China Moming Post. Aftur heim
kominn til Ástralíu yfirtók
hann hiö gamla dagblaö föður
síns, (Melbourne) Herald. Síöan
eignaðist hann eitt af helstu
forlögunum í Bandaríkjunum,
Harper & Row, og breska for-
lagið William Collins og síðan
Triangle, bandarískt félag, sem
átti TV Guide. Þessi eru nokkur
hin helstu kaup hans. Á níunda
áratugnum leitaöi fyritækib,
sem f jölskylda hans hefur á full
stjórnartök, kaupa, og náði, á
alls konar nýjum fjölþjóðleg-
um fyrirtækjum."
II
Afi Ruperts, skoskur prestur,
fluttist til Ástralíu ásamt konu
sinni 1884, og varö hann prest-
ur í Melbourne til 1928. Eign-
uöust þau hjónin sjö börn og
var faðir Ruperts, Keith, þriðja
elsta barn þeirra. Keith
Murdoch gerðist ungur blaba-
maður, gat sér í fyrri heims-
styrjöld orö fyrir „fréttaflutn-
ing" af Gallipoli- herförinni,
var síöari styrjaldarárin ástr-
alskur fréttaritari í London og
kynntist þá ástralska forsætis-
ráöherranum, sem í bresku
stríðsstjórninni sat, og Northc-
liffe lávarði, breska blaða-
kóngnum, og fleiri áhrifa-
mönnum. Tveimur árum eftir
styrjöldina, 1920, varö Keith
Murdoch ritstjóri Herald í Mel-
bourne, sem dafnaöi undir rit-
stjórn hans, og varb hann hlut-
hafi í útgáfufélagi þess, sem
síðla á þribja áratugnum keypti
keppinaut sinn í Melbourne,
Sun News~Pictorial, og síðan
fleiri blöö og hóf útgáfu ann-
arra. Á fjóröa áratugnum eign-
aðist útgáfufélagið blöö í Adel-
aide og Brisbane. Eftir síöari
heimsstyrjöldina lagöi Sir Keith
Murdoch, eins og hann nefnd-
ist þá, kapp á að ná meirihluta í
útgáfufélagi News í Adelaide, og
seldi þá (flestöll) hlutabréf sín
útgáfufélagi Herald.
Keith Murdoch kvæntist 1927
ástralskri konu af írsk-enskum
ættum, Elizabeth Greene, og
eignabist meö henni þrjár dæt-
ur og einn son, Rupert, fæddan
1931. Gekk Rupert á kunnan
menntaskóla sunnan Melbo-
urne, Gelong Grammar, og
nam síðan viö Háskólann í Ox-
ford 1950- 53. Á skólaárum sín-
um aðhylltist hann róttækar
sósíaliskar skobanir, og í Ox-
ford var hann í (endasleppu)
framboði til ritara í félagi
Verkamannaflokksins á mebal
stúdenta, en að háskólaárum
loknum hallaðist hann fljót-
lega til hægri.
Rupert Murdoch tók viö
rekstri Adelaide News aö fööur
sínum látnum, 1953, og helgar-
blaðs þess, Sunday Mail, en
News var þá prentað í 75.000
eintökum, og átti í samkeppni
viö annað blaö í bænum, The
Advertiser, sem um þaö leyti hóf
útgáfu sunnudagsblaðs. Tveim-
ur árum síðar felldu þau saman
sunnudagsblöð sín, og litlu síö-
ar hóf Murdoch ab færa út kví-
ar. Keypti hann vikulegt
kvennablaö í Melbourne, New
Ideas, og helgarblað í Perth,
Sunday Times, og hagnaðist á
þeim kaupum, þannig að litlu
síðar afréð hann að kaupa Ter-
ritory News í Darwin.
Sjónvarpsstöð var upp sett í
Adelaide 1957 aö frumkvæöi
sambandsstjórnarinnar, en rás-
ir hennar tvær voru út leigðar,
önnur til útgáfufélags The Ad-
vertiser, hin til útgáfufélags
Murdochs, sem hafði árangur
sem erfiöi af rekstri hennar.
Þremur árum síöar keypti
Murdoch dagblaö, síödegisblaö
í Sidney, Daily Mirror, og
sunnudagsblað þess, Sunday
Mirror. Og 1962 varð hann
meðeigandi að sjónvarpsrás í
Sidney, (eftir aö hafa keypt litla
sjónvarpsstöö sunnan borgar-
innar). Ári síðar, 1963, keypti
hann 28% hlutafjár í Ásia
Magazines Ltd., útgáfufélagi í
Hong Kong. Og 1954 keypti
hann stærsta dagblaðib í Well-
ington á Nýja Sjálandi, Domini-
on. - Grunn hafði Murdoch og
útgáfufélag hans lagt aö út-
þenslu sinni á alþjóðlegum
vettvangi. ■