Tíminn - 03.12.1994, Blaðsíða 5

Laugardagur 3. desember 1994
Wmtom
Frá flokksþingi Framsóknarflokksins sem haldiö var um síbustu helgi.
Tíöindasamt í
stjórnmálum
Jón Kristjánsson skrifar
Það skortir ekki tíðindi af vettvangi
stjórnmála um þessar mundir hvorki inn-
anlands né utan. Flokksþingi Framsókn-
arflokksins lauk um síðustu helgi. Þá var
einnig stofnað félag utan um framboðs-
hugmyndir Jóhönnu Sigurðardóttur.
Prófkjör og uppstillingar halda áfram
með tilheyrandi átökum milli samherja.
Af erlendum vettvangi ber hæst úrslit at-
kvæðagreiöslunnar í Noregi, sem er
stórpólitískur viðburður á alþjóðavett-
vangi og hefur örugglega mikil áhrif á
þróun mála í Evrópu á næstunni.
Glæsilegt
flokksþing
Mér er flokksþing Framsóknarflokksins
ofarlega í huga af ýmsum ástæðum. Fyrir
þá, sem lifa og hrærast í stjórnmálum, eru
samkomur sem þessar afar mikilvægar.
Þarna er verið að móta stefnuna og þetta
er sú samkoma á landsvísu sem kemst
næst grasrótinni. Fólk hittist hvaðanæva
og ber saman bækur sínar og leggur á-
herslur í umræðum á þinginu og umræðu
í nefndum sem starfa.
Þetta flokksþing var miklu fjölmennara
en nokkurt annað sem ég hef setið og eru
þau þó orðin æði mörg. Það er einkar á-
nægjulegt og upplífgandi fyrir okkur, sem
höfum stjórnmál að atvinnu, að hitta svo
margt fólk úr ýmsum áttum.
Ekki var síður ánægjulegt að mikil ein-
ing var á þinginu með nýja forustu
flokksins, en umskipti eru nú mikil og til-
færslur í embættum í æðstu stjórn hans;
enginn gegnir nú sömu stöðu og á síðasta
flokksþingi. Framsóknarmenn hafa ætíð
staöiö þétt að baki sinni forustu og ekki
virðist þar vera nein breyting á.
Stefnan
Hins vegar skiptir stefnumótun flokks-
þinganna mestu máli. Nú er þessi sam-
koma háð við nokkuð sérstakar aðstæður.
Þjóðfélagsmyndin er breytt. Atvinnuleysi
hefur því miður fest sig í sessi og er nú um
5% af mannaflanum. Fleiri og fleiri búa
við kröpp kjör og ráða ekki við skuldbind-
ingar sínar. Samkomur stjórnmálaflokks
hljóta aö taka mið af þessum staðreynd-
um og velta fyrir sér leiðum til úrbóta. Ef
svo væri ekki gert, væri sá flokkur ekki í
miklum tengslum við raunverulegt líf í
samfélaginu.
Framsóknarf.’okkurinn er á miðju
stjórnmálanna. Það má spyrja sem svo í
hverju sú sérstaða sé fólgin. Ekki síst er sú
spurning eðlileg nú, þegar aðrir flokkar
eru á hraöferö inn á miðjuna.
Tvíþætt hlutverk
Flokkar, sem kenna sig við sósíalisma,
telja sig málsvara fólks-
ins og þeirra sem minna
mega sín. Hægri flokkar
hafa löngum talist
málsvarar atvinnurek-
enda og fjármagnseig-
enda. Hins vegar á það
að vera einkenni mið-
flokka að sameina þetta
tvennt að því leyti að
viðurkenna að öflugt at-
vinnulíf sé undirstaða lífskjaranna, en
ríkisvaldið eigi að mynda öryggisnetiö í
samfélaginu. Þeir, sem ráða fyrir fyrir-
tækjum og hafa mannaforráö, þurfa að
hafa óskráð siðalögmál og sýn á samfélag-
ið. Sú sýn á að vera með þeim hætti ab
það sé eblilegt markmib atvinnustarfsemi
að leggja sitt af mörkum til þess, jafnhliða
því sem eigandinn ber eitthvað úr býtum.
Kenningar ofsagróbans eiga ekki heima í
okkar samfélagi, en jafneðlilegt er að vib-
urkenna það að fyrirtæki þurfa að hafa
góða afkomu til þess að þjóna hlutverki
sínu í þjóðfélaginu sem undirstaba at-
vinnu og velferðar.
Öfgastefnur til hægri og vinstri hafa
beðið skelfilegt afhroð á síðustu ámm. í
ríkjum kommúnismans voru þær kenn-
ingar uppi, aö ríkisvaldið gæti tryggt þús-
undáraríkið meb skipulags- og miðstýr-
ingarhyggju. Mannlegt eðli gleymdist og
forréttindastétt myndaðist undir vernd-
arvæng ríkisvaldsins. í heimi frjálshyggj-
unnar varð gróðahyggjan yfirsterkari.
