Tíminn - 20.08.1994, Blaðsíða 10

10
Laugardagur 20. ágúst 1994
Furðulegt fyrirbæri hefur látib
á sér kræla um lendur breskra
bænda í sumar. Á gullnum
kornökrum hefur mátt sjá valmúa
skjóta upp kollinum á víð og
dreif. Undir venjulegum kring-
umstæðum hefði honum verib
eytt með hæfilegum skammti af
illgresiseyði en í ár er hann sönn-
un þess að evrópskir bændur hafa
dregið úr notkun eiturefna.
„Tilhneigingin er sú að við kipp-
um okkur ekki upp við það þó að
ókennilegur gróður sjáist innan
um kornstönglana. Fyrir nokkr-
um árum hefbi þab jaörab við
ærumissi," lét breskur kornbóndi
hafa eftir sér.
Breytinguna má að nokkru rekja
til kröfu almennings um að
bændur taki meira tillit til um-
hverfisins og dragi úr notkun ill-
gresiseyðis, skordýraeiturs og til-
búins áburöar. Minnkandi niður-
greiðslur Evrópusambandsins, í
kjölfarið á breytingum á sameig-
inlegri landbúnabarstefnu Evr-
ópusambandsríkjanna, CAP, hafa
neytt bændur til að draga úr út-
gjöldum.
Breytingarnar á CAP hafa ekki
abeins í för með sér minni nibur-
greiöslur til bænda. Þeim er einn-
ig ætlað að styrkja viöleitni þeirra
til að vernda umhverfib. Þegar
hefur verið gripið til þess rábs ab
borga bændum fyrir að nota ekki
viðkvæmt land fyrir bithaga.
í dag eru abeins fimm prósent
útgjalda vegna sameiginlegu
landbúnaðarstefnunnar ætluð til
ab mæta kostnaði út af kröfum
um umhverfisvernd. Reiknab er
með að þetta hlutfall eigi eftir að
hækka verulega á næstunni. Rene
Steichen, sem fer meö landbún-
aðarmál í framkvæmdastjórn
ESB, er einn þeirra sem vill að
þarna veröi breyting á. „Þab ætti
að vinna að því að umhverfis-
vænir búskaparhættir leysi hef-
bundin vinnubrögð af hólmi sem
fyrst," sagði Steichen nýlega.
Reynt ab vinna
stefnu ESB fylgi
í Bretlandi hafa eigendur stór-
býla og umhverfisverndarsinna
tekið höndum saman í því skyni
að vinna breytingu á sameigin-
legri landbúnabarstefnu ESB
fylgi. Þeir kalla sig Gay Husser
hópinn eftir veitingahúsinu þar
sem fyrst var fundað. Hópurinn
varð formlega ab félagi á land-
búnaðarsýningu Konunglega
búnabarsambandsins í síbasta
mánubi.
Margir bændanna í hópnum
mæla með vistvænum landbún-
abi sem mibar ab því að draga úr
notkun eitur- og aukaefna án þess
að láta alveg af henni eins og þeir
sem leggja stund á lífræna rækt-
un.
Einn helsti talsmaður vistvænn-
ar ræktunar í Bretlandi er Gillian
Shephar, sem starfab hefur í land-
búnaðarráðuneytinu. „Landbún-
aður verður að vera ábatasamur,
mæta þörfum neytendans og
hæfa umhverfinu," segir hún.
Við þær kringumstæður draga
bændur úr notkun á illgresiseybi,
skordýraeitri og tilbúnum áburði.
Þetta þýðir minni afuröir en um
leið minni kostnað vegna minni
útgjalda til áburðar- og eitur-
kaupa.
Nú er í gangi rannsókn við Long
Asthon rannsóknastöbina á því
hve bændur geta dregið mikið úr
notkun aukaefna án þess ab skab-
ast fjárhagslega. Rannsóknin er
styrkt af Evrópusambandinu.
Hún bendir til þess ab ef dregiö er
úr efnanotkun þannig aö upp-
skeran minnki um átta prósent
myndi þab þýba 32% lægri kostn-
að og hagnaður yrði af rekstrin-
um.
