Tíminn - 03.05.1995, Blaðsíða 5

Mi&vikudagur 3. maí 1995
Í^stttest
xSr'T'ffrlrWW
5
Guömundur Jónas Kristjánsson:
Ný ríkisstjórn, nýir tímar
Ný ríkisstjórn hefur tekið við
völdum. Ríkisstjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks. Þessi
niöurstaöa er í samræmi við nið-
urstöðu alþingiskosninganna 8.
apríl s.l. og þær óskir kjósenda
sem fram komu í skoðanakönn-
unum fyrir kosningar, að þessir
tveir stærstu flokkar ættu að
mynda næstu ríkisstjórn.
Eina raunhæfa
niöurstaban
Flestir eru sammála um að
Framsóknarflokkurinn var sigur-
vegari kosninganna. Það besta við
þennan sigur er, að flokkurinn
hefur stórbætt stöðu sína á
Reykjanesi og í Reykjavík, fjöl-
mennustu kjördæmum landsins.
ímynd flokksins hefur þannig
gjörbreyst, eða eins og einn
fréttamaöurinn orðaði það,
„Framsóknarflokkurinn er nú
loksins kominn á „mölina"."
En þrátt fyrir sigur miðjunnar í
kosningunum, hélt fyrrverandi
ríkisstjórn velli með naumum
meirihluta. Sjálfstæðisflokkurinn
vann góðan varnarsigur, en Al-
þýðuflokkurinn með sína Evr-
ópusambandshugsjón tapaði
stórt. Vinstri öflin urðu fyrir
miklum áföllum. Eina raunhæfa
niðurstaðan var því sú að Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokkur
mynduðu nýja ríkisstjórn. Fráfar-
andi stjórnarflokkar höfðu of
nauman meirihluta, auk þess sem
verulegir brestir voru komnir í
stjórnarsamstarf þeirra.
Sigur hinnar pólit-
ísku mibju
Miðjumenn hljóta að fagna
VETTVANGUR
„Það eru því breyttir tím-
ar ftamundan í íslensk-
um þjóðmálum. Fram-
sœkin, þjóðleg miðju-
stefna hefur verið mörk-
uð í ríkisstjóm íslands
a.m.k. nœstu 4 árin. Um
það vitnar hinn fram-
sœkni stjómarsáttmáli,
sem nú liggur fyrir. Og
þar með em í íslenskum
stjómmálum orðnir
breyttir tímar."
þessari niðurstöðu, enda lýsti
Halldór Ásgrímsson því yfir við
fréttamann útvarps, að hér væri
um miðjustjórn að ræða. Mynd-
un ríkisstjórnar Framsóknar- og
Sjálfstæðisflokks er einungis
rökrétt framhald af niðurstöðu
kosninganna, en þær voru sigur
hinnar pólitísku miðju. Það
hljóta nefnilega allir hugsandi
menn að sjá hvað hið pólitíska
landslag hefur tekið miklum
breytingum á örfáum árum. Og
þá er ekki verið að tala einvörð-
ungu um pólitíkina á íslandi,
heldur víðar um heim. Fall Berl-
ínarmúrsins er einn afdrifarík-
asti pólitíski viðburður frá
stríðslokum og hefur haft stór-
kostleg áhrif á hina pólitísku
heimsmynd, líka hér uppi á ís-
landi. Allt tal um vinstri-
mennsku í ljósi þessara breyt-
inga er því nánast tímaskekkja.
Glundroðinn til vinstri í ís-
lenskum stjórnmálum er því
einmitt nú í algleymingi. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur mun
betur aðlagað sig. Því allflestir
sjá, að sósíalisminn og frjáls-
hyggjan hafa beðið skipbrot.
Glundrobinn til
vinstri
Ásakanir alþýðubandalags-
manna og annarra vinstrisinna
um að Halldór Ásgrímsson og
Framsóknarflokkurinn hafi
svikið gefin loforð um myndun
svokallaðrar vinstri stjórnar eft-
ir kosningarnar er gjörsamlega
út í hött. Fyrir það fyrsta er það
að Framsóknarflokkurinn er alls
enginn vinstri flokkur, heldur
frjálslyndur miðjuflokkur, eins
og undirstrikað var mjög skýrt í
allri kosningabaráttunni.
Hvernig í ósköpunum á þá að
mynda svokallaða vinstristjórn
með miðjuflokki eins og Fram-
sóknarflokknum? Ríkisstjórn
Framsóknarflokks og vinstri
flokka gæti a.m.k. aldrei borið
neitt vinstristjórnarheiti. Þab
hljóta allir menn að sjá, jafnvel
þótt þeir séu ekki prófessorar í
stjórnmálafræðum. Um hvaða
vinstri stjórn var þá formaður
Alþýðubandalagsins að tala fyrir
kosningar? Væntanlega alls ekki
með hinum frjálslynda miðju-
flokki, Framsóknarflokknum,
eða hvað?
