Tíminn - 14.01.1995, Qupperneq 5

Laugardagur 14. janúar 1995
5
Taugarnar þandar
Tímamynd CS
Jón Kristjánsson skrifar
Ríkisstjórn Davíös Oddssonar veröur
enn tilefni til greinaskrifa, þótt valda-
tími hennar fari nú aö styttast. Stjórnar-
samstarfiö hófst meö hlýjum handtök-
um Jóns Baldvins Hannibalssonar og
Davíðs Oddssonar úti í Viöey og heit-
strengingum um framtíðina. Þessar voru
helstar:
- Atvinnulífiö skyldi ganga án opin-
berra afskipta.
- Svokallaöar sértækar aögeröir skyldu
heyra sögunni til.
- Sjóbasukk og spilling skyldi ekki liöiö.
- Nú skyldu fara í hönd tímar hinna
hljóðlátu og traustu stjórnenda, sem yröu
ekki alltaf í fjölmiölum, en því samhent-
ari bak viö tjöldin.
Ab svo mæltu gengu þeir félagar til þess
verks aö hækka vextina.
Klögumálin ganga á víxl
Þegar litiö er til þessara maídaga árið
1991 og yfirlýsingarnar rifjaöar upp, eru
atburöir síðustu daga næstum því eins og
farsi. Hafnarfjarðarbrandari er eiginlega
of veikt orö yfir þessa atburöarás. Hún
hljómar til dæmis skemmtilega nú yfir-
lýsingin um samhentu ráðherrana, sem
yröu ekki í fjölmiðlum. Eftir tæpra fjög-
urra ára stjórnarsetu ganga klögumálin á
víxl, og Davíö Oddssyni og flokksbræðr-
um hans viröist vera þaö efst í huga
hvernig þeir geta gert sér sem mestan mat
úr óvinsældum formanns samstarfs-
flokksins. Bera þeir þó fulla ábyrgð á gerð-
um hans.
Davíð ryðst fram á völlinn í Hafnar-
fjaröarmálinu með stórar yfirlýsingar um
yfirhilmingar og hugsanleg lögbrot, og
Jón Baldvin svarar fullum hálsi. Slíkur
stórfiskaleikur í ríkisstjórn er sjaldgæfur
vegna niála á sveitarstjórnarstiginu, en
þetta sýnir betur en margt annað hvaö
taugarnar eru orönar þandar í stjórnar-
samstarfinu.
Utanríkismálin
Þaö er alveg ljóst af atburðum síöustu
daga, og þótt litið sé mun lengra aftur í
tímann, aö ekkert sam-
band er á milli utanrík-
isráðherra og sjávarút-
vegsráöherra. Þaö er
vafamál aö annar^hafi
lyft símtóli til aö hafa qq
samband viö hinn, 5*
hvaö þá meira. Þetta er |T|<3Í€fVlÍ
stóralvarlegt, þar sem
óvenjuerfið mál, sem
snerta þeirra mála- -------------------
flokka, hafa komiö upp á kjörtímabilinu.
í alvöru ríkisstjórn ætti aö vera náib sam-
starf milli þessara tveggja ráöherra um
stefnumótun íslendinga í samningavið-
ræöum um úthafsveiðar, ekki síst á norð-
lægum slóöum. Hvernig hefur samband
verib rækt viö Kanadamenn um sameig-
inleg hagsmunamál þessara ríkja? Hvers
vegna voru íslendingar ekki aðilar að við-
ræðum Kanada og Noregs um sjávarút-
vegsmál? Þetta eru spurningar sem upp
koma varöandi hina neybarlegu stöbu,
sem nú er uppi hvaö snertir samskiptin
við Kanada, þegar gengur á skeytasend-
ingum milli utanríkisráöherra og sjávar-
útvegsráðherra í fjölmiðlum vegna heim-
sóknar kanadíska sjávarútvegsráðherrans.
Samtakaleysi og ágreiningur innan rík-
isstjórnarinnar er hvergi alvarlegri en í ut-
anríkismálum, því að hann grefur uridan
trausti á íslenslui utanríkisstefnu.
Létta leiðin Ijúfa
framundan?
Langt er síðan ráöherrar ríkisstjórnar-
innar fóru í skotgrafirnar og byrjuöu aö
leggja línurnar fyrir næstu kosningar.
