Tíminn - 03.03.1995, Blaðsíða 10

10

Föstudagur 3. mars 1995
Svava Jóhannesdóttir
Svava Jóhannesdóttir var fcedd á
Herjólfsstöðum í Álftaveri 14.
janúar 1926. Hún lést á Landspít-
alanum aðfaranótt 20. febrúar
síðastliðinn. Foreldrar hennar
voru hjónin Þuríður Pálsdóttir og
Jóhannes Guðmundsson, bóndi á
Herjólfsstöðum.
Systkini Svövu: Eggert Páll,
fceddur 1912 (látinn), Kjartan,
faeddur 1913 (látinn), Guðmund-
ur, fceddur 1914 (látinn), Einar,
fceddur 1915, Páll, fceddur 1917,
Loftur, fceddur 1920 (látinn),
Lára, fcedd 1923, Gissur, fceddur
1928, Hulda, fcedd 1931 ogLára,
sem dó komung.
Eftirlifandi eiginmaður Svövu er
Gísli Jónsson frá Norðurhjáleigu í
Álftaveri, fceddur 7. desember
1921.
Dcetur þeirra: Eygló, fcedd
1952, Þómnn, fcedd 1954, og
Guðlaug, fcedd 1956.
Bamabömin em fimm: Gísli
Páll Davíðsson, unnusta hans er
Þórey Una Þorsteinsdóttir, dóttir
þeirra Eygló Dís; Eygló Svava
Gunnarsdóttir, unnusti hennar
Jón Þorsteinn Oddleifsson; Loftur
Þór Þómnnarson, Sigrún Ragna
Hjartardóttir; Grétar Sncer Hjart-
arson.
Útfór Svövu fer fram frá Lága-
fellskirkju í dag, fóstudaginn 3.
mars, og hefst athöfhin klukkan
13.30.
Þaö er komið aö kveðjustund,
við erum að kveöja hana elsku
Svövu.
I'aö er svo erfitt að kveðja,
það er svo endanlegt þegar
dauðinn skilur okkur að. Þaö er
of fljótt, við viljum njóta sam-
vista við ástvinu okkar lengur.
Hún Svava var alltaf tilbúin
að veita okkur álit sitt og upp-
lýsingar, þegar okkur vanhagaði
um, og það var svo gott að
hlusta á hana og rökræða við
hana. Svava var vel gefin kona
og óhætt var að fara eftir því
sem hún ráðlagði. Hún hafði
létta lund og var miöpunktur
fjölskyldunnar, systkina og
systkinabarna, allir gátu leitað
til Svövu.
Hún var potturinn og pannan
í ættarmótunum og samdi við
þau tækifæri skemmtilegar vís-
ur, sem ættarmótsgestir sungu
fullum hálsi, og er mér minnis-
stæðastur „Herjólfsstaðahátíð-
arsöngurinn", sem var glettinn
söngur um systkinin frá Her-
jólfsstöðum.
í húsmæðraorlofum naut hún
sín og var allt í öllu og tók meö-
al annars aö sér aö leika brúö-
guma, en Svava var grönn og
smávaxin, var þá valin sem
brúöur sú fyrirferöarmesta úr
hópnum og varð þetta hið
skrautlegasta par, og lék Svava
hinn auma brúbguma með
kostum og kynjum og víst er ab
hláturtaugarnar voru vel virkar.
Ein ferð okkar Svövu er mér
sérstaklega minnisstæð. Hún
var okkur erfib, en við vorum að
fara meb tengdamóöur mína,
mágkonu hennar og vinkonu,
til dvalar að Ási í Hveragerði.
Svava fór meb, okkur til halds
og trausts. Allt gekk að óskum,
en þegar vib lögðum af staö úr
t MINNING
Hveragerði var fariö aö snjóa.
Við ákvábum að fara Þrengslin.
Þegar viö vorum komnar nokk-
ub áleiöis, neitabi bíllinn að
fara nema hálfa leiö upp aflíð-
andi brekku. Þar sem nokkuð
hátt var til beggja hliöa, treyst-
um við okkur ekki til að snúa
við og tókum það ráð að bakka
alla leið að Þorlákshafnarvega-
mótum. Þaðan komumst við
klakklaust til Hveragerðis. Við
þurftum að skilja bílinn eftir og
athuga hvar vib gætum tekiö
rútuna til Reykjavíkur. Við
fengum góðar upplýsingar um
hvar hún stansaði og hvenær og
vorum svo heppnar ^ð von var
á henni innan skamms. Við örk-
uðum að Hótel Ljósbrá, en þá
sjáum við að rútan er að koma
svo vib tökum til fótanna og ná-
um henni og töldum okkur al-
deilis heppnar aö hafa náð í
tæka tíð. En þab runnu á okkur
tvær grímur þegar rútan tekur
stefnuna austur, en þá kemur í
Ijós að vib vorum á leið á Sel-
foss. Við bárum upp vandræði
okkar og var hleypt út og var
sagt að standa nú réttu megin á
götunni. Vib komumst til
Reykjavíkur á endanum.
