Tíminn - 09.03.1995, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 9. mars 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: )ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugeró/prentun: ísafoldarprentsmiója hf.
Mánaóaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Yfir Þjórsá
í íslandsklukkunni, því fræga verki Laxness, var
greint frá manni, Ásbirni Jóakimssyni aö nafni. Sá
neitaöi aö ferja kóngsins mann yfir Sker jaf jörð og var
stungið í dýflissuna á Bessastööum fyrir.
Nú tala ráðamenn þjóöarinnar í líkingum og njóta
Þjórsá sem elfuna á milli Evrópu og íslands. Davíð
Oddsson lætur svo um mælt að hugur Jóns Baldvins
standi svo sterkt til að róa yfir þessa elfu, að hann sé
þegar sestur upp í bátinn á Klambratúni í Reykjavík
og sé farinn að róa á þurru landi.
Davíð þykist vera praktískur og honum hugnast
ekki slíkur róður, þótt æfingar þessar ættu að vera
góðar fyrir mann sem er í megrun. Hann vill fremur
nálgast Þjórsá fram að kosningum og láta ferja sig yf-
ir hana í rólegheitum eftir kosningarnar, til fyrir-
heitna landsins. Þá mun áreiðanlega verða tilbúinn
léttabátur frá Eimskip til fararinnar með sterkum ut-
anborðsmótor frá Shell. Þannig mun haldið yfir í fyr-
irheitna landið.
Foringjar Sjálfstæðisflokksins eru duglegir við að
byggja sinn málflutning á blekkingum. Þess vegna er
best aö taka mátulega mikið mark á orðum Davíðs
Oddssonar, þótt hann sé forsætisráðherra ennþá.
Blekkingarnar eru m.a. í því fólgnar að standa í stór-
deilum við samstarfsflokkinn og gera grín að hon-
um. Satt að segja er afstaða Jóns Baldvins miklu heið-
arlegri heldur en Davíðs. Jón hefur þó kjark til þess
að segja hvert hann er að fara, vitandi það að fjöldi
manns er ekki fýsandi þess að fara með honum. Dav-
íð vill hins vegar fá þorra manna til þess að rölta með
sér austur að Þjórsá til þess að fara þar yfir síðar. Á
leiðinni er hann þjóðernissinni og varðmaður ís-
lenskra auðlinda.
Þetta eru heiftarlegar blekkingar og minni spá-
menn í Sjálfstæöisflokknum fara eins að. Halldór
Blöndal landbúnaðarráðherra hefur staðið í deilum
við kratana með miklum hávaða vegna landbúnað-
armála. En hefur einhver heyrt hvernig Halldór
Blöndal og Sjálfstæöisflokkurinn vilja skipa land-
búnaðarmálum á næstu árum? Hefur einhver heyrt
hvernig þessir sömu menn vilja hafa nýjan búvöru-
samning? Landbúnaðarráðherra hefur látið svo um
mælt að núgildandi búvörusamningur sé ónýtt
plagg, enda hefur hann aldrei verið efndur. Enginn
veit samt um það hver hin raunverulega landbúnað-
arstefna Sjálfstæöisflokksins er.
Veit einhver hvert Sjálfstæðisflokkurinn stefnir
raunverulega í sjávarútvegsmálum? Sjálfstæðismenn
á Vestfjörðum hafa eina stefnu, sjávarútvegsráðherra
aðra og síöan er fjölbreytileg flóra í öörum byggöar-
lögum. Vissulega eru skiptar skoðanir í þessum við-
kvæma málaflokki, en það er þó lágmarkskrafa til
frambjóðenda flokks á borð við Sjálfstæðisflokkinn
að þeir komi sér saman um eina stefnu í megindrátt-
um varöandi þennan undirstöðuatvinnuveg.
Niöurstaðan er að enginn veit í raun hver er stefna
Sjálfstæðisflokksins í málefnum landbúnaðar og
sjávarútvegs og Evrópumálum. Kosningaskrafið
byggist á blekkingum, og til viðbótar er skrafað um
stöðugleika, sem því miður er byggður að hluta til á
atvinnuleysi og því að gengið hefur verið mjög
harkalega að einstaklingunum í landinu.
Ónáttúra í þjóbarsálinni
Nú er nokkuð í tísku að skil-
greina hjá þjóðarsálinni ýmis
sjúkdómseinkenni og ber hæst
nýlegt framlag í Morgunblabs-
grein þar sem sagt var ab íslend-
ingar hefðu „alkóhólískan kar-
akter". Eflaust er óhemjugang-
urinn og hófleysið í lands-
mönnum oft á tíðum sjúklegt
og verðskuldar slíka greiningu.