Þá hefur glundrobinn til
vinstri oröið þess valdandi, að
þau ábyrgu öfl, sem kjósa stöð-
ugleika og umbætur, sjá þar
enga kosti. Þvert á móti hefði
myndun vinstri stjórnar skapað
mikla óvissu. Og hvernig sjá
menn svo ríkisstjórn þar sem
höfuðandstæðingar í íslenskri
pólitík, Framsóknarflokkur og
Alþýðuflokkur, tækju höndum
saman? Því fyrir liggur, að milli
þessara flokka er þvílíkt pólitískt
hyldýpi, að samstarf þeirra gat
aldrei komið til greina. Nægir
þar að nefna landbúnaðarmál,
sjávarútvegsmál og ekki hvað
síst Evrópumálin. Fram hjá
þessum ágreiningi virðist for-
maður Alþýðubandalagsins al-
gjörlega líta. Hann skilur ekki
einu sinni þau stórkostlegu tíð-
indi við myndun þessarar ríkis-
stjórnar, aö nú hefur loks tekist
að koma Evrópusambandskrat-
anum út úr íslenska utanríkis-
ráðuneytinu. Hjá öllum þjóð-
lega sinnuðum íslendingum eru
þetta mestu gleðitíöindi í ís-
lenskum stjórnmálum um langt
árabil. Og missættið milli þeirra
Þjóðvaka-Jóhönnu og Jóns
Baldvins risti ekki dýpra en það,
að Jóhanna var tilbúin að gera
þann sama Jón að sínum forsæt-
isráðherra, sbr. viðræður henn-
ar við forseta íslands á dögun-
um. Þessar ótrúlegu þversagnir á
vinstri kanti íslenskra stjórn-
mála voru þess einfaldlega vald-
andi, að ábyrgur flokkur eins og
Framsóknarflokkurinn gat aö
sjálfsögöu hvergi komið þar
nærri.
Breyttir tímar
Það eru því breyttir tímar
framundan í íslenskum þjóð-
málum. Framsækin, þjóðleg
miðjustefna hefur verið mörkuð
í ríkisstjórn íslands a.m.k.
næstu 4 árin. Um það vitnar
hinn framsækni stjórnarsátt-
máli, sem nú liggur fyrir. Og þar
með eru í íslenskum stjórnmál-
um orbnir breyttir tímar. Þessi
breyting mun hafa mun víðtæk-
ari áhrif næstu árin en margan
grunar. Uppstokkun í hinu ís-
lenska flokkakerfi hlýtur því að
koma til. Þannig hafa vinstriöfl-
in þegar boðað til samfylkingar
eina ferðina enn. í slíkri stööu á
frjálslyndur miðjuflokkur eins
og Framsóknarflokkurinn enn
eftir að bæta stöðu sína. Þess
vegna hlýtur fyrr en seinna aö
koma til endurmats á stöðu
hans innan borgarstjórnar
Reykjavíkur. Því samfylking
miðjuflokks með vinstriöflum
hlýtur að vera mjög tímabundiö
ástand, eitthvað sem á ekki að
geta gerst. Það eru því spenn-
andi tímar framundan í íslensk-
um stjórnmálum.
Höfundur rekur bókhaldsþjónustu.
Friöjón Guömundsson:
A5 leysa þjób úr gildru
í sjónvarpsþætti þ. 6. apríl 1995
kom til nokkurrar umræðu samn-
ingurinn um Evrópska efnahags-
svæðið (EES) og hugsanleg inn-
ganga íslands í ESB. Þar komu
meðal annars fram þau viðhorf og
skoðanir sem hér greinir:
Björn Bjarnason taldi aö EES-
samningurinn væri, eins og hann
orðaði þaö, „lifandi samningur og
síbreytilegur". Mér skildist ab
hann teldi þetta kost án þess að
hann skilgreindi hvaö myndi ger-
ast þegar samningurinn „úreltist",
t.d. vegna fækkunar aðildarríkja.
Siguröur Líndal benti á þá hættu
aö svo kynni jafnvel að fara aö
dómsvald ESB gæti, er frá líði,
dæmt íslenska ríkiö inn í ríkjasam-
steypu Evrópu, ef ekkert yrbi að-
hafst af hálfu íslands til að koma í
veg fyrir slíkt gerræði.
Olafur Ragnar Grímsson taldi
nauösynlegt að breyta EES-samn-
ingnum í tvíhliöa viðskiptasamn-
inga, þó taldi hann ekki þörf á að
segja honum upp.
Fram kom sú almenna skoðun
meöal fundargesta, aö andstæö-
ingar EES-samningsins — sem vör-
ubu á sínum tíma sterklega viö
samþykkt hans — hefðu skipt um
skoöun og væru nú búnir aö við-
urkenna gagnsemi hans.