Kannski vorum við ósköp
klaufalegar og fljótfærar konur,
en oft hlógum við aö þessari
ferð okkar, sem farin var aðeins
til Hveragerðis, en var okkur þó
nokkur svaðilför.
Já, margs er ab minnast og
minningarnar eigum við, eng-
inn tekur þær frá okkur.
Við Svava hittumst ekki eins
oft nú síbari ár, og kom þar ým-
islegt til, þar á mebal breyttir
hagir okkar. Barnabörnum
hennar fjölgaði og áttu þau öll
gott athvarf hjá ömmu og afa í
Markholtinu. Alltaf var þar nóg
pláss og amma vafði þau sínum
umhyggjuörmum, þau voru
henni svo mikils viröi. Lítill sól-
argeisli leit svo dagsins ljós í
byrjun ársins, lítið langömmu-
barn.
Mínir hagir breyttust. Frá því
að vera heimavinnandi hús-
móbir í mörg ár tók vinnumark-
aburinn viö. Full vinna og stórt
heimili tók sinn tíma, en sím-
inn var við hendina og var
hann notaður óspart. Ab tala
vib hana Svövu var svo gaman,
ein klukkustund, jafnvel tvær
og þá var enn margt ósagt.
Svava átti við mikla vanheilsu
að stríða síbustu árin, en dóm-
urinn féll síðla árs 1994, þá
vissu allir að hverju stefndi. Eg
var ósátt við þann dóm, vildi
halda í vonina, gat ekki hugsað
mér hana Svövu svona mikiö
veika. Samt vildi ég svo gjarnan
láta hana vita hvers virði hún
var mér og mínum. Svo var það
orðið of seint. Okkar síðasta
samtal var skömmu áður en
hún fékk aö vita hve veikindi
hennar voru alvarleg. Þá spjöll-
ubum við um alla heima og
geima og ábur en vib vissum af
vorum við búnar ab tala í sím-
anum á abra klukkustund.
Hjá dætrunum og barnabörn-
unum var hún síðustu mánuð-
ina, þar sem þau önnuðust
hana af stakri alúð og um-
hyggju og síðasta daginn, sem
hún lifði, komst hún heim í
Markholt. Þá var skyndilega
klippt á lífsstrenginn og lést
hún á Landspítalanum þá nótt.
Elsku Svava mín, þakka þér
fyrir mig, þakka þér fyrir að taka
mér eins og við værum tengdar
blóðböndum, þakka þér fyrir
allar samverustundirnar í gleði
og erfiðleikum, þakka þér fyrir
allar samræðurnar og góðu ráö-
in, þakka þér fyrir traustið og
vináttuna, þakka þér fyrir
glettninaog kátínuna.
Hann Rútur minn þakkar þér
allt sem þú varst honum, það
var ekki að ástæðulausu að
hann kallaði þig „Svövu
mömmu". Þakka þér fyrir allt,
allt.
Elsku Gísli, Eygló, Þórunn,
Guðlaug og barnabörn, Guð
veri með ykkur og gefi ykkur
styrk. Geymiö allar góðu minn-
ingarnar, þið eigið þær eftir,
enginn getur tekiö þær frá ykk-
ur. Minningin lifir.
Bergljót Einarsdóttir
Þú sviptir burt sorg og hönnum,
sveipaðir mig í önnum.
Með blíðu þú bcettir sárin,
bemsku þurrkaðir tárin.
Þú vaktir um vetramcetur,
vermdir hendur og fcetur.
Þú fylgdir mér fyrstu sporin,
er fuglamir sungu á vorín.
Þú sagðir mér fagrar sögur,
söngst við mig litlar bögur.
Margt kvöld var þín kcerleiksiðja,
að kenna mér að biðja.
í örvcenting hefég grátið,
engan mig hugga látið.
Margt þó sjáist mér yfir,
þín minning ávallt lijfir.
Allt hið blíðasta og besta,
er blessun veitir mesta,
er endurskin ástar þinnar,
þú engill bemsku minnar.
(JK.P.)
