Tíminn - 04.05.1995, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 4. maí 1995

5
Kristján Benediktsson: f
Hótanir Árna Sigfússonar
Nokkuð er um liðið síðan það
málefni, sem hér verður fjallað
um, var á dagskrá í borgarráði
og borgarstjórn Reykjavíkur og í
fréttum fjölmiðla. Fyrst voru
það öll lætin í kosningabarátt-
unni og síðan páskarnir, sem
gerðu að verkum að þessu grein-
arkorni seinkaði. Þessi seinkun
kemur þó ekki að sök. Málið er
þess eðlis að það hlýtur að verða
til umfjöllunar lengi enn.
Hér á ég við þá yfirlýsingu
oddvita Sjálfstæðisflokksins í
borgarstjórn, að þeir embættis-
menn, sem ráðnir verða til
borgarinnar af núverandi meiri-
hluta, verði umsvifalaust reknir
þegar og ef sjálfstæðismenn
komist þar til valda á ný. Menn
skulu gefa því gaum að hér flyt-
ur bobskap leiðtogi Sjálfstæðis-
flokksins í borgarstjórn og fyrr-
verandi borgarstjóri. Hér kveöur
vissulega við nýjan tón, sem ég
hef ekki orðið var við áður, þrátt
fyrir löng kynni af borgarmál-
efnum. Hér talar reiður og
hefnigjarn maöur, sem ekki ætl-
ar að víla fyrir sér, fái hann til
þess völd, að brjóta samninga á
fólki, sem ekki hefur annab til
saka unnið en að vera ráðið til
starfa af tilteknum meirihluta.
Hér talar ekki sá yfirvegaði og
virðulegi leiðtogi sem sæmir
þeim stóra flokki, sem hann er
málsvari fyrir. Satt að segja átti
ég von á að flokksbræður Árna
Sigfússonar í borgarstjórn
mundu reyna aö milda þessi
ummæli hans og jafnvel fá
hann til að biðjast afsökunar á
þessu frumhlaupi. Svo hefur
ekki orðib. Þannig virðist óum-
deilt að þessi brottrekstrarstefna
er orðin mál borgarstjórnar-
flokksins.
Ekki einu sinni einn
Eins og flestum mun í fersku
minni, tapabi Sjálfstæðisflokk-
urinn meirihluta í borgarstjórn
Reykjavíkur fyrir tæpu ári, þegar
Reykjavikurlistinn lagði hann
að velli. Fram til þess tíma hafði
hann stjórnað borginni, ab
undanteknu kjörtímabilinu
1978-82.
Ekki fer milli mála að svo
langur valdaferill setti flokkslegt
mark á alia starfsemi og starfs-
hætti hjá borginni, sem gjarnan
voru miöaðir við hagsmuni
flokksins hverju sinni. Þetta
kom einkar glöggt fram þegar
VETTVANCUR
„Þœr hótanir, sem hér
hafa verið gerðar að um-
talsefni, eru í eðli sínu
grafalvarlegar og hljóta
að vekja fólk til umhugs-
unar um það sem að
baki býr. Er tilgangurinn
að hrœða, eða er um að
rœða stórfelldan siðferð-
isbrest hjá því fólki sem
þannig hugsar og talar?"
um mannaráðningar var að
ræða. Fyrir borgarstjórnarkosn-
ingar 1974 lét ég þess getið í
blaðagrein, að af 40 æðstu emb-
ættismönnum borgarinnar
væru 39 annað tveggja flokks-
bundnir eða yfirlýstir sjálfstæð-
ismenn. Þetta olli nokkrum
vangaveltum hjá þeim sjálf-
stæbismönnum og reynt var að
finna út hver þessi eini væri,
sem sigldi undir „fölsku" flaggi.
Vitanlega bar sú leit engan ár-
angur. Þessi eini var ekki til.
Embættismannakerfið var ein-
litt.
Þannig var ástatt varðandi
embættismennina, þegar nýr
meirihluti tók við stjórn borgar-
innar á vordögum 1978. Tryggir
og flokkshollir sjálfstæbismenn
sátu í hverjum stól og á hverj-
um kolli. Enginn var samt rek-
inn. Slíkt hvarflaði ekki einu
sinni að hinum nýja meirihluta.
Kenning Árna Sigfússonar um
brottrekstra var ekki komin
fram. Samkvæmt henni hefði sá
meirihluti, sem stjórnaði árin
1978- 82, átt að losa sig við þá
embættismenn sem þá voru hjá
borginni. Þetta er rifjað upp hér
fyrir Árna Sigfússon, sem nú fer
mikinn og hneykslast mjög yfir
því að fleiri en sjálfstæðismenn
skuli ráðnir í embætti hjá
Reykjavíkurborg.
Hvab segja „Sjálf-
stæbar konur'7
Fyrst ætlar Árni Sigfússon að
reka nýráðinn borgarritara,
Helgu Jónsdóttur, komist hann
til valda. Staða borgarritara
losnaði þegar Jón Tómasson,
sem gegnt haföi henni með
Helga jónsdóttir.
