Tíminn - 10.12.1994, Síða 12

12

Laugardagur 10. desember 1994
Holab innan tré
Á Háskólatónleikum 30. nóvem-
ber fluttu Guörún S. Birgisdóttir
og Martial Nardeau þrjú verk fyrir
barokkflautur, Sónötu op. 2 nr. 4
eftirTelemann (1681-1767), Svítu
op. 4 nr. 1 eftir Hotteterre (1684-
1762) og Sónötu fyrir tvær þver-
flautur nr. 1 eftir Wilhelm Friede-
mann Bach (1710-1784), elsta
son Jóhanns Sebastíans. Barokk-
þverflautan er gerö úr tré, en ekki
málmi eins og nútímaflautur, og
Landbúnaður
skapar
allt að
15.000
manns
á íslandi
atvinnu.
■
l *,NC4 V»HAWK;
þess vegna mun hljómminni. Að
auki er hún að mestu án takka, og
þannig tæknilega stórum ófull-
komnari en nútímaflautur, þótt
þess heyrðust raunar engin merki
á tónleikunum. Ofangreinds Hot-
teterre er reyndar einkum minnst,
segir í tónleikaskrá, fyrir þýðing-
armiklar endurbætur á þverflaut-
unni.
Barokktónlist eins og hér gat að
heyra minnir einna helst á lífið í
Paradís fyrir syndafallið — sak-
leysisleg og átakalítil, en falleg og
ánægjuleg á aö hlýða eins og kvak
fugla. Hvenær syndafaliið varö í
tónlistarsögunni, og hver birtist
þar í líki ormsins, er sennilega
ekki fullljóst. En við eigum hon-
um ekki minna að þakka en hin-
um upphaflega ormi er olli því
með fulltingi Evu að Adam át af
epli skilningstrésins, og þau voru
rekin úr garðinum og gert að
margfaldast og uppfylla jörðina.
Kannski var enginn einn ormur í
Paradís tónlistarsögunnar, heldur
hægfara þróun, en þó telja ýmsir
Beethoven vera hinn seka. En það
er semsagt mikil heiðríkja yfir
barokkinu, og ekki síst þeim
milda en fimlega flautusöng sem
gestir Háskólatónleika heyrðu í
Norræna húsinu í fyrri viku.
Þau Gubrún Birgisdóttir og
Martial Nardeau eru bæöi þraut-
reyndir tónlistarmenn og hafa
leikið saman sem flautudúó síban
1981. Og þessir tónleikar þeirra
voru afar ánægjulegir. Sig. St.
- frá öðru fólki og athöfnum þess
MANNAKYNNI
(1923). Flytjendur voru Anna
Gubný Guðmundsdóttir, píanó;
Sigurður I. Snorrason, klarinetta;
Guðný Guðmundsdóttir og Sig-
urlaug Eðvaldsdóttir, fiðlur; Guð-
mundur Kristmundsson, lágfiðla;
og Gunnar Kvaran, knéfiöla.
Beethoven hefur veriö 17 ára
þegar hann samdi tríóið op. 11,
prýðilegt verk og vel skrifað fyrir
öll hljóðfærin — píanó, knéfiölu
og klarinettu. Það er heibríkja yfir
verkinu og andi Mozarts og
Haydns svífur yfir vötnum. Tríóið
var auðvitað afar vel flutt, en
bæði Guðný og Gunnar hefðu
mátt taka meira á með köflum til
að vega móti hinum mikla tóni
Sigurðar — eba svo virtist a.m.k.
úr mínu sæti.
Pianókvintett Dvoráks er
þrungið fin du siecle-verk, með
svellandi stefjum og höfugri feg-
urb, enda mun það vera meðal
þekktustu og vinsælustu verka
Styrkir stofnar
Höfundur: )ón R. Hjálmarsson,
192 blabsíbur. Útgefandi: Suburlandsút-
gáfan Selfossi.
Prentsmibja Suburlands prentabi.
