Tíminn - 14.01.1995, Side 19

Laugardagur 14. janúar 1995
TOUJtKKU
19
Mallhíasar: Sorg? I>aö cr alvcj>
stórkosllegl....
I'.f framhaldslíf cr til, ööru
vísi cn í minningunni og í niöj-
unum, er cg sannfærö um þaö,
aö hinir framliönu vilja ekki aö
eltirlifandi ástvinir gangi í sorg,
heldur vilja þeir, aö þeirra sé
minnst meö kærleikshug og
fyrirbænum og þeir fái aö vera
áfram hluti af iífi okkar. I>aö
viröist líka svo, aö einhverjir
góöir andar vari fólk stundum
við hættum og jafnvel hjálpi
því á þungri stund.
Vissan er víös fjarri, en viö
veröum aö vona, aö einhver til-
gangur sé meö þessu öllu sam-
an, og gæfubarningurinn sé
þaö ákjósanlegasta, eins og Sig-
uröur skólameistari sagði ein-
hverju sinni.
/•/ vilknsl Síi cr verdur aldrci hryg&ur,
livcrl viskubarn á sorgarhrjðsáim liyyur.
í sorgarhafsdjúpi sannleiksperlan skín,
l>ann sjó máttu kafa, efhún skal verda !>ín.“
Móöir mín og Huldá ræktu
vel frændsemi sína meðan báö-
ar lifðu. Kom Ilulda oft í heim-
sókn á Hólavallagötuna hin
síðari ár, þegar leiö hennar lá
suöur til þess aö heimsækja
börn sín sem hér búa. Móöir
mín lést áriö 1987.
Um mánaðamótin ágúst-
september síðastliöin fékk ég
eitthvert hugboð um aö ég yröi
aö fara og sjá Huldu frænku
mína. Viö höfðum reyndar
rætt saman í síma skömmu
áöur. I>á sagöi hún eitthvaö í
þá veru aö hún væri ekki viss
um aö hún lifði fleiri sumur.
Ég hringdi því í hana meö dags
fyrirvara og boðaði komu
mína. Þá endurtók sagan sig frá
1947. Nema ég settist upp í eig-
in bifreiö og ók greitt á renni-
sléttum vegi í glaöasólskini
noröur í Blöndudal. Aldrei hef
ég séö dalinn eins fagran eins
og þarna í sólskininu og ekki
var að spyrja að móttökunum
hjá þeim mæögum, Huldu og
Dóru. Mér var boöið allt þaö
besta sem hægt er aö bjóöa
gesti, kjötsúpa og rófur og kart-
öflur beint upp úr moldinni.
Síöan var búiö um mig í fallegu
stofunni hennar Huldu, sem
var aö mestu óbreytt frá því ég
kom þar fyrst, nema nú haföi
bæst viö mikið af bókum og
myndum af fjölskyldunni.
Hulda leit mjög vel út og var
bráöhress. Ekki óraöi mig fyrir
því aö innan hálfs mánaðar
myridi hún greinast meö alvar-
legan sjúkdóm og ætti skammt
eftir ólifað.
Næsta dag var sama dýrðar-
veðrið. Viö Dóra gengum niður
aö Blöndu. Áin var friðsamleg
og stillt. Við Hulda kvöddumst
svo skömmu síðar í sólinni fyrir
utan bæinn hennar.
Blessuð sé mæt minning
Huldu á Höllustööum.
Sigríður fónsdóttir
Þaö var í byrjun þessarar ald-
ar, 21. ágúst 1908, aö hjónun-
um á Guölaugsstöðum, Guð-
rúnu Björnsdóttur og Páli
Hannessyni, fæddist dóttir,
sem í skírninni var nefnd
Hulda Sigurrós.
Þessi barnsfæðing hefur ör-
ugglega veriö foreldrunum
mjög kær, því þótt þetta væri
þeirra 8. barn, var Hulda fyrsta
stúlkan af þeirra börnum, sem
komst til fullorðinsára. Eftir
þetta áttu þau hjón 4 börn, en
af þeim lifðu aöeins piltur og
stúlka.