Áróöurinn á aö byggja á því aö verðbólga
sé lítil sem engin, viöskiptajöfnuöur hag-
stæður, hagvöxtur hafi veriö á síðasta ári,
vextir hafi farið lækkandi, og Sjálfstæðis-
flokknum, að sögn forsætisráöherra, ein-
um treystandi til að
varðveita þennan stöð-
ugleika. Kenning var
fundin upp um áramót-
in um þaö aö allt hafi
farið úrskeiöis árið 1988
og nú sé „létta leiðin
ljúfa" framundan, svo
notaöur sé ágætur bók-
artitill.
Raunveruleikinn
Þetta segir ekki nema hálfan sannleik-
ann. Lág verðbólga á rætur sínar að rekja
til þjóöarsáttarinnar, sem gerb var á tíma
fyrri ríkisstjórnar og byggöist meðal ann-
ars á því aö Iaunamenn sættu sig viö lág-
markshækkanir á kaupi. Atvinnuleysi
hefur þrefaldast í prósentuvís á síbustu
fjórum árum, og samdráttur hefur verib í
efnahagslífinu. Lág verðbólga er líka sam-
dráttareinkenni. Hagstæður viöskipta-
jöfnuöur kemur til af tvennum ástæöum:
samdrætti í kaupgetu og því, ab framleið-
endum í sjávarútvegi, sjómönnum og út-
gerðarmönnum, hefur tekist aö halda þar
uppi mikilli verömætasköpun, og veruleg
uppsveifla varö í loðnu- og rækjuveiöum
á síöasta ári auk hækkandi verös og út-
hafsveiða. Samkvæmt spá Þjóöhagsstofn-
unar um horfur á næsta ári, er gert ráö
fyrir aö þessi jákvæöa þróun haldi áfram,
þótt við spána séu fyrirvarar. Vonandi
gengur sú bjartsýnisspá, sem sett var fram
í desember, eftir.
Þab sem mistekist hefur
Ríkisstjórnin hefur auövitað brotiö öll
þau grundvallaratriði, sem sett voru fram
í upphafi valdaferils hennar. Sértækar að-
geröir hafa verið teknar upp, opinber af-
skipti hafa verið höfö af atvinnulífinu,
spillingarmálin hafa komið upp sem aldr-
ei fyrr. Hins vegar komu þær sértæku aö-
gerðir og opinberu afskipti af atvinnulíf-
inu seint og um síðir og án heildarstefnu.
Fortíöarhyggjan var allsráöandi og for-
usta ríkisstjórnarinnar var eins og meiri-
hluti bæjarstjórnarinnar í Hafnarfirði
upptekin af því aö láta gera skýrslur um
svokallaðan fortíöarvanda, en horföi ekki
til framtíðar. Þetta aögerðaleysi hefur án
efa aukiö samdráttinn og er mesti áfellis-
dómurinn yfir stjórnvöldum.
Forgangsmálin
Þaö er mest áríðandi nú aö sækja fram á
þrennum vígstöövum. í fyrsta lagi aö
jafna kjörin í gegnum skatt- og launa-
kerfiö. í öbru lagi ab skuldbreyta lánum
einstaklinga í verulegum mæli, og í þriðja
lagi aö efla þær stofnanir, sem vinna aö
atvinnumálum og leggja til fjármagn fyr-
ir þá sem eru meö góðar hugmyndir um
nýjungar í atvinnulífinu. Sé þetta ekki
gert, skapast hér þjóðfélag misréttis og
stórfelldra átaka á vinnumarkaði. Það er
ekki álitleg framtíöarsýn.
Viö íslendingar getum ekki sætt okkur
viö tveggja stafa atvinnuleysisprósentu.
Þjóöfélagið er svo lítið og tengslin svo ná-
in, að þjóöarsálin þolir ekki slíkt. Ég hef
hitt forsvarsmenn ýmissa sveitarfélaga
upp á síðkastið. Félagsleg aðstoð viö fólk,
sem þarf að leita á náöir sveitarfélagsins,
er vaxandi útgjaldaliöur um allt land.
Þetta er réttur sem fólk á, en þaö eru þung
spor aö nota hann. Það verður aö koma í
veg fyrir aö slík þróun veröi áfram. Um
þaö þarf að verða þjóöarsamstaöa. ■