Tíminn - 11.04.1995, Blaðsíða 3

Þri&judagur 11. apríl 1995
fMtm
3
Hvaöa möguleikar eru í stööunni? Tölfrœöilega eru 10 uppskriftir aö nýrri ríkisstjórn á boröinu. Sumar þeirra kunna
aö vera nýtilegri en aörar. Uppi á boröinu í gœr var ný Viöeyjarstjórn sem er þó aöeins ó umrœöustigi:
Þingflokkur Þjóövaka fundaöi ígœr og skipti meö sér verkum. Frá vinstri: Möröur Árnason, Ásta R. jóhannesdóttir
ritari þingflokks, jóhanna Siguröardóttir, Svanfríöur jónasdóttir formaöur þingflokks, Ágúst Einarsson varafor-
maöur þingflokks og Lilja Cuömundsdóttir. Tímamyndcs
Mynstur nýrrar ríkisstjórnar
eru mörg. Þab má allavega
finna tíu uppskriftir ab nýrri
ríkisstjórn úr þeirri stöbu sem
kom upp þegar talib var upp úr
kjörkössunum. Sum munstur
eru betri en önnur, sem eru
reyndar úti í buskanum. í gær-
dag var helst rætt um nýtt líf
ríkisstjórnar Sjálfstæbisflokks
og Alþýbuflokks. Sú stjórn er
fyrst rædd af eblilegum ástæb-
um, stjórnarflokkarnir héldu
meirihluta og ræbast því fyrst
vib. Davíb Oddsson er því meb
lykilinn ab nýrri ríkisstjórn.
Hann er sagbur fara sér rólega
og ætla ab ræba vib ýmsa næstu
dagana og fram yfir hátibina.
Enn sem komib er er varla hægt
ab fullyrba neitt um framhald
þeirrar Vibeyjarstjómar, sem fyrst
er til skobunar. Ef hún yrbi kost-
urinn, yrbi hún trúlega talsvert
breytt. Bæbi nýir menn og skipt-
ingar á rábherrum milli rábu-
neyta, auk þess sem kratar fengju
færri rábherra og veigaminni
embætti. Talab var um Jón Bald-
vin í sjávarútvegsráðuneyti, eða
menntamálin.
Styrkur sóttur til
kvenna?
Líka var í gær rætt um hugsan-
legan liðsstyrk við Vibeyjarstjórn,
styrk úr röðum Kvennalistans,
sem fengi eitt eða tvö rábherra-
embætti. Kannski verbur sú
stjóm til á annarri eyju en forð-
um? Bæði Sjálfstæðisflokkur og
Alþýðuflokkur hafa lýst yfir
áhuga á að lagfæra launamál
kvenna. Hvorugur þessara flokka
hefur til þessa verið þess megnug-
ur að breyta neinu. Kannski að
Kvennalista verði fengið þetta
verkefni með öðru?
Kristín Halldórsdóttir var ekki
alveg fjarlæg hugmyndinni í gær-
dag, þegar rætt var við hana. En
hún sagði að sem fyrr væru mál-
efnin látin ráða hjá konunum.
Hún taldi að ríkisstjórnarþátttaka
myndi styðja bakland Kvennalist-
ans í framtíðinni.
Rábherrastólar skipta miklu
máli. Þab var Ijóst löngu fyrir al-
„Ég er fegin því hvab ríkis-
stjórnin stendur veikt, þótt
ég, hefbi vonað að hún
mundi falla um sig þvera,"
segir Ásta Ragnheiður Jó-
hannesdóttir, nýkjörinn
þingmaður Reykvíkinga, af
lista Þjóbvaka sem ætlar aö
beita sér í velferðarmálunum
á þingi.
Hún segir ab þótt ríkisstjórn-
arflokkarnir hafi eins atkvæðis
meirihluta á þingi, þá hafa þeir
ekki meirihluta kjósenda á bak
við sig, auk þess sem stjórnin
sé málefnalega fallin. Ásta R.
þingiskosningarnar ab ráðherrar
ríkisstjórnarinnar hugðu flestir
hverjir á áframhaldandi setu í
„sínum" stólum. Nánast allir ut-
an einn — Þorsteinn Pálsson,
sjávarútvegs- og dómsmálaráð-
herra — vildu óbreytt ástand.