Guölaugsstaöaheimilið var
efnaheimili í þeim skilningi aö
þar var alltaf nóg aö bíta og
brenna, en þrátt fyrir þaö uröu
þau Guölaugsstaðahjón aö sjá á
bak 5 af sínum 12 barna hópi,
en upp komust 5 bræður og 2
stúlkur.
Vinnumaöur, sem eilt sinn
var á Guölaugsstööum, setti
saman nafnavísu um þau systk-
ini, sem er á þessa leið:
I lunnes, lleryur, lljiirn, (iudmundur, Dóri,
llulda (>x Árdis hueverskar
heimasœtur xulljayrar.
Öll eru þessi systkini þekkt
fólk. Hannes kenndur við Und-
irfell, Bergur (Elinbergur) lést
ungur, Björn alþingismaður frá
I.öngumýri, Guðmundur bóndi
á Guölaugsstööum, Hulda sem
hér er kvödd, Halldór búnabar-
málastjóri og Árdís hárgreiöslu-
meistari í Reykjavík, en hún var
forustukona í sínu stéttarfélagi
um árabil. Eftirlifandi af þess-
um systkinum er nú aðeins
Björn, sem verður 90 ára nú í
febrúar n.k.
Eins og öll þessi systkini var
Hulda forkur duglegur. Hún
hafði erft þá ættarfylgju að vera
raunsæ og velja heldur lengri
en öruggari leiðina en þá styttri
og vafasamari.
Hún hafbi skýrar skoðanir á
mönnum og málefnum og
kunni vel að verja sinn mál-
staö, geröist þess þörf. Hún
haföi erft frá föður sínum frá-
sagnarhæfileika og frásagnar-
gleði, en hann var þekktur
sögumaður á sinni tíð.
Ritað mál, hvort sem það var
bundiö eða óbundiö, taldi hún
hina mestu list og heyrði ég
hana segja að löngunina til að
skrifa heföi verið erfiðast aö
láta frá sér fyrir hiö daglega
amstur.
Ljóð lærði hún utanað í rík-
um mæli og ætlaöi að hafa þab
sér til hugarhægöar, ef hún yröi
blind, en samúb með blindum
og óttann við að verða blind
bar hún með sér frá unga aldri.
Á mælikvarða ungra stúlkna
frá þessum tíma fékk Hulda
góba menntun. Guðlaugsstaða-
heimilið var mannmargt og
systkinin mörg. Því var ráðinn
heimiliskennari til að annast
barnauppfræðsluna og búa þau
undir frekara nám. Veturinn
1924-25 var Hulda vib nám í
Kvennaskólanum á Blönduósi,
en að því loknu fer hún í Gagn-
fræðaskólann á Akureyri og út-
skrifast þaðan gagnfræbingur
1928.
Þrjá næstu vetur er hún við
barnakennslu í Bólstaöarhlíðar-
hreppi og suður í Borgarfiröi,
en er heima á Guðlaugsstöðum
á sumrin.
í Bólstaöarhlíöarhreppi
kynntist hún ungum og glæsi-
legum manni, Pétri Péturssyni
frá Steiná.
I’étur var verkséöur og
áhlaupamaður til allra verka.
Hann haföi verið 2 ár viö nám í
Noregi eftir búfræöingsnám á
Ilólum. Pétur var þekktur fyrir
að beita plóg og herfi meö betri
árangri en ábur haföi þekkst og
hefur því örugglega verið eftir-
sóttasta bóndaefni um þessar
mundir.
Því gat þaö ekki farið á annan
veg, þegar þau mættust Pétur á
Steiná og heimasætan frá Guð-
laugsstöðum, að þeirra hugir
féllu saman, sem var staðfest
með brúbkaupi heima á Guð-
laugsstöðum 2. júní 1933. Mér
er þetta brúökaup sérstaklega
minnisstætt vegna þess að
þetta var fyrsti mannfagnaður
sem ég var viðstaddur, en svo
ungur að ég vissi ekki nema ab
litlu leyti hvað fram fór.