Greiningar af öðru tagi hafa
þó litib dagsins ljós líka og sú
nýjasta er kenningin um að
þjóbarsálin sé meö sadó-masók-
ískar (S-M) tilhneigingar. Þetta
er ákveðin tegund ónáttúru sem
stundum hefur verið kölluð
kvalalosti. Annars vegar er um
að ræða fólk sem hefur nautn af
því að vera kvalið og hins vegar
þá sem hafa nautn af því ab
kvelja aðra. Fræg er t.d. gamla
grínsagan af samskiptum ma-
sókistans og sadistans, þegar
báðir fengu óskum sínum full-
nægt. Masókistinn sagði við
sadistann: „Lemdu mig!" Sadist-
inn sagði þá: „Nei."
Masókismi
kjósendanna
Hið masókíska eðli þjóðarsál-
arinnar á samkvæmt kenning-
unni að koma fram í áráttu
landsmanna til að kalla yfir sig
óáran og kvöl. Er í þessu sam-
bandi vísað til nýlegra skoðana-
kannana þar sem Sjálfstæöis-
flokkurinn er í gríðarlegri sókn
og Alþýbuflokkurinn nánast bú-
inn aö fá uppreisn æru. Báöir
þessir flokkar hafa stjórnað
landinu undanfarib kjörtímabil
og stýrt meirihluta þjóöarinnar
inn í slíkt efnahagslegt fúafen
Hvenær sem minnst er á stórtöp
og misheppnaðar atvinnugrein-
ar tyggur hver upp í annan fisk-
eldi og lobdýrarækt. Eru þær
gerðar að blóraböggli fyrir flesta
offjárfestingu og dellumakerí,
sem aulabárðar hafa steypt sjálf-
um sér og öðrum í á jafnt upp-
gangs- sem hnignunartímum.
En þótt seiðaeldi og refarækt
hafi farið úr böndum og skyndi-
gróðinn látið á sér standa, var
þó stoðum skotið undir at-
vinnuvegi sem vel geta gengið,
ef að þeim er staðið af þekkingu
og skynsamlegu viti. En þá
verða Iíka lukkuriddararnir ab
snúa sér að öðru til að koma
sjálfum sér og öðrum á hausinn
eftir enn nýjum skyndigróða-
leiðum.
En það er fleira sem sligar fjár-
málakerfin en eldisfiskur og loð-
dýr. En þab heyrir til undan-
tekninga að nefnt sé upphátt
hvað það er. Borgaðir eru millj-
arðar á milljarða ofan í afskriftir
lánastofnana, án þess að stjórn-
endur þeirra þurfi ab gera hina
minnstu grein fyrir á hverju
þeir töpuðu öllum útlánunum.
Ekki stjórnab fyrir
slikk
Þegar kaupleigufyrirtækin
voru stofnuð, gripu lánaþyrstir
íslendingar guð í fótinn rétt
einn ganginn og keyptu og
leigðu í gríð og erg án þess að
eiga eba borga krónu. Þannig
náðu menn tangarhaldi á tækj-
um og tólum af ólíklegustu
gerbum, og hver sem kæröi sig
um gat eignast og leigt jeppa og
fjallatrukka, skútur og báta og
nær hvaða leikföng sem hugur-
inn girntist. Eina skilyrðið var
og er að tólib væri nógu dýrt til
að heimilin í landinu eru komin
í öndunarvél á gjörgæsludeild
fjármálaheimsins.
Búið er að festa í sessi skipt-
ingu íslendinga í tvær þjóðir: þá
sem lifir í velsæld og safnar
eignum og fjármagni og svo
hina, sem er miklu fjölmennari,
GARRI
sem á sífellt erfiðara meb að
finna lausn á daglegum fjárlaga-
halla heimilanna.
Heilbrigð þjób hefði að sjálf-
sögðu refsaö óvildarmönnum
sínum og böðlum með því að
vísa þeim úr pólitík til lang-
frama. íslendingar hins vegar
vilja kyssa á vöndinn, endur-
ráða böðla sína og segja að bar-
smíöunum sé lokið í bili. Kjós-
endur minna að þessu leyti á
kúgubu eiginkonuna, sem er
barin af manni sínum og flýr
burt, en kemur alltaf aftur og
að það tæki því ab lána út á þab.