Jón R. Hjálmarsson, fræbslu-
stjóri á Seifossi og fv. skólastjóri á
Skógum, er afkastamikill rithöf-
undur og fræðimaður, þótt þjób-
in þekki hann sjálfsagt best sem
skólamann og útvarpsmann.
Þannig hefur hann skrifað 21 bók
sjálfur og aðrar fimm í samvinnu
við Þórð Tómasson á Skógum.
í bókinni Styrkir stofnar — Eyj-
ólfur Landshöfðingi og aðrir sjö
er lýst lífshlaupi átta Islendinga.
Andi bókarinnar er svo friðsæll og
sannur, að ósjálfrátt rennur á
mann værð við lestur hennar.
Samt eru örlög sumra söguper-
sónanna svo mögnuð og dramat-
ísk, að manni býður í grun að
mikil freisting hafi verið hjá Jóni
að skrifa heila bók um viðkom-
andi. Trúr klassískri sagnahefö ís-
lendinga fipast Jóni aldrei stíll-
Eyjólfur Cuömundsson, Landshöfö-
ingi í Hvammi.
inn, en í allri hæverskunni tekur
hann þó stundum svo djúpt í ár-
inni, að lesandinn bókstaflega
verður að lesa blaðsíðuna aftur,
einungis til þess að meðtaka veru-
leikann á bak við textann. Birtist
þá stundum oddhvass broddur
eða leiftrandi kímni, þannig að
lesendann grunar að ískrað hafi í
rithöfundi og viðmælenda hlát-
urinn, þegar skrifað var, eða á
hinn bóginn málið rætt ofaní
kjölinn, hvort viðkomandi setn-
ing ætti yfirleitt að fara á þrykk,
allra hluta vegna.
Jón byrjar á Landshöfðingjan-
um í Hvammi á Landi, Eyjólfi
Guðmundssyni, og er sá kafli
lengstur. Þarna er í hnotskurn
báráttusaga íslenskra byggöa,
upphafið ab hugsjónum land-
græðslunnar, atvinnusaga lands-
manna í hundrað ár og fyrstu til-
raunirnar að nýta erlent fjármagn
til hagsbóta þjóðarinnar. Jafn-
framt kynnist lesandinn mannin-
um Eyjólfi, örfátækum í uppvext-
inum, skilnaðarbarni, sem var al-
inn upp á tveimur stöðum, hóf
sjóróðra 15 ára, var sjómaður í tíu
ár og hugðist setjast að á Eyrar-
bakka í blómstrandi útgerðar- og
verslunarmenningu. Hlýðir samt
kalli móður sinnar heim í Land-
sveit, í flagið eins og hann kallar
það, og munar ekki um að bera
hestburð af heyi þingmannaleib
til að bjarga síöustu skeppnunni á
bænum. Gerist oddviti sveitar
sinnar og sýslunefndarmaður
Rangæinga í 50 ár. Fóstbróbir
Björns í ísafold og Einars Bene-
diktssonar og einkavinur margra
helstu íslendinga sinnar tíöar.
Bjargvættur sveitar og héraðs,
„landvarnarmaöur", og skynjaði
á sjálfum sér hverja einustu hrær-
ingu stjórnmálanna frá heima-
stjórn til lýðveldis, þannig aö enn
svíður undan, eða meðtekur lof
og prís. Fann svo sannarlega til í
stormum sinnar tíbar.
Aðrar söguhetjur í bók Jóns eru
Ágúst Jónsson, bóndi og hrepp-
stjóri í Sigluvík í Vestur-Landeyj-
um, Kristbjörg Hrólfsdóttir, hús-
móbir í Þjórsártúni í Ásahreppi,
Aðalsteinn Sigurðsson, fiskifræð-
ingur á Seltjarnarnesi, Páll Ara-
son, ferðaskrifstofustjóri í Bug í
Hörgárdal, Guðmundur Bergson,
bóndi í Hvammi í Ölfusi, Karl F.
