Tíminn - 01.02.1995, Blaðsíða 8

8
mnmm
Mibvikudagur 1. febrúar 1995
„Aö öölast frelsi er ekki nóg ...
Það nægir ekki ab leiða mann,
sem árum saman hefur hökt í
hlekkjum, ab viðbragðslín-
unni og segja við hann, að nú
sé honum frjálst að keppa við
alla hina."
Svo mælti Lyndon Johnson,
Bandaríkjaforseti, í júní 1965,
í baráttu sinni fyrir jafnrétti
fyrir blökkumenn Bandaríkj-
anna. Hann var hér ab mæla
meb því að blökkumenn
fengju vissan forgang að skól-
um og störfum, þar sem staba
þeirra í samfélaginu væri svo
slæm að þeir af eigin ramm-
leik gætu ekki oröið jafnrétt-
háir hvítum mönnum í raun,
jafnvel þótt ekkert misrétti
væri fyrir hendi lengur sem
hægt væri að styöjast við með
lögum.
Hæfustu umsækj-
endum hafnab
Með samþykkt borgararétt-
indalöggjafar Johnsons urbu
þessar ráðstafanir um forgang
til handa blökkumönnum
grunnregla í Bandaríkjunum.
Sú regla hefur nú verið í gildi í
rúm 30 ár. „Jákvæð aðgerð"
(Affirmative action) var það
látið heita á mállýsku þess op-
inbera.
Fljótlega var „affirmative
action" einnig látið ná til
hispaníka (fólks af rómansk-
amerískum uppruna), kvenna
yfirleitt o.fl. Ur þessu varð til
einskonar kvótakerfi, sem að
sögn þeirra, sem það gagn-
rýna, hyglar svo að segja öll-
um Bandaríkjamönnum nema
hvítum karlmönnum.
Hjá hvítum bandarískum
karlmönnum er það hefð að
kvarta ekki yfir ósigrum eða
mistökum, og það ásamt meb
lengi ríkjandi skoðun á þá
leiö, að „affirmative action"
væri nauðsynleg til að útrýma
misrétti sem lengi hefði við-
gengist mun hafa valdið
mestu um að óánægjan út af
þessu fór heldur lágt lengi vel.
En nú hefur hún brotist út
af slíkum ofsa að líkt er við
sprengingu. Á döfinni er
fjöldahreyfing, sem fordæmir
„affirmative action" sem ras-
isma „frá hinni hliðinni".
Enda felst í þessu kvótakerfi í
raun að í mörgum tilvikum er
hæfustu umsækjendum í störf
hafnaö, eingöngu vegna þess
að þeir eru hvítir karlmenn, en
hinsvegar ráðnir miður hæfir
umsækjendur fyrst og fremst
vegna þess ab þeir eru blökku-
menn, hispaníkar eða konur.
Þolinmæbi á
þrotum
Ennfremur, skrifar breskur
dálkahöfundur, er í raun
ómögulegt ab segja blökku-
manni og konu upp starfi án
þess ab lenda í málaferlum út
af ákæmm um misrétti. Hvítir
karlmenn njóta ekki hlið-
stæðrar lagaverndar á þessum
vettvangi.
Þetta þýðir, segja andstæð-
ingar „affirmative action", ab
misréttið viðgengst áfram.
Hvítir karlmenn eru orönir ieiöir á því aö vera einu Bandaríkjamennirnir
sem „ieyfiiegt" er aö láta sæta fordómakenndum alhæfingum.
Enn aukast vand-
ræði demókrata
Svo vildi til að sá, sem
hleypti af stað öldunni gegn
„affirmative action" í Kali-
forníu, er demókrati og „liber-
al" (sém í Bandaríkjunum
þýbir nokkurnveginn það
sama og „vinstrisinnaður" í
Evrópu), prófessor Charles
Geshekter, starfsmannastjóri
vib ríkisháskóla fylkisins í
Chico. Hann segir að „marg-
vísleikakvótakerfið" sé ekkert
annað en rasismi. Sem „liber-
al" segist hann ekki geta sam-
þykkt kynþáttamisrétti af
neinu tagi, hverjum sem það
beinist gegn.
