Tíminn - 11.03.1995, Qupperneq 8

8
Wimmu
Laugardagur 11. mars 1995
Passíusálmamir í nýrri
danskri þýðingu
Nú um nokkurra ára skeiö hefur
staðið fyrir dyrum aö gefa út Passíu-
sálmana á dönsku í þýðingu séra
Björns Sigurbjörnssonar, sóknar-
prests í Lyngby. Er nú prentun
þeirra lokið og komu þeir út 6. mars
s.l. Þýðing þessi hefur fengið afar
góða dóma danskra bókmennta-
fræðinga og sálmafræðinga og þyk-
ir ná einkar vel einfaldleika og tær-
leika frumtextans, dýpt hans og
myndauðgi máls. Danskt útgáfufyr-
irtæki, ANIS forlag í Kaupmanna-
höfn, er aðili aö útgáfunni og ann-
ast dreifingu hennar í Danmörku.
Hib íslenska Biblíufélag er dreifing-
Fréttir af bókum
araðili bókarinnar hér á landi.
Passíusálmarnir hafa verib þýddir
á fjölmörg tungumál. Hluti þeirra
kom út á ensku og í kínverskri þýb-
ingu snemma á öldinni. Um 1930
kom út dönsk þýðing séra Þórðar
Tómassonar.
Hallgrímskirkja í Reykjavík hefur
jafnan álitið eitt hlutverk sitt að
heiðra minningu Passíusálma-
skáldsins og kynna lífsverk hans og
áhrif nýjum kynslóðum og öðrum
þjóðum. í því skyni stóð söfnuður-
inn fyrir útgáfu á Passíusálmunum
á ensku í þýðingu Arthurs Gook,
sem komu út árib 1966 o£ hafa þeir
verið endurprentaöir. Arið 1974
kom út þýsk þýðing sálmanna, þýð-
andi var Wilhelm Klose, og sama ár
ungversk þýðing dr. Lajos Ordass,
biskups. Nokkru síðar átti Hall-
grímskirkja þátt í útgáfu Lunde for-
lags í Ósló á nýnorskri þýðingu ís-
landsvinarins séra Haralds Hope.
Þessar útgáfur hafa farið víba og
þykja góð kynning á einhverri dýr-
ustu perlu íslenskrar menningar.
Bókaútgáfa á vegum Viö-
eyjar eftir 150 ára hlé
Út er komin, á vegum Viðeyjar,
bókin Viðeyjarprent. Þetta er skrá
yfir þau rit, sem prentuð voru í
Viðey, en eina prentsmiðjan í
landinu var þar á árunum 1819-
1844.
Það er Böbvar Kvaran, sem hef-
ur tekið skrána saman og skrifar
einnig vandaban inngang um
sögu prentverksins, sem var fyrst
í Hrappsey, en síban ab Leirár-
görbum, Beitistöbum og loks í
Vibey, en var flutt þaban til
Reykjavíkur.
Kápumynd er eftir Jóhannes
Long. Fleiri myndir prýba bók-
ina, m.a. af titilblöbum nokkurra
Vibeyjarrita. Kolbrún Sveinsdótt-
ir hannabi bókina, sem er ab
öbru leyti unnin í Steindórs-
prenti-Gutenberg hf. Hib íslenska
bókmenntafélag annast dreif-
ingu.
Sr. Þórir Stephensen, stabar-
haldari í Vibey, skrifar formála.
Hann segir þar, ab þess sé vænst,
ab framhald geti orbib á bókaút-
gáfu á vegum Vibeyjar. Því sé bók
þessi hugsub sem fyrsta bindi rit-
rabar, er nefnist Vibeyjarrit. ■
Siöfræbin og umhverfiö
Fyrir skömmu gaf Rannsóknar-
stofnun Kennaraháskóla íslands
út ritib Um siðfrceði sem grund-
völl umhverfismenntnnar eftir
Brynhildi Sigurðardóttur og Sig-
ríbi Ólafsdóttur.
Á bókarkápu segir: „Efni þessa
rits er nýstárlegt og varbar þró-
un umhverfismenntunar. Höf-
undar reifa umhverfisvandann
og greina frá kenningum um
viðhorf mannsins til náttúr-
unnar á ýmsum tímum. Ab því
búnu víkja þeir ab stöbu um-
hverfismenntunar í íslenskum
skólum og leiba rök ab því ab
sibfræbileg umfjöllun eigi að
bera uppi umhverfisfræbslu.
Þeir gera grein fyrir þróun um-
hverfissibfræbi og vísa á nýjar
leibir á þessu kennslusvibi. Ritib
er því framlag til umræbu, sem
nú er ab vakna, um sibfræbi og
umhverfismenntun og sjálfsagt
lesefni fyrir alla sem stunda
kennaranám, fást vib kennslu
eba tengjast umhverfismálum."