Thorarensen, vélsmiður á Gjögri
og
Selfossi og Sigurður Sigurbsson,
skipasmiður í Vestmannaeyjum
og á Selfossi.
Þeir, sem láta sig ísland varða,
sofna sælir út frá þessari bók á að-
fangadagskvöld. GTK.
MANNA
KYNNI
eftir Vilhjálm Hjálmarsson
fyrrverandi ráðherra
Vilhjálmur Hjálmarsson fyrrverandi
ráðherra segir hér á sinn glettna og
hlýlega hátt frá fjölda fólks sem
hann hefur átt samleið með.Við
sögu koma 540 karlar og konur -
til að mynda bændur og biskupar,
húsmæður, stjórnmálamenn,
kennarar og sjómenn, framreiðslu-
stúlkur og forsætisráðherrar.
sinnar tegundar. Anna Guðný er
sérfræðingur í kammertónlist og
frábær píanisti, eins og þarna
kom gerla fram, en svo vel er
kvintettinn skrifaður frá sjónar-
hóli tónlistarmannanna, að allir
fá þarna tækifæri til ab blómstra,
einnig víólan, en Dvorák sjálfur
var einmitt víóluleikari.
Fulltrúi 20. aldar var svo Paul
Hindemith, tónskáld, tónlistar-
fræðimaður og hljóðfæraleikari á
flest hljóðfæri undir sólinni.
Verkib er samið af miklum lær-
dómi eins og lýst er í tónleika-
skrá, þannig ab síðasti kaflinn af
fimm er nákvæm spegilmynd
hins fyrsta, og kvintettinn allur
raunar samhverfur um mibkafl-
ann — í honum er notub Es-klar-
inetta, sem er smásæ frænka
hinna algengari A- og B-hljóð-
færa. í kvintett Hindemiths var
áherslan á eitthvab allt annað en
„fegurö" í 19-aldar skilningi, og
sjálfur hefi ég raunar haft þann
hleypidóm að allt sem Hindem-
ith skrifaði sé dauðleiðinlegt og
sýni meiri lærdóm en andríki. En
þar eru menn mér kunnáttufyllri
ósammála, enda þurfi bara að
leggja meira á sig til að læra ab
njóta hins ágæta tónskálds. Burt-
séð frá því spiluðu allir af mikilli
kúnst og þrótti, enda valinn mab-
ur í hverju rúmi. Það er raunar til
marks um öflugt tónlistarlíf hér
síðustu árin, að nú orðið er til
efni hér í bænum í marga kamm-
ermúsíkhópa af þessu tagi, svo
sem tónleikar Kammermúsík-
klúbbsins í vetur hafa sýnt. Svo
sennilega var þab eftir allt hárrétt
hjá Altúngu heimspekingi að allt
í heimi hér stefni til hins besta,
enda geti það ekki ööruvísi veriö,
því þá væri það þannig. Sig. St.
Kammertónlist
Nú um jólin verður opnuð í Berl-
ín mikil yfirlitssýning á verkum
málararís George Grosz, eins af
uppreisnarmönnum málverksins
snemma á 20. öld. Sú uppreisn
var ekki síst gegn þeirri glans-
myndafegurð sem rómantík 19.
aldar hafbi þróast yfir í, hinu
slétta og fellda yfirborði án tillits
til innihalds. Á sama hátt hlupust
tónskáld 20. aldar undan merkj-
um fegurðarinnar, sem verið
hafði aðal hinnar 19. og náb há-
TONLIST
marki sínu í klarinettukvintett
Brahms.
Þennan kafla tónlistarsögunna-
ar gat að heyra í þremur tóndæm-
um á hljómleikum Kammermús-
íkklúbbsins 4. desember: Klarin-
ettutríó Beethovens í B-dúr, op.
11 (1797), píanókvintett Dvoráks
í A-dúr, op. 81 (1887) og Klarin-
ettukvintett Hindemiths, op. 30