Mike Calvert er einn þeirra sem
reynt hefur lífræna ræktun. Hann
starfar hjá landbúnabardeild sam-
vinnuhreyfingarinnar og hefur
smibjur á borð vib British Agro-
Chemicals Association hafa tekið
höndum saman við verslunar-
keðjur með að styrkja þrýstihópa
eins og Linking Environment and
Farming (Leaf) sem berst fyrir
vistvænum aðferðum í landbún-
aði. Efnaverksmiðjunar hafa aug-
ljóslega komist að þeirri niður-
stöbu að betra sé að stuðla að
minni notkun áburðar og eitur-
efna en að eiga á hættu að lífræn
ræktun breiðist enn frekar út.
Meb þessu geta efnaframleiðend-
ur hugsanlega komist hjá því að
endurskoðun sameiginlegu land-
búnaðarstefnunnar hafi í för meb
sér takmarkanir á leyfilegri efna-
notkun.
Leaf, sem hefur komib á fót
nokkrum sýnisbúum, hefur feng-
ið til liðs vib sig eitt hundrað
bændur og fyrirtæki í landbúnaði
í Bretlandi. I Þýskalandi eru 800
ábúendur aðilar ab Leaf. Um-
hverfissamtökin hvetja bændur
til að endurskoða búskaparhætti
sína með hliðsjón af spurninga-
lista sem samtökin hafa látiö gera.
Vibkvæmur
búskapur
Bœndur í Bretlandi ástunda ekki lífrœna rœktun en hagnast á því aö
tileinka sér vistvœn viöhorf:
Möluö saga meö
heilsteyptum endi
yfirumsjón með býlum sem ná yf-
ir 20.000 hektara að flatarmáli.
Fyrir fimm árum tók hann rúm-
lega 100 hektara lands á býli í Le-
icestershire undir lífrænan land-
búnab. Hann komst fljótlega að
raun um að það borgaði sig ekki.
Á meðan tekjur af hefðbundnu
bændabýlunum sem Calvert hef-
ur umsjón með eru 30-40.000 ísl.
krónur nam tapið á vistvænu til-
rauninni nærri milljón krónum.
Calvert segir ab lífrænn land-
búnaður krefjist mikils vinnuafls
og uppskeran sé rýrari en í hefb-
bundnum landbúnaði.
Á þessu ári hefur Calvert gert til-
raun meb vistvænan landbúnað á
50 hektara landssvæði. Hann
kallaðar þab „samþættan land-
búnað". í stað þess að beita
mannaflafrekum aðferbum iíf-
rænnar ræktunar lætur hann
starfsfólk sitt nota hluta vinnu-
tímans til að skipuleggja mark-
vissa notkun eiturefna og tilbúins
áburðar.
Nýjar leiöir
í stab þess ab úða eitri yfir korn-
akrana eins og þeir leggja sig eru
þeir rannsakabir gaumgæfilega í
leit að sjúkdómum eba stöbum
sem þurfa áburðar við. Alastair
Leake, sem stjórnar -þessari ný-
breytni, segir að nú sé tekið á
vandamálunum þegar þau skjóti
upp kollinum í stað þess að úða
eitri og áburði yfir alla ræktina
óháð þörfinni á slíku. „Við höf-
um lagt fallbyssunni og tekið
okkur rifil í hönd," segir Leake.
„Það má segja að við séum aftur
farnir að treysta á heilbrigða
skynsemi en á því var oft skortur
á síðustu áratugum þegar bændur
reyndu ab ná metuppskeru hvað
sem þab kostabi."
Nú hefur oröib þvílík breyting á
viðtekinni þekkingu að efnaverk-
Leaf segir að vibbrögðin séu
mjög gób, þegar hafi selst 1000
eintök af listanum en eintakið
kostar sem svarar 2000 íslenskra
króna. Það er þó hverfandi hlut-
fall af hinum 250.000 bændum
Bretlandseyja. Þeim, sem stunda
landbúnað í dag, finnst ekki auð-
velt að meðtaka ráðleggingar sem
stangast algjörlega á við það sem
haldið var fram fyrir aðeins tíu ár-
um.
Fraser Hart, sem leggur bæði
stund á kornrækt og svínabúskap
í Gloucestershire, hefur tekið upp
vistvænan landbúnab. Hann segir
það langt í frá auðvelt. „Það er erf-
ibara að stunda búskap með þess-
um hætti og hvernig bregst þú við
ef upp kemur skæð pest?" spyr
Hart.
Eitthvað líkt því og þegar mý-
flugnafaraldur herjar á kornakra
eins og gerðist í sumar. Um tíma
leit út fyrir að uppskeran minnk-
abi um þriðjung. „Þab hefði þýtt
gjaldþrot fyrir fjölda bænda og ég
verð ab viðurkenna ab vib guggn-
ubum. Við vildum ekki úða en
vib gerðum það til ab bjarga korn-
uppskerunni," sagbi Hart.