Rit þetta er ab stofni til B.Ed.-
ritgerb höfunda við Kennarahá-
skóla íslands, en höfundar
hlutu viburkenningu Minning-
arsjóbs Ásgeirs S. Björnssonar
fyrir lokaritgerð til B.Ed.-prófs
frá Kennaraháskólanum vorib
1994.
Bókin er 60 bls. og fæst hjá
Bóksölu kennaranema, Bóksölu
stúdenta, í stærri bókaverslun-
um og hjá Rannsóknarstofnun
Kennaraháskóla íslands (s.
633827).
Leena Lander.
Ógnvænleg reynsla
Bókaútgáfan Forlagið hefur
sent frá sér bókina Heimili
dökku fiðrildanna eftir finnsku
skáldkonuna Leenu Lander.
Bókin er kynnt svo á kápu-
baki: „Nóttin er stund hins
illa, þá þrífst það líf á Eynni
sem ekki þolir dagsljósib:
pyntingar eiga sér stað í svefn-
sal drengj-
anna; elskend-
ur eiga for-
bobna fundi;
lítið barn gengur í svefni nibur
að sjó; morb er framið. Allt á
þetta sér stab ab næturlagi á
Eynni þar sem drengirnir
vinna eins og þrælar meban
dagsins nýtur. En hvers vegna
verba vængir fibrildanna ekki
hvítir, heldur dökkir, þegar
þau skríba úr púpum sínum?
Juhani Johansson, verkfræb-
ingur, stendur á tímamótum í
lífinu, sem krefjast þess ab
hann líti yfir ævi sína. Frá 9
ára aldri og fram á unglingsár
dvaldist Juhani á upptöku-
heimili fyrir drengi þar sem
forstöðumaðurinn, herra
Sebaót, stjórnaði drengjunum
eins og sannur herstjóri. Árin
á Eynni geyma ógnvænlega
reynslu sem markar Juhani
fyrir lífstíb, en einnig hafa
umsvif forstöðumannsins —
og drengjanna undir hans
stjórn — ófyrirséð áhrif á fólk-
ið á Eynni og umhverfið sem
ekki verba aftur tekin."
Leena Lander (f. 1955) er
cand. mag. í finnsku og bók-
menntum. Heimili dökku fiðr-
ildanna er sjöunda skáldsaga
hennar og hefur vakið mikla
athygli. Sagan
hlaut Kalevi
Jantti-verð-
launin, en þab
em verblaun sem veitt eru fyr-
ir besta verk ungs höfundar;
hún hlaut verðlaun finnskra
útgefenda og var tilnefnd til
Finlandia-verblaunanna,
helstu bókmenntaverðlauna
Finnlands. Hún var síban til-
nefnd til Bókmenntaverb-
launa Norðurlandaráðs 1993.
Eftir bókinni hefur verib gerb
leikgerb, sem frumsýnd verbur
í Borgarleikhúsinu 4. mars.
Bandarískt kvikmyndafyrir-
tæki hefur keypt kvikmynda-
réttinn.
Heimili dökku fiðrildanna er
252 blaðsíbur, prentub í Prent-
smiðjunni Odda hf. Hún er
seld sem Bók mánaðarins í
mars og kostar 1.385 kr., en frá
1. apríl kostar hún 1.980 kr.
Hjörtur Pálsson þýddi úr
finnsku. ■
Fréttir af bókum
/
„0 þvílíkt líf sem eiginmanna bíöur"
Freyvangsleikhúsib sýnir: Kvennaskólaæv-
Intýriö. Höfundur: Böbvar Cubmundsson.
Lýsing: Ingvar Björnsson. Höfundar tón-
listar: Eirfkur Bóasson, Carbar Karlsson og
jóhann Jóhannsson. Leikstjóri: Helga E.
jónsdóttir. Hljómsveitarstjórn: Reynir
Schiöth.
Leikhús hefur verib starfrækt í
Freyvangi í einni eba annarri
mynd frá árinu 1957. Frá árinu
1962, þegar Leikfélag Öngulsstaba-
hrepps var stofnab, hefur ekki orb-
ib hlé á, ef frá er talib alllangt
„sjónvarpshlé" frá 1968 og fram á
8. áratuginn. Þab hefur verib
dæmalaus kraftur í starfseminni og
svo virbist sem lítil breyting hafi
orbib á þennan veturinn.
Kvennaskólaævintýrib segir
sögu Kvennaskólans á Laugalandi.
Þab hafa reyndar verib tveir
kvennaskólar á Laugalandi. Sá fyrri
var stofnabur árib 1877 og starfabi
hann til ársins 1907. Tæpum þrjá-
tíu árum síbar, árib 1937, var vígb-
ur sá skóli sem segir frá í leikritinu.
