Tíminn - 01.02.1995, Qupperneq 4

4

Mi&vikudagur 1. febrúar 1995
SÍWffÍit
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarþrentsmi&ja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Klofningur í
grundvallarmáli
Útspil frambjóðenda Sjálfstæðisflokksins á Vest-
fjörðum í sjávarútvegsmálum hefur vakið umræðu
og m.a. fengið mikið rúm í Morgunblaðinu, sem er
eins og fyrr í krossferð fyrir auðlindaskatti í sjávar-
útvegi.
Hér er ekki um nýja stefnumótun að ræða, held-
ur er hér um að ræða sóknarmark í stað aflamarks,
svo útlínur séu dregnar.
Hins vegar er hér um gjörbreytingu að ræða á
rekstri sjávarútvegsins, ef þessi stefna væri upp tek-
in, og algjör kúvending.
Það er athyglisverf ef sjálfstæðismenn komast
enn upp með það að tala ekki aðeins tveim tung-
um, heldur mörgum, í sjávarútvegsmálum, jafnvel
þótt flokkurinn fari með þennan málaflokk. Ráð-
herra flokksins hefur farið með sjávarútvegsmál í
fjögur ár og talað hart fyrir því að byggja á núver-
andi kerfi. Það hefur verið styrkt í sessi með löggjöf
á kjörtímabilinu. Nú gefur forsætisráðherra það út
að sjálfstæðismenn hafi ætíð verið ósammála um
sjávarútvegsmálin og „það sé engin ein stefna al-
gild í þessu efni", eins og hann segir í viðtali við
Morgunblaðið síðastliðinn þriðjudag.
Það er vissulega þörf á því að ræða stórmálin.
Hins vegar hlýtur sú skylda að hvíla á hverjum
stjórnmálaflokki að samræma sjónarmiðin innan
sinna vébanda og ganga til kosninga með ákveðna
stefnu í stærstu málum. Núverandi kerfi í sjávarút-
vegsmálum er ekki gallalaust. Hins vegar er það
grundvallaratriði að þeir, sem vinna við þennan
vandasama atvinnuveg, viti að hverju þeir ganga.
Það er algjörlega óboðlegt að stærsti flokkur lands-
ins gangi til kosninga með tvær stefnur í þessu
mikilvæga máli.
Fólkið í landinu mun aldrei tala einum munni
um stjórn fiskveiða. Til þess eru hagsmunir of ólík-
ir. Hins vegar hvílir sú skylda á stjórnmálaflokkun-
um að sameina sitt fólk um eina stefnu til að ganga
méð til kosninga. Sú staðreynd blasir hins vegar
við í Sjálfstæðisflokknum nú að áhrifamiklir fram-
bjóðendur vilja gjörbylta stefnunni í sjávarútvegs-
málum. Sjávarútvegsráðherra talar fyrir óbreyttri
stefnu mjög hart, en forsætisráðherra virðist ekki
hafa neina stefnu aðra en lýsa því yfir að það sé
skaðlaust að ræða málið.
Það er fullkomlega óboðlegt að afgreiða málið á
þann hátt að hér sé um einhverja sérstaka stefnu
fyrir Vestfirði að ræða. Það er viðurkennt að ágrein-
ingur er innan Sjálfstæðisflokksins í sjávarútvegs-
málum og hörkuátök eru innan hans um auðlinda-
skatt. Það er því ekki boðið upp á annað en full-
komna óvissu í þessum efnum, nú þegar gengið er
til kosninga.
Sjávarútveginum hefur á undanförnum árum
þrátt fyrir allt tekist furðanlega að laga sig að
breyttum aðstæðum í greininni. Meginmálið í fisk-
veiðistjórnuninni er það að varðveita fiskistofnana
og koma í veg fyrir hrun þorskstofnsins. Breytingar
verða að taka mið af þessu. Það þjónar áreiðanlega
ekki þessum markmiðum að taka nú upp gjörbreytt
kerfi í sjávarútvegi, þótt formaður Sjálfstæðis-
flokksins treysti sér ekki í annað en að halda mál-
inu algjörlega opnu fram yfir kosningar.