Við þökkum þér, elsku amma
okkar, fyrir allar góðu og
skemmtilegu stundirnar sem
við áttum saman.
Bamaböm
Mig langar með nokkrum
orðum ab minnast föðuj-systur
minnar Svövu, sem lést aðfara-
nótt 20. febrúar s.l. Svava var
Skaftfellingur til hinstu stund-
ar, þótt hún byggi annars stab-
ar, og er því við hæfi að skyggn-
ast til baka og litast ur.n í Álfta-
veri, nánar tiltekið á Herjólfs-
stöbum í upphafi kreppunnar.
Þá bjuggu þar hjónin Þuríður
Pálsdóttir og Jóhannes Gub-
mundsson, en þar hófu þau bú-
skap árið 1919 eftir að ógnvald-
urinn Katla hafði látið greipar
sópa á býli þeirra, Söndum, sem
var á hólma í miðju Kúðafljóti.
Þetta var fyrir daga bjargráða-
sjóðs og viðlagatryggingar og
þegar náttúruhamfarir sem
þessar dundu yfir, var enga
hjálp að fá úr opinberum sjóö-
um. Það þurfti ab byrja allt upp
á nýtt.
Við þessar aðstæöur ólust
systkinin á Herjólfsstöðum upp.
Eldri bræðurnir fimm fæddir á
Söndum fyrir Kötlugos, auk lít-
illar stúlku, Láru, sem lést árs-
gömul. Yngri systkinin, tveir
drengir og þrjár stúlkur, fædd-
ust á Herjólfsstöðum. Þau lærbu
öll fljótt að taka til hendinni og
þau yngri minnast þess með
hlýju, er eldri bræöurnir fóru að
vinna utan heimilis og komu
færandi hendi heim. Þau ólust
upp við nýtni og nægjusemi, en
aldrei liðu þau skort. Það er
helst þegar kemur að menntum,
sem manni finnst að þau sakni
þess að hafa ekki haft tækifæri
til að læra meir á bókina og eru
óþreytandi ab hvetja afkom-
endur sína til mennta.
Herjólfsstaðir voru í þjóð-
braut og þar var mjög gest-
kvæmt. Jóhannes afi var mikill
ferbamaður, átti góba vatna-
hesta og var einatt fylgdarmað-
ur ferðalanga, einkum strand-
manna. Þau eru mörg börnin,
sem dvalið hafa um lengri eða
skemmri tíma á Herjólfsstöð-
um. Vinnudagur Þuríðar ömmu
var því oft langur, en ekki æðr-
aðist hún. Þab var oft glatt á
hjalla hjá Herjólfsstaðasystkin-
unum. Það var sungið og dans-
að og þau yngri komust á lag
með að leika á hljóðfæri, bæbi
orgel og harmoniku. Skólinn,
samkomuhús sveitarinnar, var á
hlabinu. Þar kom unga fólkið í
sveitinni saman til að skemmta
sér og bárust samkomurnar oft-
ast inn á heimili afa og ömmu.
Á þessum árum og í þessu um-
hverfi kynntust þau Svava og
Gísli Jónsson frá Norðurhjá-
leigu. Árið 1952 fluttu þau úr
Álftaverinu meö frumburð sinn,
Eygló, og áttu sér fyrst um sinn
athvarf hjá Guðlaugu og Eggert
á Skúlagötunni, sem reyndust
þeim vel. Þau hófu svo búskap á
Langholtsveginum, þar sem
Þórunn fæddist, en fluttu árið
1956 í Selásinn og voru þar ein
af landnemunum. Þar fæddist
yngsta dóttirin Guðlaug. Svava
stofnabi ásamt fleiri framfara-
sinnum Framfarafélag Seláss og
Árbæjarbletta. Félagið hélt uppi
margháttuðu menningarstarfi
og beitti sér fyrir bættri þjón-
ustu við íbúana. Árið 1971 tóku
þau sig upp og gerðu stuttan
stans á Laugarnesveginum og á
Selfossi, en fluttu svo í Mosfells-
sveitina, þar sem þau hafa búið
síðustu 20 árin. Fyrst í Stóra-
teignum, þar sem dæturnar
bjuggu enn hjá þeim. Þá voru
barnabörnin orðin tvö og voru
eftirlæti ömmu sinnar og afa,
sem hafa veriö óþreytandi aö
taka þátt í gleði þeirra og sorg-
um, sem og þeirra sem yngri
eru, en alls eru barnabörnin
fimm. Og Svövu auðnaðist að
glebjast með fjölskyldu sinni er
langömmubarnið fæddist í byrj-
un árs.