Stiklab er á stóm í sögu þessara
skóla í leikskránni og fróblegt ab
sjá ab svipub rök lutu ab stofnun
þeirra beggja. Rábamenn sáu fyrir
sér breytta og bætta háttu á heimil-
um sínum; tilgangurinn var því
fyrst og fremst að gera stúlkumar,
sem skólann sóttu, ab betri hús-
mæbmm.
í Kvennaskólaævintýrinu segir
frá stofnun skólans, mannarábn-
ingum og einum vetri í starfi hans,
frá Grímu forstöbukonu, Fríbu
hannyrðakennara og Hrönn ræst-
ingakennara. Þá segir af séra Eiríki,
sem les stúlkunum gubsorðib og
fræbir um alvöru lífsins, og þeim
Gísla og Helga sem ásamt prestin-
um gangast fyrir um stofnun skól-
ans eftir eindreginn þrýsting eigin-
kvenna sinna, þeirra Jóm og Þóm.
Stúlkurnar, sem skólann sækja,
em úr ýmsum áttum og af ólíku
tagi. Þær koma beint af síldinni, úr
sveitinni eða svo fínar úr bænum
ab þær eiga amerísk náttföt og allt.
Vib skólann lobir strákastób og
þeir em líka úr ýmsum átmm og af
ýmsu tagi. Þab em aballega tvö
gengi þeirra sem takast á. Annars
vegar strákarnir úr sveitinni, sem
em heldur luralegir en státa þó af
jeppa eða hesti einn og einn. Hins
vegar strákamir úr bænum, frá Ak-
ureyri, sem em heldur flottir og
drjúgir töffarar að eigin áliti. Þeir
fínustu em samt úr M.A., svo fínir
ab þeim er haldib alveg sérstakt
ball. Leikritib er brábfyndib, en ab
LEIKHUS
ÞÓRGNÝR DÝRFjÖRÐ
því er best verbur séb af frásögnum
annarra, furbu raunsönn lýsing á
því sem átti sér stað á þessum ár-
um.
Leikmyndin er einföld, enda
svibib ekki stórt. Hún þjónar sín-
um tilgangi og flóknir hlutir eins
og borbhald allra stúlknanna leyst
snyrtilega meb stómm dúk sem
þær halda á milli sín. Fleira er í
þessum dúr. Skiptingar gengu
heldur treglega á stundum í fyrri
hluta sýningarinnar, sem hægbi
nokkub á ganginum. Eftir hlé var
rífandi gangur. Lýsingin er vel
unnin og þab glittir meira ab segja
í skólahúsib í bakgmnni.
Leikarahópurinn er gríbarstór,
en vel yfir 30 leikarar stíga á svib í
Freyvangi. Þar er fólk af ólíkum
gerbum, á misjöfnum aldri og meb
mjög mismikla reynslu. Jafn leikur
er hins vegar samkenni hópsins.
Það er enginn sem sker sig úr fyrir
sakir óöryggis eða hiks, þó ab e.t.v.
megi glöggt sjá að sumir em reynd-
ari en abrir. Þab em þau Hjördís
Pálmadóttir í hlutverki Grímu for-
stöbukonu, Þuríbur Schiöth í hlut-
verki hannyrbakennarans, Sigríbur
Bjarnadóttir í hlutverki ræstinga-
kennarans, Stefán Gunnlaugsson í
hlutverki Gísla bónda, Jónsteinn
Abalsteinsson í hlutverki Helga
bónda og Hannes Blandon í hlut-
verki séra Eiríks sem halda eins-
konar ramma utan um sýninguna
og þau skila sínu meb sóma. Þau
leika oftast í libum, ef svo má
segja, þeir þrír saman og þær þrjár
saman. Þau eiga frábæra spretti,
ekki síst þeir Gísli, Eiríkur og Helgi.
Þær Anna Helgadóttir og Emilía
Sverrisdóttir leika eiginkonur
þeirra Gísla og Helga og ferst þab
vel úr hendi.
Þab em samt sem ábur stúlkurn-
ar og strákarnir sem halda lengst af
uppi fjörinu, eins og vib er ab bú-
ast í verki um kvennaskóla. Og þab
gera þau svo um munar. Sýningin
er lifandi og skemmtileg í leik
þeirra, þau em hvert öbm betra og
ekki til neins ab nefna einn frekar
en annan, best er ab verba sjálfur
vitni ab því. Þau em fjöbur í hatti
Helgu E. Jónsdóttur leikstjóra,
frammistaba þeirra lýsir ekki síst
miklum hæfileikum hennar. Lögin
í sýningunni em skemmtileg, gríp-
andi og vel flutt í flestum tilfellum.
„Hvab gagnar þab ab eiga úrvals-
jeppa" er, svo dæmi sé nefnt, 'ein-
falt lag meb einföldum boðskap og
senan, sem fylgir því, hreint
dæmalaust fyndin. Áhugafólk um
Kvennaskólann og áhugafólk um
gamanleikrit meb rífandi stemmn-
ingu ætti ab fara í Freyvangsleik-
húsib. ■