Jól hjá Ólafi Ragnari
Stofnfundur Þjó&vakans virbist
hafa verið formanni Alþýðu-
bandalagsins ómældur gleði-
gjafi, ekki síst fyrir þær sakir aö
miklu færri mættu á fundinn en
búast hefði mátt viö. Ólafur
Ragnar segir í samtali við Tím-
ann í gær að stofnfundurinn
hljóti að hafa valdið miklum
vonbrigðum, enda greinilegt að
Þjóðvaki sé ekki sú fjöldahreyf-
ing sem vonast var til aö hann
yrði. í Tímaviðtalinu leikur Ól-
afur Ragnar við hvern sinn fing-
ur og greinilegt að hann hefur
verið á kínversku línunni og
haldið sín jól um helgina. Hann
hefur kæst rosalega við að fylgj-
ast með þegar fjaraöi undan
þessum keppinauti allaballa við
að sameina jafnaðarmenn.
Jóhanna í áfalla-
hjálp
Athyglisvert er að lítið hefur
heyrst í Jóhönnu eftir fundinn
og Garri hefur ekki séð hana
grípa til vopna og verjast háðs-
glósum Ólafs. Raunar kæmi það
ekki á óvart, þó hún hafi leitað
sér áfallahjálpar eftir þennan
misheppnaða stofnfund hreyf-
ingar sinnar um helgina og
verði frá um óákveðinn tíma.
Formaður Alþýðubandalagsins
hins vegar hefur ekki áhyggjur
af því þótt Jóhanna hafi leitað
áfallahjálpar, enda er hann enn
ekki búinn að fyrirgefa Jóhönnu
að hafa lítilsvirt hann og gert að
pólitískri hornkerlingu í haust,
þegar hún blés á bónorð hans
um pólitískt hjónaband. Ólafur
launar Jóhönnu nú þann kinn-
hestinn með því að draga fram
og smjatta á yfirlýstum áform-
um Þjóðvakans um að halda
minnst 250 manna stofnfund
og kynna á þeim fundi hverjir
yrðu leiðtogar hreyfingarinnar í
hinum einstöku kjördæmum.
GARRI
Yfirlýsingar þessar stóðust auð-
vitað engan veginn og viöbúið
að forustumenn Þjóövakans
vilji gleyma því sem fyrst að
hafa nokkru sinni látið þær frá
sér fara, sem er auðvitaö ástæð-
an fyrir því að Ólafur Ragnar
rifjar þær upp.
Hlær marbendill
Og það er ekki ein báran stök
í Alþýöubandalagsgleðinni, því
í Tímafréttinni greinir Ólafur
frá því aö tvennt hafi vakiö al-
veg sérstaka gleði sinna flokks-
manna, en það var að sjá að þeir
Mörður Árnason og Páll Hall-
dórsson væru komnir saman í
flokk hjá Jóhönnu, sem þýddi
væntanlega að Alþýðubanda-
lagiö væri laust við einn helsta
orkugjafa ágreinings úr sínum
röðum, en þeir félagar myndu
halda uppi rimmu á fundum
meö Jóhönnu.
Og þá virðist Ólafur Ragnar
vera kominn í svo gott skap af
því aö fylgjast með óförum
Þjóðvakans að hann sér ekkert
nema björtu hliöarnar á málun-
um; eins og prófessor Altúnga í
bókinni um Birtíng veit hann
nú að allt fer óhjákvæmilega á
besta veg. Meira að segja sér
hann að það var bara jákvætt aö
hans helstu stuöningsmenn úr
Alþýðubandalaginu yfirgáfu
hann og gengu til liðs við Jó^
hö'nnu.
Ólafur segir orðrétt í Tíman-
um í gær: „Hin kenningin —
sem ekki er síður skemmtileg —
er sú að þetta ágæta fólk úr svo
kölluðum „Ólafs- armi" sé mætt
til leiks innan Þjóövaka til þess
að geta ráðstafað þrotabúinu
með hæfilegum hætti í fyllingu
tímans."
Augljóst er af þessu og því,
sem á undan er gengið, að for-
maður Alþýðubandalagsins trú-
ir því að orð frelsarans gildi um
stjórnmálaflokka og stjórn-
málaátök, að þeir síðustu munu
verða fyrstir og þeir fyrstu síð-
astir.
Garri
Hagsýni fylliraftsins
Nú er brennivínið orðið svo
dýrt að ég hef ekki efni á að
kaupa mér skó, sagði hagsýnn
fylliraftur þegar áfengisverð var
hækkað óþyrmilega. Þessi hag-
speki er einföld. Brennivíns-
kaupin höfðu allan forgang og
þegar þörfinni fyrir alkóhólið
var fullnægt, voru engir pen-
ingar eftir af aflafé til kaupa á
þeim nauðsynjum sem hlutu
að rriæta afgangi.