Þjóbbankinn eignaðist svona
fyrirtæki á svipaðan hátt og
mörg önnur, hann gat ekki ann-
að. Nú ér bankinn búinn að
reka það í nokkur ár og komið
aö skuldadögum. Tapið á eign-
arleigufyrirtækinu er komið upp
í hálfan milljarð og er langt því
frá að öll kurl séu komin til graf-
ar. Þaö er nefnilega enn mikið
úti í kaupleigunni, sem enginn
veit hvort leigjendur eru borg-
unarmenn fyrir.
Nú væri fróðlegt fyrir eigend-
Á víbavangi
ur bankans að fá að vita í hvað
allir þessir peningar voru lánað-
ir. Hvar eru tækin og tólin, sem
keypt voru og leigð út með for-
kaupsrétti, og hvab veldur hve
mikið er keypt og leigt fólki,
sem ekki stendur undir því
trausti sem því var sýnt?
í stjórn eignarleigufyrirtækis-
ins, sem tapar svona ofboðslega,
em bankastjórar og valinkunnir
athafnamenn, sem ekki gera
þab fyrir slikk ab stjórna svona
umsvifamikilli peningastofnun.
aftur til þess eins að láta berja
sig.
Kvöl og pína aö
stjórna
Þannig eru helstu efnisatriði
þeirrar kenningar að í íslensku
þjóbarsálinni leynist masók-
ískar tilhneigingar. Kenningar,
sem sett er fram í ljósi þess að
skoðanakannanir benda til að
kjósendur kunni að veita núver-
andi stjórn áframhaldandi
brautargengi. Vissulega hljómar
þessi kenning ekki síður trúlega
en aðrar kenningar sem byggja
á alhæfingum um heilar þjóðir.
Garri telur þó einsýnt að bæta
verði við þessa kenningu því,
sem augljósast verður að teljast
varbandi þessa S-M-tilhneig-
ingu. Það er að masókískust
allra er ríkisstjórnin sjálf. Hún
er skipuð ágætlega gefnum
mönnum, sem þó þjást af þeirri
fötlun að geta ekki stjórnað
nokkrum sköpuðum hlut og
allra síst geta þeir starfað sam-
an. Þeir eru meövitaðir um
þessa fötlun sína og þjást fyrir
hana. Engu að síður eru þeir til-
búnir til að leggja á sig að kvelj-
ast hver með öðmm í ríkis-
stjórn, og sjálfspína og kvöl er
það helsta sem þeir uppskera.
Kvalalosti af öllu tagi hefur
jafnan verið talinn ónáttúra,
hvort sem hann er á háu stigi
eða einungis aökenning. Að
komast frá ónáttúru er í sjálfu
sér eftirsóknarvert og heilbrigt,
og menn verða einfaldlega að
vona ab kjósendur nái heil-
brigði sínu fyrir kjördag og
stjórnvöld eftir kjördag. Garri
upp
Hverju reiddust
goöin?
Offjárfestingar og lítt arðbærar
framkvæmdir eru dragbítur á ís-
lensku fjármálalífi, halda lífskjör-
um niðri og eru ávísun á lág laun
og atvinnuleysi. Útlánastefnan á
mikla sök á því ástandi.
Þeir, sem misreikna hrapallega,
tapa miklu og geta ekki staðið viö
neinar fjárskuldbindingar, gefa
fjálglegar yfirlýsingar um óhag-
stætt efnahagslegt umhverfi.
Stjórnendur lánastofnana og
ráðandi pólitíkusar afsaka sig
með illa útskýrðum áföllum,
þegar ekki stendur steinn yfir
steini eftir illa gmndaöar áætlan-
ir, sem aldrei stób til að stæbust.
Það er alveg sama hve varað er
við, stjórnendurnir æða út í
sömu fjárfestingafenin aftur og
aftur, svo er afskrifaö og afskrifab
og enginn þykist botna í hvers
vegna skuldir aukast í sífellu og
fátæktin eykst, þrátt fyrir allar
framfarirnar sem ávallt er verið
aö dásama.
Það er þó alltaf huggun harmi
gegn, ab stórfyrirtækin græða
meira en nokkm sinni fyrr. Sam-
tímis gerir verkalýðurinn þjóðar-
sátt við sjálfan sig um stöbug-
leika í launaumslögunum, þótt
hans gæti ekki annars staðar.
Tapið vegna loðdýra og fiskeld-
is hlýtur að vera aö mestu afskrif-
að. Þá vaknar spurningin: Á
hverju tapa lánastofnanir nú, og
hvaö er orðiö af öllum aurunum
og tækjunum og fyrirtækjunum
sem lánaö var til?
En svona þýðir víst ekki að
spyrja og svör fást ekki fremur en
við gömlu spurningunni: Hverju
reiddust goðin er hraunib brann
...?
OÓ
Leikfangakaup gerb