Ungu hjónin byrjuðu strax
búskap. Eengu einhver jarðaraf-
not í Einnstungu og höföu þar
sjálfstæðan búskap í 3 ár.
Árið 1935 festa þau kaup á
jöröinni Höllustööum og gengu
með því inn í hálfefndan fram-
færslusamning milli Jóns Ólafs-
sonar og Sigurbjargar Jónsdótt-
ur, fyrri eigenda jarðarinnar.
Höllustaðir eru ekki landstór
jörð, en landgóð og í marga
stabi hin álitlegasta bújörb.
Um mibja 19. öld haföi búið
á Höllustöðum Jón Halldórs-
son, hann var smiður og bú-
maður góður. Byggbi snotran
bæ, reisti gripahús og safnaðist
auður.
Hann átti auk Höllustaöa,
Brandsstaöi í Blöndudal, Krók
og Krókssel á Skaga. Viö fráfall
Jóns komu Höllustaðir í hlut
Sigurbjargar dóttur hans, sem
tók þá við búi þó ógift væri.
Sigurbjörg var enginn skör-
ungur, svo fljótlega fór að síga
á ógæfuhlið með búskapinn á
Höllustöðum. Sem dæmi um
framtaksleysi Sigurbjargar má
geta þess að eitt sinn kom hún
aö máli vib Jón Guðmundsson,
sýndi honum biðilsbréf sem
hún hafbi fengið og spurbi
hann hverju svara skyldi. Þegar
hann fór ab lesa bréfib, sá hann
ab það var að verða 2 ára gam-
alt, svo hann spuröi hvort ekki
hefbi þurft ab svara þessu fyrr.
Þá sagði hún: „Sei, sei, nei, ekk-
ert liggur á."
Þegar Hulda og Pétur komu í
Höllustaði 1935 voru nær öll
peningshús jafnt og bæjarhús
komin að falli. Af túninu, sem
var stórþýft, komu tæpir 100
hestburðir af tööu.
Því var strax ráðist í aö
byggja ný peningshús, steypa
heygeymslur og endurbyggja
bæinn aö mestu leyti. Þá var
vatn lagt inn og frárennsli út,
en í þá tíö var slíkur munaöur
sagður vera öll heimsins þæg-
indi.
Vorib 19.38 leigja þau part af
jörðinni og flytja í Guðlaugs-
staði, en hafa umtalsveröan bú-
skap áfram á Höllustöðum.
Ab Höllustööum flytja þau
aftur 1943 og eru þá búin að
byggja nýtt íbúðarhús. Upp frá
því helga þau Höllustöðum alla
sína starfskrafta.
I.eiöin frá Guðlaugsstöðum
og út í Höllustaði er ekki löng.
Hulda telst því ekki víðförul
kona, en hún þekkti kjör frum-
býlinga á krepputímum og
lifbi að sjá árangur verka
sinna.
Nú finnst ekki þúfa í Höllu-
staðatúni og 3 íbúöarhús eru á
staðnum. Afkomendur Huldu
og Péturs halda uppbygging-
unni áfram og traust búseta er
á Höllustöðum.
Þeim hjónum varð fjögurra
barna auðið, sem eru þessi í
aldursröð:
Páll Bragi, alþingismaöur, var
giftur Helgu Ólafsdóttur frá
Siglufirði. Hún er látin. Síðari
kona hans er Sigrún Magnús-
dóttir, forseti borgarstjórnar í
Reykjavík.
Birgir Már, lögmaður í Hafn-
arfirbi, kona hans er Sigríður
Jósepsdóttir lögfræbingur.
Hanna Dóra, ógift, kennari í
Kópavogi.
Pétur Ingvi, læknir á Akur-
eyri, kona hans er Þorgerður
Kristjánsdóttir símritari.
Mann sinn missti Hulda
1977 og eftir lát hans bjó hún
að mestu leyti ein í gamla hús-
inu, þar til hún fór á Héraðs-
hælið á Blönduósi nú í vetur og
andaðist þar 9. janúar s.l.