Hagsýni brennivínsþjórarans
er auðvelt að yfirfæra á önnur
svið neytendamála og vekja
upp spurninguna um forgang
og það sem látið er mæta af-
gangi. Eöa öllu heldur yfir
hvers konar eyöslu er kvartað
og í hvaöa nauðsynjar er eytt
án þess að nokkur sála hafi orð
á að það komi óþyrmilega við
pyngjuna.
Verð á nokkrum tegundum
búvara eiga að halda lífskjörum
í landinu á hungurmörkum, ef.
marka má háværa neytenda-
vernd, og hver tyggur eftir öðr-
um hve fólkiö á bágt að eyða
kaupinu sínu í kjöt og mjólk.
Hins vegar er einkabíllinn
mun stærri útgjaldaliður heim-
ila en öll matarkaup samanlögö.
En bíilinn er aldrei of fínn eöa
of dýr og hann hefur algjöran
forgang og fyrr verða menn og
heimili fallítt en að vera bíllaus.
Og engum dettur í hug að segja
eins og hagsýna fyllibyttan: Nú
er bíllinn orðinn svo dýr að ég
hef ekki lengur efni á að kaupa
mjólk. Þessu er snúið við og
sagt: Nú er mjólkin orðin svo
dýr að ég hef ekki efni á aö eiga
nógu flottan bíl.
Forgangskaup
Lyfjaverð hefur um skeið ver-
ið mál málanna. Prísarnir á
meðölunum skilja á milli lífs og
dauða og eru heilu stjórnar-
deildirnar og heilbrigðiskerfið í
sífelldu uppnámi vegna lyfja-
kostnaðar. Falla mörg orð,
sannfærandi og heimskuleg,
um hvort lyf séu dýr eða ódýr,
hverjir græða á þeim, hverjir
borga þau, hverjir tapa á þeim
Á víbavangi
og hverjir deyja drottni sínum
vegna óheyrilegs lyfjaverðs.
En í lífsmynstrinu hefur ann-
að mun meiri forgang en með-
öl og er aldrei kvartað um verð.
í nýbirtri skýrslu Samkeppn-
isráðs er margan fróöleik að
finna. Meðal annars þann að
Coca-Cola verksmiðjan Vífilfell
velti meiru árið 1993 en öll
lyfjaheildsalan samanlögð. ís-
lendingar vörðu mun hærri
fjárupphæö til að kaupa Coca-
Cola en lyf.
Samt kvartar enginn yfir
óheyrilegu verði á kók eða að
fátæk heimili og skuldug eða
börn einstæðra mæðra hafi
ekki efni á að fá sér gosdrykk.
Risar og dvergar
Velta Vífilfells var 2.200
milljónir, en lyf voru seld fyrir
2.084 milljónir. En samtals
veltu öl- og gosdrykkjafyrirtæki
3.700 milljónum.
Mikið er látið af hve óskap-
legur risi lyfjafyrirtækið Phar-
maco er. Það er ekki hálfdrætt-
ingur á við kók-gosið. Ölgerðin
Egill Skallagrímsson er meira að
segja miklu stærri en lyfja-
risinn, sem velti 1.020 milljón-
um, sem er tæpur helmingur
lyfjaumsetningarinnar. Lyfja-
verslun ríkisins, sem mikið er
látið með og hlutabréf þar seld
með látum og látalátum, velti
540 milljónum, eða um helm-
ingi þess sem Egilsmalt og
appelsín gáfu í kassann hjá
verksmiðjunni, en hafa skal í
huga aö hér er ávallt átt við
heildsöluveltu.
Allur lyfjakostnaður lands-
manna er ekki nema ríflega
helmingur þess sem eytt er í
gosdrykki, og enginn kvartar
yfir að límonaðið og litað syk-
urvatn með kjörnum sé óhóf-
lega dýrt eða að neysla þess
skipti sköpum þegar efnahagur
heimila eða einkaneysla er gerð
upp.
Hins vegar missa menn vit-
glóruna þegar þeir deila um
mjólkurverðið, og Iyfjakostn-
aöur er sífellt rifrildisefni.
En hér sem oftar er það matið
á forgangsröðinni sem gildir og
lyfjaverðið er svona óheyrilegt
vegna þess að maður kaupir svo
mikið af öli og gosi að enginn
peningur er eftir til að kaupa
meðöl, þótt niðurgreidd séu.
Hagsýni fylliraftsins er í fullu
gildi. OÓ