Þorsteinn sagbi í viðtali vib DV
daginn fyrir kosningar að hann
teldi „að stefna Alþýðuflokksins í
efnahags- og sjávarútvegsmálum
gangi þvert á hagsmuni sjávarút-
vegsins" og því vildi hann síst
semja við þann flokk um ríkis-
stjórnarsamstarf. Þessi ummæli
Þorsteins þóttu mælast einstak-
lega illa fyrir í Valhöll og ræddu
sumir um óskynsamlegt útspil
ráðherrans á viðkvæmum tíma.
Þorsteinn man alla tíð kvöldið
góða á Stöb 2 þegar Jón Baldvin
batt enda á ríkisstjórn Þorsteins í
beinni útsendingu. Þorsteinn hef-
ur minni fílsins og verður aldrei
annab en andstæðingur Jóns. En
hann er líka andstæðingur for-
manns síns, sem tók af honum
formennsku í Sjálfstæðisflokkn-
um. Hann á víða harma að hefna.
Hinsvegar taldi Þorsteinn Páls-
son að ágætur grundvöllur væri
til samstarfs á milli flestra flokka.
Ekki er víst ab þessi skobun ráð-
herrans verði þung á metunum,
ef ríkisstjórnin ákveður sér fram-
haldslíf sem á að teygja sig fram á
síbasta ár þessarar aldar. Stólar eru
stólar og menn eru tilbúnir að
kyngja ýmsu þegar um þau hæg-
indi er ab ræba sem rábherrastól-
ar eru.
Munstriö Viðey II
Ríkisstjórnin Vibey II sem nú
kann að vera í burðarliðnum er
afar veikburða stjórnarmynstur.
Þab viðurkenna allir, enda rætt
um að fá tilstyrk þriðja aðila. Á
þeirri stjórn mun steyta svo um
munar í mörgum málaflokkum.
Nema þingmenn beggja flokka
verði múlbundnir og skikkaðir til
hlýðni. Hvað verður þá um stóru
orðin Vestfjarðaþingmanna í
sjávarútvegsmálum? Verður
hvíslast á um Evrópumál á Al-
þingi? Og þannig má lengi telja.
Ljóst er ab sú stjórn fengi litlu
segir að Þjóðvaki hafi fengið
ágætis útkomu úr kosningun-
um, þótt hún hefbi eflaust get-
að verib betri ef kosningarnar
hefðu farið fram viku fyrr, mib-
að við skoðanakannanir.
Ásta R. vísar á bug fram-
komnum fullyrðingum þess
efnis að Þjóðvaki muni ekki
hafa mikil áhrif á þingi með
sína fjóra þingmenn. Hún
bendir m.a. á áhrif Kvennalist-
ans sem fékk aöeins þrjár þing-
konur í fyrstu alþingiskosning-
unum sem listinn tók þátt í og
þá hefði Bandalag jafnabar-
áorkab og mundi sennilega
stranda innan fárra mánaða.
Sjálfstæðisflokkurinn mun senni-
lega hugsa sig um tvisvar áður en
hann gengur til slíks samstarfs.
Framundan er aö taka á fjölmörg-
um viðkvæmum málum og í
engu þeirra efu hreinar línur inn-
an núverandi stjórnarflokka.
Allir voru að tapa
nema Framsókn
Það er athyglisvert við kosn-
ingaúrslitin að allir flokkar, nema
Pramsóknarflokkurinn ■ voru að
tapa. Sigur hans var stór. Flokk-
arnir töpuðu mismunandi miklu
að vísu, en tap samt á landsvísu
hjá þeim öllum, ef Þjóðvaki er
undanskilinn sem kom inn sem
nýtt framboö.
Sjálfur forsætisráðherrann meb
gífurlegt traust í skoðanakönnun-
um, tapaði atkvæðum í höfuðvígi
Sjálfstæðisflokksins, Reykjavík,
frá síðustu kosningum. í kosning-
unum 1991 fékk Sjálfstæðisflokk-
urinn 46,3% atkvæðanna, en
42,3% núna. Minna verður þó á
manna fengið fjóra þingmenn
þegar það bauð fram. Þar ab
auki hafa formenn bæði Al-
þýðuflokks og Alþýbubanda-
lags talab mikið um þau áhrif
sem Þjóðvaki hafði á niður-
stööu flokkana í kosningun-
um, þannig að framboð Þjób-
vaka hefur greinilega haft
áhrif. Ásta R. segir að langtíma-
markmiðið sé að félagsöflun-
um auðnist að standa saman
og í því sambandi hafi Þjóbvaki
ákvebnu hlutverki að gegna
sem hafi síst minnkab eftir
kosningarnar. ■
að Sjálfstæðisflokkurinn vann
ótrúlega stóran sigur í Reykjavík í
þingkosningunum 1991 og jók
fylgi- sitt um meira en 17% frá
kosningunum 1987.