Það gegnir furöu að fundargestir
— nema Siguröur Líndal — virtust
ekki hafa gert sér grein fyrir skað-
semi EES-samningsins. Þeirri
„í mínum huga er ekki til
nema ein fœr leið út úr
ógöngunum: Að íslend-
ingar segi upp þessum
pólitíska afsalssamningi
um Evrópska efnahags-
svœðið eins fjótt og auð-
ið er oggangi til tvíhliða
viðskiptasamninga við
Evrópuríkin sem frjálsir
menn á jafnréttisgmnd-
velli á tilsvarandi hátt og
við önnur þjóðríki, án
stjómarfarslegra skuld-
bindinga."
grundvallarstaðreynd aö meö gild-
istöku hans var íslenska þjóðin
teymd út í pólitíska gildru.
Fullyrðingar um að ísland geti
auðveldlega staöið utan ESB til
lengdar, án þess að segja upp EES-
samningnum, eru úr lausu lofti
gripnar og annaö hvort óskhyggja
ellegar blaður eitt gegn betri vit-
und. Ef þjóðin lætur undir höfuð
leggjast að segja samningnum
upp, mun hún fyrr eða síðar drag-
ast sjálfkrafa inn í ESB, hvort sem
mönnum líkar betur eða verr. Eina
vonin til aö svo verði ekki, er að
ESB leysist upp.
Það er fráleit kenning, sem fylg-
ismenn EES-samningsins eru alltaf
aö staglast á, að andstæðingar
hans hafi yfirleitt skipt um skoðun
í máli þessu. Ástæðan fyrir tregri
umræðu meðal þeirra um málið,
nú um sinn, er sú aö meö samn-
ingnum var Evrópumálunum
klúðraö herfilega, lýðræðið fótum-
troðið, þjóðin hunsuð og afvopn-
ub í pólitískum skilningi. Er nokk-
ur furða þó baráttuþrek manna
hafi eitthvað laskast viö slíkar að-
farir?
Það er ósannað mál og reyndar
VETTVANGUR
mjög ólíklegt að andstæöingum
EES-samningsins hafi nokkuö
fækkaö frá gildistöku hans, nema
síbur sé. Auövitað fer því fjarri að
viö höfum sætt okkur við niður-
stööu hans.
Það fer að verða hver síðastur
fyrir íslensk stjórnvöld að bæta
fyrir afglöp sín og misgerðir í máli
þessu og taka á málum á mann-
sæmandi hátt. Leysa þjóöina úr
viðjum þessarar pólitísku gildru.
Þjóöríkiö er engin verslunarvara.
Fortíðin kemur ekki til baka.
í mínum huga er ekki til nema
ein fær leiö út úr ógöngunum: Að
íslendingar segi upp þessum pólit-
íska afsalssamningi um Evrópska
efnahagssvæðiö eins fljótt og auð-
ið er og gangi til tvíhliöa viö-
skiptasamninga við Evrópuríkin
sem frjálsir menn á jafnréttis-
grundvelli á tilsvarandi hátt og viö
önnur þjóðríki, án stjórnarfars-
legra skuldbindinga. Áö öðrum
kosti blasir við glötun auðlind-
anna og hrun fullveldisins.
Höfundur er bóndi á Sandi í Abaldal.
Auöur Styrkársdóttir og Rannveig Traustadóttir:
Samstaöan tryggir jafnrétti!
Fyrir síðustu kosningar lýstu allir
flokkar yfir vilja sínum til að berj-
ast gegn því mikla launamisrétti
sem íslenskar konur búa við í föð-
urlandi sínu. í kosningabarátt-
unni var jafnrétti kynjanna eitt
þeirra mála sem hæst báru.
Að loknum kosningum þurfa
íslenskar konur, hvar í flokki
sem þær standa, að fylgjast
grannt með efndum þessara lof-
orba. Hinar nýkjörnu þingkon-
ur eru í oddaaðstöðu til að
fylgja þessum málum eftir.
Þingkonur eru minnihluti þing-
manna og munu verða mikill
minnihluti ríkisstjórnar, ef að
íslenskum líkum lætur. Þing-
konur hafa þó eitt úrræði. Þaö
úrræði byggir á samstöðu þeirra.
í Svíþjóð gerðist það nýlega að
konur neituðu að mæta á fundi
Evrópunefndar sænska þingsins
fyrr en jafnt var orðið hlutfall
karla og kvenna í nefndinni. Af
þessari aöferð geta íslenskar
konur margt lært.
Við undirritaðar skorum hér
með á íslenskar þingkonur að
styðja enga þá ríkisstjórn sem
ekki tekur á launamisrétti kynj-
anna meb bindandi og afger-
andi hætti. Þessari áskorun
beinum við einkum til þeirra
kvenna sem kjörnar voru á þing
fyrir væntanlega ríkisstjórnar-
flokka og hljóta því að vera
skuldbundnar til aögerða. Mun-
um að samstaðan getur ein fært
okkur jafnrétti.
Aubur Styrkársdóttir er háskólakennari
og Rannveig Traustadóttir er lektor.