Ég dvaldi á heimili Svövu og
Gísla í Selásnum, þegar ég var
við nám í Reykjavík. Svava var
fasti punkturinn í tilverunni.
Hún vakti okkur á morgnana,
horfði á eftir okkur út í myrkrið
og tók á móti okkur þegar við
komum heim. Og hvort sem
gengið hafði vel eða illa, kenndi
hún okkur að það ert aðeins þú
sem skapar velferð þína, og ef
þú trúir ekki á sjálfan þig, gera
aðrir það ekki heldur.
Svava varð snemma læs og las
mikið allt til hinstu stundar. Þó
hún gerði ekki víðreist um dag-
ana, var hún svo fróð um
menningu og siði framandi
þjóba ab engu var líkara en hún
hefði dvalið meðal þeirra. Svava
starfaði innan veggja heimilis-
ins mestan hluta ævi sinnar, en
þegar hún vann úti var þab
einkum saumaskapur sem hún
fékkst við. Hún var mikil
handavinnukona og er ég ekki
sú eina sem hún saumaði á al-
klæönað, buxur, kjól og kápu.
Ótal margar eru lopapeysurnar
sem hún prjónaði og seldi og
hvort heldur hún prjónaði eba
saumaði, hannaði hún flíkurnar
sjálf. Það var hennar að skapa,
en ekki að eftirapa.
Að rækta samband við ætt-
ingja og vini var henni lagið.
Hún var aðaldriffjöðrin þegar
haldin voru ættarmót og í hús-
mæðraorlofum, sem hún fór í
um árabil, var hún hrókur alls
fagnaðar. Tækifærisvísurnar og
heilu ljóðabálkarnir urðu til, en
henni var létt ab setja saman
vísur sem fluttar voru við ýmis
tækifæri. Kæra frænka, ljóða-
bréfin okkar verða ekki fleiri.
Glaðværð og hjálpsemi voru
ríkjandi þáttur í fari Svövu. Eng-
inn kunni betur ab taka þátt í
gleði annarra og hún var óeigin-
gjörn á eigin gleði og deildi
henni óspart með öbrum. En
lífið er ekki alltaf gleði, Svava
gat ekki síður tekið þátt í sorg
annarra og var oftar en ekki
fyrst á vettvang er sorgin barði
að dyrum, tilbúin að axla byrð-
ar með þeim sem um sárt áttu
að binda.
Þeir em margir sem hafa not-
ið hjálpsemi Svövu gegnum ár-
in. Þeim er það mikils virði, þeg-
ar eitthvað bjátaði á hjá henni,
að þá var hún tilbúin að þiggja
hjálp annarra og leyfa þeim
þannig að þakka fyrir sig. Ekki
síst á þetta við um Gísla og dæt-
urnar, sem gerðu allt til þess ab
henni gæti liðið sem best og
dvalið með fjölskyldunni allri
síðustu ævidagana, þegar ljóst
var ab manninum með ljáinn
varð ekki burt þokað. Það var
sátt kona sem ég talaði við sein-
ustu dagana. Hún var búin að
fylgjast með dætrum sínum
koma sér þægilega fyrir, byggja
höll, Hamrahöll, þar sem hverj-
um og einum var ætlað rúm, þá
hann vildi og þurfti. Hún tók
þátt í gleði sinna nánustu fram
á síðasta dag. Hún þáði hjálp,
sem hún skildi ekki alveg hve
ríkulega var veitt, en fyrir henni
var að hjálpa svo sjálfsagt, að
hún tók ekki eftir þegar sjóður
hennar óx. Henni auðnabist ab
komast aftur heim í Markholtið,
þar sem þau Gísli áttu heimili
síðustu árin, og sjá hve vel hann
hafbi búib um hana með hag-
leik sínum, eins og svo oft ábur.
Hvers annars getur nokkur
óskab sér.
Kæra frænka, þeir eru margir
sem sakna þín og ekki síst hún
Lára. En mestur er þó missir
fjölskyldu þinnar, sem þú hélst
svo vel utan um alla tíð. Hafðu
þökk fyrir allt.
Sigurlaug Gissurardóttir
Fleiri minningargreinar um
Svövu Jóhannesdóttur munu
birtast næstu daga.
Absendar greinar, afmælis-
og minningargreinar
sem birtast eiga í blabinu þufa ab hafa borist ritstjórn blabsins,
Brautaholti 1, tveimur dögum fyrir birtingardag, á disklingum
vistab í hinum ýmsu ritvinnsluforritum sem
texti, eba vélritabar. IWWIW
SÍMI (91) 631600