Minningarathöfn verður í
Svínavatnskirkju nú 14. janúar
og ab lokinni bálför veröur
jarbsett í heimagrafreit að Gub-
laugsstöðum.
Hulda er af þeirri kynslóð
sem lifði mestu þjóbfélags-
breytingar sem orðib hafa á Is-
landi. Hún sá torfhúsin hverfa
fyrir steinbyggingum og þúfur
láta í minni pokann fyrir plóg
og herfi, vegi teygja sig yfir
ófærar keldur og ár hverfa und-
ir brýr, en þegar átti að fara ab
setja Blöndu í pípu var henni
nóg boðið og setti sig alfarið á
móti þeirri ráöagerö.
Dæmi nú hver fyrir sig, þvi
allir sem uppaldir eru í Blöndu-
dal hafa einhverntíma setiö á
árbakkanum, starað í iöuna og
látiö sig dreyma um framtíðina.
Þó Hulda væri alla tíö mikil
félagshyggjukona, virti hún rétt
einstaklingsins og setti sjálf-
stæöi íslands öllu ofar.
Um þaö leyti sem veriö var
ab stofna lýðveldi á íslandi,
raulaði Hulda oft viö vinnu
sína þjóðhátíöarljóöiö eftir
Huldu skáldkonu, „Hver á sér
fegra föðurland".
Við systkinin sendum börn-
um þínum og öllum aðstand-
endum okkar dýpstu samúöar-
kveðjur. Megir þú eiga góöa
ferö til iandsins ókunna.
Arnljótur Guðmundsson
Hin langa jiraut er liöin.
Nú loksins hlaustu friöinn
og allt er orðið hljótt.
Nú saell er sigur unninn
og sólin hjört upp runnin
á bak við dimma dauöans nótt.
(V. Briemj
Er ég lít í minn sálarspegil og
rifja upp stutt en frábær kynni
mín af Huldu, er samt af nógu
aö taka.
Hún var ekki bangin þó hún
biði endalokanna og liði ekki
vel, heldur jós hún úr sínum
sagnabrunni gömlum sögnum
og kvæbum, svo unun var á að
hlýða.
Og þó ekki væri skrifuö um
hana nein bók, svo ég viti til,
átti hún nóg efni í margar bæk-
ur, bæði í rituðu máli og eins
sem hún geymdi meö sjálfri
sér.
Ég var svo lánsöm ab fá ab
lesa sumt af því sem hún hafði
skrifað, þar var mikill fróðleikur
sem væri þess verður aö koma
út á prenti. Henni þótti þaö
ekki tiltökumál, þó hún kynni
nokkrar ljóðabækur utan að,
sem líklega er ekki öllum gefib.
Nú er hennar stríði lokiö hér
á jörðu, vetrarnóttin tók hana í
faðm sinn og bar hana inn á ei-
lífðarstrendur þar sem öll mein
batna.
Hún var sátt við endalokin,
því eins og hún sagði sjálf, þá
fannst henni bæbi fróblegt og
gaman að hafa lifað svona
lengi. Þessi orb lýsa henni vel.
Að lokum vil ég þakka henni
fyrir samverustundirnar og
sendi fjölskyldu hennar mínar
samúbarkvebjur.
Bóthildur Halldórsdóttir
DAGBOK

Lauqardaqur
14
janúar
14. daqur ársins - 351 dagar eftir.
2.vika
Sóiris kl. 10.58
sólarlag kl. 16.16
Dagurinn lengist
um 5 mínútur.
Félag eldrl borgara í
Reykjavík og nágrenni
Bridskeppni, tvímenningur, kl.
13 og félagsvist kl. 14 i Risinu
sunnudag. Dansab í Goðheimum
kl. 20.
Almennur félagsfundur í Ris-
inu kl. 17 á mánudag.
Gjábakki, Fannborg 8
Námskeibin í Gjábakka byrja í
næstu viku. Leirvinna mánudag
kl. 09.30, glerlist þriðjudag kl.
09.30, framsögn þriðjudag kl. 17.