Jón Baldvin tapaði líka í
Reykjavík, 3,4% fylgis flokksins,
og þrír menn fyrir borð á þeim
bæ.
Á landsvísu voru ríkisstjórnar-
flokkarnir að tapa 5,6% fylgis síns
og fjórum þingmönnum. Ný Viö-
eyjarstjórn er völt allt frá fyrsta
degi, jafnvel þótt bábir flokkar
hafi losnað við ýmsa óþægilega
þingmenn úr sínum röðum, óróa-
menn eins og séra Gunnlaug Stef-
ánsson í Heydölum, Eggert bónda
Haukdal og Inga Björn Alberts-
son, og Matthías Bjarnason.
Sigurvegarinn í ríkis-
stjórn
Annar aðalkosturinn í ríkis-
stjórnarmynstri er ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og sigurvegara
kosninganna, Framsóknarflokks-
ins. í hugum margra hlýtur ab
teljast eblilegt að sá flokkur verði
kallaður til stjórnarathafna. Slík
stjórn hefði traust meirihlutafylgi
á Alþingi, 40 þingmenn. Án efa
yröi auðvelt fyrir þessa flokka að
semja um málefni. Þar ber ekki
neitt stórkostlegt í milli. Þessi
kostur er án efa í stöðunni, enda
ljóst að núverandi ríkisstjórn á sér
ekki fylgi allra innan Sjálfstæðis-
flokks og Alþýbuflokks.
„Vinstri" stjórn
BAGV
í gær var mikið rætt um vinstri
stjórn svokallaöa, það er Fram-
sóknarflokk, A-flokkana tvo og
Kvennalista. Liðstyrkur þeirra er
34 þingmenn. Vitað er ab topp-
menn í Framsóknarflokki og Al-
þýðuflokki hafa rætt möguleik-
ann - óformlega.
Líka er til í þessari mynd að
flokkarnir taki með sér Þjóbvaka í
stað Kvennalista, - einnig að fá
báða þessa flokka í samstarfið.
Óskastjórn Ólafs
Ragnars
Möguleiki er á myndun ríkis-
stjórnar Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðubandalags sem hefur þó 34
þingmenn til að styðjast við. Sá
möguleiki er talinn tryggja frið á
vinnumarkaðnum, hvab svo sem
hæft er í því. Sagt er að hinar
vinnandi stéttir muni slíðra verk-
fallsvopnið þegar slík ríkisstjórn
situr. Þetta var á tíma óskastjórn
Ólafs Ragnars, en Davíð Oddsson
ekki sagður nema rétt miðlungs
hrifinn.
Ólafur Ragnar Grímsson sagði í
gær að margir möguleikar væru í
stöðunni, en ef það næði fram að
ganga sem nú væri raétt, ný Við-
eyjarstjóm, þá væru aörir mögu-
leikar nánast bara fyrir tölvuleik-
ina, eins og Ólafur Ragnar sagði.
Hann sagðist sem flokksformaður
vilja segja sem minnst. Hann vib-
urkenndi þó að ljóst væri að ný
Viðeyjarstjórn yrði erfitt munst-
ur.
BAD-ríkisstjórnin og
fleiri möguleikar
Fleiri möguleikar: BAD-ríkis-
stjórn, Framsóknarflokks, Al-
þýðuflokks og Sjálfstæðisflokks,
með 47 þingmenn bak við sig.
Sterk stjórn á pappírnum, en
spurning hvernig hún mundi
samlagast.
Einnig BGD-stjórn Framsóknar-
flokks, Alþýðubandalags og Sjálf-
stæðisflokks.
Möguleikarnir eru því fjölmarg-
ir. Einn töldum viö reyndar ekki
upp, enda ekki raunhæfur, en það
er veikburða stjóm Sjálfstæbis-
flokks með Kvennalista og Þjóö-
vaka. Útspil Jóhönnu Sigurðar-
dóttur veldur því ab Sjálfstæðis-
flokkurinn hugsar ekki til hennar,
hún útilokar samstarf við þann
flokk. Eða hefur það ef til vill
breyst frá því fyrir kosningar? ■
Ásta R. jóhannesdóttir alþingismaöur:
Velferöin í öndvegi