Tíminn - 04.02.1995, Qupperneq 5

5
Tímomynd CS
A vinnumarkaðinum
Jón Kristjánsson skrifar
Laugardagur 4. febrúar 1995
fara nú harðnandi á vinnumarkaðinum,
hvort sem um er ab ræða þann almenna
eða kennara í grunnskólum og fram-
haldsskólum. Hin mikla þátttaka í at-
kvæðagreiðslu kennara og eindreginn
stuðningur við verkfallsboöun gefa vís-
bendingu um þá hörku sem er í uppsigl-
ingu, ef ekki verða nein straumhvörf í
samningamálum.
Fálmkennd vibbrögb
Það er ekki ofsögum sagt að viðbrögð
stjórnvalda hafa verið heldur fálmkennd
þaö sem af er. Fjármálaráðherra kallaði
kennara á sinn fund eftir áramótin og fór
fram á það að aögerðum yrði frestað.
Hann lét jafnvel í ljós þá skoðun ab
óeðliiegt væri að núverandi ríkisstjórn
mótaði stefnuna í launamálum á síðustu
mánubunum sem hún starfaði. Kennarar
svöruðu með því að stjórnvöld hlytu að
hafa skoðun á því hvaða launastefna ætti
að vera í skólum landsins.
Það er alveg ljóst að mikil óánægja
með kaup og kjör kraumar undir hjá
kennarastéttinni í landinu. Allir ættu að
geta verið sammála um þab markmið að
efla skólana og ein leiðin til þess sé að
þar ríki gott andrúmsloft og kennarar
uni bærilega sínum hlut. Harðvítug verk-
fallsátök nú eru mikið áhyggjuefni, og
þau geta haft mjög skaðvænleg áhrif á
skólastarf og framvindu náms. Því ber
viðsemjendum skylda til að láta einskis
ófreistað til þess aö skapa andrúmsloft til
viðræðna. Verkfallsboðun er staðreynd,
samþykkt meö yfirgnæfandi meirihíuta.
Yfirlýsingar forsætisráðherra um útdeil-
ingu verkfallssjóða, svo eitthvaö sé
nefnt, þjóna engum tilgangi nema þeim
að hleypa kergju í þær viöræður sem
þurfa að fara fram.
Kröfugerð ASÍ
Það eru hins vegar ekki kennarar einir
sem eru í átökum á vinnumarkaðinum.
Samningar eru lausir almennt. Verka-
lýðsfélögin við Faxaflóa hafa bundist
samtökum um samflot í samningagerö-
inni. ASÍ hefur kynnt sínar kröfur fyrir
stjórnvöldum.
Ríkisstjórnin gaf í nóvember síðast-
liðnum yfirlýsingu um abgerðir sem áttu
ab greiöa fyrir kjarasamningum. Ekki er
aö sjá að hún hafi haft mikil áhrif, enda
voru þær aðgerðir, sem þar voru boðaðar,
yfirborbslegar, svo ekki sé meira sagt.
Kröfugerð Alþýbusambandsins um að-
gerðir ríkisvaldsins hnígur að aðgerðum í
skattamálum og hækk-
un á tryggingabótum til
þess að koma til móts
við lægst launaba fólkið
í landinu. Einnig gerir
ASI kröfur um aðgerðir
vegna greibsluerfiðleika
í húsnæöismálum.
Það er sýnilegt, þegar
þessi kröfugerö er skob-
uð, ab tíminn á síðasta
ári hefur af stjórnvöldum verið illa not-
aður til þess aö undirbúa kjarasamninga.
Allar kröfur ASÍ hafa verib í umræðu á
síðustu vikum og mánubum.
Tveir til þrír milljarðar
Forsvarsmenn ASÍ telja ab það kosti
ríkissjóð 2 til 2,5 milljarða króna að
hrinda tillögum sínum í framkvæmd.
Aðgerbir af þessu tagi hafa veriö í um-
ræðunni. Flokksþing Framsóknarflokks-
ins mótaði stefnu sína í atvinnu- og
kjaramálum í nóvember, og þab vill svo
til ab sú stefna er mjög samhljóba þeim
kröfum sem Alþýðusambandið setur nú
fram. Framsóknarmenn telja að það þurfi
ab setja um þaö bil þrjá milljarba króna í
opinberar aðgerðir tií þess að koma til
móts við lægst launaða fólkið og það sem
á í greiðsluerfiðleikum.