Ýmsir forystumenn blökku-
manna- og kvennasamtaka
hafa brugðist við hart gegn
þessari nýju öldu og einn
þeirra, séra Zedar Broadous,
formaður Los Angeles-deildar
blökkumannasamtakanna
NAACP, hefur undir rós hótað
ofbeldi á götum úti. En niður-
stöður skoðanakannana
benda til þess að viðhorf
hvítra kvenna almennt í þess-
um efnum séu ekki langt frá
viðhorfum hvítra karlmanna
og jafnvel meðal blökku-
manna virðist hrifningin af
„kvótakerfinu" ekki alger, þótt
undarlegt kunni að virðast.
Samkvæmt niðurstöðum
skoðanakönnunar í Kaliforníu
eru 90% hvíts fólks þar á móti
„diversity quotas" og um 30%
blökkumanna.
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
Næsta víst er að „affirmative
action" verður eitt helsta mál-
ib í baráttunni fyrir forseta-
kosningarnar á næsta ári.
Engu síður ljóst virðist að
repúblíkanar muni beita sér
eindregib fyrir afnámi þessarar
reglu. Demókratar eru þar í
erfiðri aðsföðu; reyni þeir að
halda í „affirmative action" er
hætt við að flótti hvítra kjós-
enda frá flokki þeirra, sem
varð mikill í kosningunum í
nóvember, haldi áfram, en láti
þeir undan hreyfingunni nýju
má búast við að margir
blökkumenn og hispaníkar
snúi baki við þeim.
Athyglisvert er að þeir, sem
beita sér gegn „affirmative
action", nota margir svipað
orðalag og borgararéttinda-
hreyfingar sjöunda áratugar-
ins og vísa ' til forystumanna
þeirrá sem fyrirmynda. Glynn
Custred, kalifornískur há-
skólamaður, segist þannig
berjast fyrir „litblindu" samfé-
lagi, þar sem réttur einstak-
lingsins sé iátinn ganga fyrir
hagsmunum ýmissa hópa.
„Martin Luther King sagðist
eiga sér þann draum, að sá
dagur kæmi ab börn hans
yrðu metin eftir eiginleikum
þeirra en ekki hörundslit.
Þetta er einnig okkar draum-
ur." ■
Hvítir Bandaríkja-
menn rísa önd-
veröir gegn
„ kvótakerfi" sem
sagt er fela í sér
gróft misrétti
gagnvart hvítum
karlmönnum, hliö-
stœtt því sem
blökkumenn og
konur áöur scettu
og einn greinarhöfundurinn
orðar þab. Með öðrum orðum
sagt: rasískar slettur í garð
hvítra manna eru umbornar,
en „allt verður vitlaust" ef fólk
af öðrum kynþáttum verður
fyrir (eða er talið verða fyrir)
einhverjum votti af slíku.
Einnig hvað þessu viðvíkur
virðist þolinmæði hvítra
manna nú vera á þrotum.
Clinton-stjórnin hefur haft
„margvísleikakvóta" (diversity
quotas, annab heiti opinberu
mállýskunnar á „rasisma frá
hinni hliðinni") mjög í háveg-
um og Hillary forsetafrú geng-
ið fram fyrir skjöldu í þeim
efnum. Upp úr því hefur hafst
að miður hæft fólk hefur verið
Clinton-hjón: ákefö Hillary í aö fylgja „affirmative action" fast fram gœti
kostaö mann hennar forsetastólinn.
Breytingin er bara sú ab nú
kemur þab niður á hvítum
karlmönnum, í stað blökku-
manna og kvenna ábur. Því er
og haldið frarq að misrétti
þetta sé einkar gróft, sökum
þess að þab komi beint eða
óbeint niður á miklum meiri-
hluta Bandaríkjamanna. Ras-
isminn „frá hinni hliðinni"
hefur jafnframt komið fram í
því, „að hvítir karlmenn em
eini þjóðfélagshópurinn sem
hægt er að fjalla um með for-
dómakenndum alhæfingum
og komast upp meb það," eins
skipað í ýmsar háar stöður hjá
Bandaríkjastjórn.
Víst er að lengi niðurbæld
reiði hvítra karlmanna út af
þessu misrétti átti drjúgan þátt
í miklum sigri repúblíkana í
kosningunum í nóvember. Og
ljóst virðist að þab sé bara
byrjunin.
í Kaliforníu hefur verib
ákveðið að hafa næsta ár al-
menna atkvæðagreiðslu um
tillögu þess efnis að „affirmati-
ve action" verði afnumið þar í
fylki.
„Þetta er ekkert
annað en rasismi"