-Úr Financial Times
Leikfélag Akureyrar:
BarPar og Karamellukvörnin fyrst
frá Þórgný Dýrfjjörb, fréttaritara á Akur-
eyri.
Leikfélag Akuyreyrar kynnti í
vikunni verkefni næsta starfsárs
á fundi með starfsfólki þess og
blaðamönnum. Vibar Eggerts-
son ávarpabi samkomuna og vék
m.a. ab stöðu L.A gagnvart hin-
um atvinnuleikhúsunum og
sagbi ab það mætti merkilegt
teljast að geta rekib svo öfluga
starfsemi fyrir mun minna fé en
öbrum væri skammtab. Hann
sagði að þess hefði einnig verib
lengi beðib að nauðsynlegar
endursbætur yrðu gerðar á Sam-
komuhúsinu, húsi L.A. og félag-
iö teldi að nú væri röðin komin
að þeim í þessum efnum. Viðar
bætti vib ab það litla sem gert
væri miðaði að því ab bæta að-
stöðu fyrir gesti hússins og nú
væri að ljúka uppsetningu á nýju
loftræstikerfi í áhorfendasal.
Á fundinum voru kynntir fast-
ráðnir leikarar L.A. næsta starfsár
og í þeim hópi eru ný þau Berg-
ljót Árnalds og Þórhallur Gunn-
arsson. Aðrir fastrábnir leikarar
eru: Abalsteinn Bergdal, Rósa
Guðný Þórsdóttir, Sigurþór Al-
bert Heimisson, Sunna Borg og
Þrájnn Karlsson.
Leikárið hefst á gamanleik meb
Leikendur Leikfélags Akureyrar.
söngvum fyrir alla fjölskylduna
sem nefnist „Karamellukvörn-
in". Leikstjóri er Þórunn Magnea
Magnúsdóttir og frumsýning
verður 24. september.
Þá verður „BarPar" sýningin þar
sem Sunna Borg og Þráinn Karls-
son fara á kostum í 14 hlutverk-
um, tekin upp á nú frá fyrra ári.
„BarPar" verbur sýnt í Þorpinu,
húsnæbi sem var innréttað sér-
staklega undir sýninguna í vor.
Leikverkib verður sýnt nokkrum
sinnum í haust. Leikstjóri er Há-
var Sigurjónsson.
Á þribja í jólum verður frum-
sýnt leikritið „Óvænt heimsókn"
eftir J.B. Pristley. Það segir frá
lögreglumanni sem heimsækir
efnaða fjölskyldu til ab rannsaka
sjálfsmorð ungrar stúlku sem
hafði verib vinnukona á heimil-
inu. Lögreglumaburinn kemst á
snoðir um ýmislegt gruggugt og
spumingar vakna um hvað .sé á
ábyrgb hvers. Leikstjóri verður
Hallmar Sigurbsson og gestaleik-
ari í sýningunni verður Arnar
Jónsson.
í janúar á nýju ári er aldaraf-
mæli Davíðs Stefánssonar frá
Fagraskógi. Erlingur Sigurðarson
hefur af þessu tilefni sett saman
leikverk byggt á ljóöum Davíðs
og nefnist það „Á svörtum fjöbr-
um". í því tjáir Davíö Stefánsson
hug sinn á ýmsum tímum og
leitar á vit minninganna þar sem
persónur stíga fram út hugskoti
hans og fjölbreytilegar myndir
lifna. Frumsýning verður 21.
janúar og leikstjóri veröur Þrá-
inn Karlsson.
Vorsýning L.A. ab þessu sinni er
ekki söngleikur eða ópera eins og
tíðkast hefur lengi, heldur verkið
„Þar sem Djöflaeyjan rís", eftir
Einar Kárason í leikgerð Kjartans
Ragnarssonar. Frumsýning er
áætluð 17. mars og leikstjóri
verður Kolbrún Halldórsdóttir.
Leikárinu lýkur hjá L.A. með
leiklistaruppákomu á Kirkjulista-
viku í Akureyrarkirkju 7-17. maí.
Handrit og stjórn verða í hönd-
um Viðars Eggertssonar, en
sýningin nefnist GUÐ/jón og
bregbur upp textabrotum sem
sýna manninn andspænis al-
rmettinu. .......... .■