Þorrablótib er 21. janúar. Sím-
inn í Gjábakka er 43400.
Nýjung hjá Útivist
Ferð til að kynna Kjörgönguna,
sem er nýjung sem Útivist hyggst
taka upp, verður farin í dag, laug-
ardag. Lagt verður af stað kl.
10.30 frá Umferðarmibstöðinni
með rútu. Þátttakendum verður
skipt í þrjá hópa eftir óskum um
gönguhraba og því farnir mis-
langir áfangar, en á sömu göngu-
leib. Hverjum hópi fylgir sérstak-
ur fararstjóri. Áð þessu sinni
verða fyrir valinu hlutar Bláfjalla-
leiðarinnar og nágrenni hennar.
Hópamir koma samtímis ab Ár-
bæjarlaug eftirþriggja til fjögurra
tíma göngu. I lok göngunnar
verður bryddab upp á þeirri nýj-
ung að koma saman og ræða um
og ákveða næstu Kjörgöngu Úti-
vistar. Göngufólkinu gefst kostur
á að fara í laugina (hafib með
ykkur sundföt) eba spjalla saman
yfir kaffibolla. Ab því loknu verð-
ur farið í rútu niður á Umferðar-
mibstöð.
Aðaltilgangur Kjörgöngunnar
er að fá sem flesta út að ganga sér
til hreysti og heilsubótar og njóta
samgleðinnar. Kjörgangan á aö
vera vib allra hæfi.
Hafdís Helgadóttir
sýnir í Gerbubergi
Á morgun, sunnudag, kl. 15,
opnar Hafdís Helgadóttir mynd-
listarsýningu í Menningarmið-
stöbinni Gerðubergi.
Eldsneyti sýningarinnar er sótt
í „strætó" og ummyndað í skjá-
list og blandaba tækni á pappír.
Efnisins aflaði Hafdís í Reykjavík
s.l. sumar, en sýninguna vann
hún í Finnlandi.
Hafdís stundaði nám í Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands
1988-1992 og við Kunstakademi-
et i Trondheim. Síban haustib
1993 hefur hún verið í fram-
haldsnámi í Bildkonstakademin i
Helsinki þar sem hún er ab ljúka
mastersnámi.
Þetta er fyrsta einkasýning Haf-
dísar, en hún hefur áöur tekið
þátt í samsýningum hér heima
og erlendis.
Sýningin er opin frá kl. 10-21
mánud.-fimmtud. og frá kl. 13-
16 föstud.-sunnud. Sýningunni
lýkur 12. febrúar.
„Vib slaghörpuna" í
Listasafni Kópavogs
Á morgun, sunnudag, hittast
þeir Martial Nardeau, flautuleik-
ari, og Jónas Ingimundarson, pí-
anóleikari, vib flygilinn góba í
Listasafni Kópavogs — Gerbar-
safni. Þeir flytja fjölbreytta efnis-
skrá fyrir flautu og píanó, auk
þess sem þeir leika einieiksverk
hvor á sitt hljóbfæri.
Tónleikarnir „Við slaghörp-
una" hefjast kl. 16 á morgun. Að-
göngumiðar við innganginn.
Sýningar í safninu eru opnar og
hægt að fá sér hressingu á veit-
ingastofu safnsins.
Kvikmyndasýning í Nor-
ræna húsinu
Á morgun, sunnudag, kl. 14
verður norska kvikmyndin „Her-
man" sýnd i Norræna húsinu.
Hún er frá árinu 1990 og er gerb
eftir samnefndri sögu eftir Lars
Saabye Christiansen. Allir eru vel-
komnir og aðgangur er ókeypis.
Útsölur í Kringlunni
Nú um helgina hefja um þrjá-
tíu verslanir útsölur sínar í
Kringlunni. Af því tilefni verður
Kringlan opin bæði í dag og á
niorgun, sunnudag. í dag verbur
opið frá 10 til 16 og á morgun frá
kl. 13 til 17. Sumar verslanir, sem
eru ab hefja útsölu, ætla ab hafa
opið lengur bæði laugardag og
sunnudag.