Stuttur lánstími húsbréfa og almennra
bankalána leiðir af sér greiðslubyrði, sem
fólk ræður ekki við á tímum minnkandi at-
vinnu og tekjurýrnunar af þeim sökum.
Það er fyrst nú á síðustu vikum að nefnd er
byrjuð að skoba þessi mál á vegum félags-
málaráðuneytisins. Þetta er eitt dæmið enn
um seinaganginn meb allt sem varðar af-
komumál fólksins í landinu.
Samstööuleysiö blífur
Þab eru fleiri blikur á lofti en hér hafa
verið raktar. Ef ríkisvaldið vill greiða fyrir
kjarasamningum, getur þurft breytingar
á löggjöf. Til þess þarf
að tryggja víötæka
samstöðu á löggjafar-
samkomunni og sam-
komulag innan ríkis-
stjórnarinnar. Hins
vegar vekur þaö at-
hygli að enn einu sinni
virðist vanta taisam-
band innan ríkisstjórn-
arinnar. Forsætisráb-
herra lætur ekki svo lítið ab kveðja for-
mann samstarfsflokksins til, þegar rætt
er um kröfugerð heildarsamtakanna. Það
hefur þó komið í ljós í viðræðum við Jón
Baldvin, að hann var tilbúinn ef hann
hefðl verið boðaður. Þetta bendir til þess
að samskiptin séu enn undir frostmarki,
og einnig bendir þetta til aö forsætisráð-
herra ætli sér að leika einleik í þessu
máli.
Stundaglasiö aö renna út
Alþingi á nú aðeins eftir ab starfa í
þrjár vikur. Þegar því lýkur verða fimm
vikur til kosninga. Stundaglas þessarar
ríkisstjórnar'er því að renna út, og í raun-
inni er hún hætt störfum fyrir löngu á
þann mælikvarða sem lagöur er á starf
ríkisstjórna hverju sinni. Aðgerðir munu
því miðast við það að bjarga sér á handa-
hlaupum í þeirri kosningabaráttu sem
framundan er. Ráðherrar ríkisstjórnar-
innar eru löngu komnir í skotgrafirnar til
þess að bjarga eigin skinni í orrahríðinni,
og samstarfsflokkurinn er ekki heilagur,
síður en svo.
ASÍ fyrst
Ef einhver áætlun er til hjá ríkisstjórn-
inni varðandi kjaramálin, er líklegt að
stuðlað verbi ab samningum við ASÍ og
reynt aö útfæra þá á hina sem í deilum
standa. Þetta verður áreiðanlega erfiöur
róður á þeim umbrotatíma sem fram-
undan er. Það er því líklegt að ókyrrbin
verði mikil á næstu vikum, og ekki er séb
fyrir endann á þeim slag.
Svigrúm ríkisvaldsins
Þær spurningar kunna að vakna hvern-
ig það geti komið heim og saman að
auka útgjöld ríkissjóðs um 3 milljaröa
króna, þegar viðvarandi hallarekstur hef-
ur verið allt kjörtímabilið.
Nýlega eru komnar tölur um afkomu
ríkissjóbs á síbasta ári. Þar kemur fram að
hallinn er tveimur milljörðum króna
minni en gert var ráð fyrir í fjárlögum.
5,5 milljaröa króna tekjuauki skiptir
þarna sköpum. Þetta stafar m.a. af já-
kvæðum þáttum í sjávarútvegi, en sýnir
jafnframt hvab sveiflur í þjóðarbúskapn-
um eru fljótar að hafa áhrif. Allar aðgerð-
ir, sem miða að því að auka atvinnu og
treysta afkomu almennings í landinu,
hafa áhrif á afkomu ríkissjóðs, bæði
tekju- og gjaldamegin. Atvinnuleysis-
vandinn og samdráttur í tekjum eru jafn-
framt ríkisfjármálavandi. Þarna á milli er
órjúfanlegt samhengi.
Því er langt frá því að þriggja milljarða
útgjöld til ab treysta atvinnu og auka
tekjur mundu koma fram öll í versnandi
afkomu. Tekjuhliðin mundi óhjákvæmi-
lega breytast á móti.