Skelfilegur mismunur ríkra og fátækra í
hinum iðnvæddu og auðugu löndum er
viðfangsefni sem enginn stjórnmálamað-
ur, sem hefur nokkra samvisku eða sóma-
tilfinningu, getur leitt hjá sér.
Hófsemi er dyggð
Þaö þarf að verja velferðarþjóðfélagið,
en í því efni eru margar gryfjur að varast.
Ein þeirra er sóun á opinberu fé og skatt-
heimta til aö standa undir henni. Slíkt
rábslag brýtur niður velferðina ab lokum.
Hófsemi er dyggð og það skyldum viö ís-
lendingar muna. Við erum ekki mörg í
þessu landi á alþjóðlegan mælikvarða og
eigum miklar auðlindir og mikla mögu-
leika. Við eigum ekki
meb nokkru móti að
sætta okkur við þjóbfé-
lag fátæktar á íslandi.
Fólk í fyrirrúmi
Flokksþing Fram-
sókriarflokksins var
haldið undir kjörorð-
inu „Fólk í fyrirrúmi".
Það felur í sér að fólkið eigi að hafa for-
gang. Hins vegar er óhjákvæmilegt aö slík
stefnumörkun hvíli á tveimur meginstoð-
um: aðgerðum í atvinnulífi og aðgeröum
til þess ab jafna lífskjörin í landinu.
Astandið í fjármálum einstaklinganna í
landinu er með þeim hætti, ab ekki verð-
ur undan því vikist að fara í mjög róttæk-
ar aðgerðir til skuldbreytinga, til þess að
vinna tíma og afstýra gjaldþrotum fjöl-
margra heimila. Lánastofnanir verða að
fá tilstyrk til slíkra aðgerða og lagt er til að
þremur milljörbum króna verði varið í
þessu skyni.
Það er rík sannfæring mín, að verði ekki
brugðist skjótt við í þessum efnum, verði
afleiðingarnar upplausn heimila með til-
heyrandi sársauka og félagslegum vanda-
málum, sem skelli á samfélaginu meb
fullum þunga og miklu meiri kostnaði
heldur en felst í björgunaraðgerðunum.
Evrópusamningurinn —
hvaö nú?
Úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar í
Noregi um aðild að ESB eru mikil tíðindi.
Það vekur athygli bæði í Noregi og Sví-
þjóð hvað andstaðan er mikil. Báðar
þjóðirnar skiptast í fylkingar í þessu máli,
en í Noregi eru nei-mennirnir sterkari.
Fyrir því geta verið margar ástæður. Þjób-
erniskennd Norbmanna er mjög rík, eins
og kom fram í því að þeir sættu sig aldrei
vib innrás og hersetu á sínum tíma. Þá er
Noregur efnahagslega sterkur og samein-
ar að vera þróað iðnríki og olíufram-
leiðsluríki. Sú spurning er ofarlega á
baugi hvaða áhrif þessi tíðindi hafi hér-
lendis. Mín skoöun er sú ab þau geta tæp-
ast verið neikvæð, þegar til lengri tíma er
litið. Samflot með Norðmönnum á Evr-
ópska efnahagssvæðinu getur tæpast ver-
ið verra en að standa einir andspænis Evr-
ópusambandinu.
Vissulega geta næstu skref í þessu máli
verið erfið. Fyrst má nefna það að íslend-
ingar og Norðmenn eiga í deilu um fisk-
veibar. Nauðsyn ber til að leggja vinnu í
að leysa þá deilu, til þess að samráð og
samstarf þjóbanna verði meb eðlilegum
hætti.
Norðurlanda-
samstarfib
Samstarf Norðurlandanna hefur verið
okkur íslendingum mjög mikilvægt og
verður það ekki síður við núverandi að-
stæður. Því er nauðsyn að halda vöku
sinni á breytingatímum og varðveita þab.
Á öllum Norðurlöndum eru til stjórn-
málamenn sem gera lítið úr þessu sam-
starfi. Carl Bildt er einn af þeim og fleiri
má telja. Það er hins vegar líklegt að sjón-
armið þeirra stjórnmálamanna verði ofan
á, sem vilja varðveita þetta samstarf
og laga það að breyttum aðstæðum í
Evrópu.
Það er líklegt að starfsemi þeirra Norö-
urlandaþjóða, sem verba aðilar ab ESB,
eflist mjög í Brússel. Naubsyn ber til að
efla mjög tengsl íslendinga við það starf.
Norrænt samstarf hefur ekki síst haft þau
hliðaráhrif að Norburlandamenn hafa
staðið saman á alþjóðavettvangi. Ég hef
trú á því að svo verbi áfram.