ágætum um alllangt skeið,
ákvað að gerast Iögmaður ríkis-
ins. Var Helga valin úr hópi all-
margra umsækjenda. Engan hef
ég heyrt draga í efa hæfni henn-
ar til að gegna þessu starfi, ekki
heldur Árna Sigfússon. Slíks er
líka engin von. Hún hefur bæði
þá menntun og reynslu sem til
þarf. Ekki hef ég heldur heyrt að
aðrir umsækjendur um stöðuna
hafi verið taldir henni fremri.
Varla byggist afstaða Árna Sig-
fússonar á því að um konu er að
ræða. Ekki getur hinn glaðbeitti
hópur innan Sjálfstæðisflokks-
ins, sem kallar sig „Sjálfstæðar
konur", lagst gegn því að kona
sé ráðin í starf borgarritara. Mér
kemur helst í hug að Árni hafi
lært það í Stjórnmálaskóla Sjálf-
stæðisflokksins, aö embættis-
segir frá stefnumálum kvenna í
bæjarstjórn og er þar rakið
hvernig konur vom, hér sem
annars staðar, brautryðjendur
þess velferðarríkis sem vib búum
við í dag. í fimmta kafla segir svo
af viðtökum bæjarstjórnar-
manna við kröfum kvenna í bæj-
arstjórn.
Bókin er 136 bls. að lengd og í
henni em 12 töflur þar sem m.a.
Árni Sigfússon.
menn borgarinnar ættu að vera
sjálfstæðismenn og haldi sig við
þá kenningu.
Þær hótanir, sem hér hafa ver-
ið gerðar að umtalsefni, em í
eðli sínu grafalvarlegar og hljóta
að vekja fólk til umhugsunar
um þaö sem að baki býr. Er til-
gangurinn að hræða, eða er um
ab ræða stórfelldan sibferbis-
brest hjá því fólki sem þannig
hugsar og talar? Á ég þá við þá
borgarfulltrúa sem nú skipa
minnihluta borgarstjórnar. En
hver svo sem ástæðan er, þá er
hitt víst að Árni Sigfússon og fé-
lagar hans hafa á eftirminnileg-
an hátt brotið blað með ein-
stæöum viöhorfum sínum og
málflutningi.
Höfundur er fyrrverandi borgarfulltrúi.
em sýndar niðurstöður kosninga
í Reykjavík. Þar er einnig skrá yf-
ir allar konur er setið hafa í bæj-
arstjórn, skrá yfir fjölda kvenbæj-
arfulltrúa flokkanna til þessa
dags og ítarleg nafnaskrá. Barátta
um vald fæst í flestum bókaversl-
unum og kostar kr. 1.790.
Háskólaútgáfan sér um dreif-
ingu.
Fréttir af bókum
Fyrstu stjómmálaaf-
skipti kvenna á íslandi
Háskólaútgáfan hefur gefið út
bókina Barátta um vald: Konur í
bœjarstjóm Reykjavíkur 1908-
1922. Höfundur er Auður Styrk-
ársdóttir háskólakennari.
Bókin skiptist í fimm megin-
kafla, auk formála og samantekt-
ar. Fyrsti kafli fjallar um upphaf
kvenréttindabaráttu erlendis á
19. öld og stjórnmálaþátttöku
kvenna með kvennaframboðum
í byrjun 20. aldar, bæði hér
heima og erlendis. Annar kafli
rekur sögu stjórnmálafélaga í
Reykjavík í byrjun þessarar aldar,
þátttöku kvenfélaga og framlag
til bæjarstjórnarmála og viðhorf
rábamanna til stjórnmálaaf-
skipta kvenna. í þriðja kafla er
greint ítarlega frá framboðum og
kosningaúrslitum í Reykjavík á
ámnum 1908-1918. í fjórða kafla
Vaxtalækkun
Ekki eru ýkja mörg ár síðan vaxta-
frelsi var lögleitt á íslandi.
Með vaxtafrelsi var beinum af-
skiptum stjómvalda af útlánsvöxt-
um hætt, en markaðinum ætlað að
ákveða þá, að sjálfsögðu samkvæmt
kenningunni um framboð og eftir-
spurn.
Hingaö til hefur framboð á lánsfé
verið miklu minna en eftirspurn á
íslandi og eimir þar eftir af verð-
bólguhugsunarhættinum „grædd
er skulduð króna".
Eftir að lán hættu að brenna upp
í verðbólgueldi á þessi hugsunar-
háttur ekki lengur við rök að styðj-
ast, þótt enn hafi of fáir áttab sig á
því.
Smám saman er ab birta til eftir
myrka daga veröbólgu og bmðls,
þegar sú hugsun var ríkjandi að
engin fjárfesting væri svo vitlaus að
hún borgaði sig ekki einhvern
tíma.
Sú dögun hefur hins vegar tekiö
miklu lengri tíma en okkur, sem
fylgst höfum af athygli með þróun
efnahagsmála, hefði órað fyrir.
Það, sem aðallega hefur iagast, er
þetta: Verðbólga heyrir sögunni til.
Þar með er verðlag stöbugt og verð-
skyn neytenda jafnt sem seljenda
eflist. Lánastofnanir hafa lagt mik-
ið fé í afskriftasjóöi og eru nú bún-
ar ab leiðrétta afleiðingar vitlausra
eldri útlána ab mestu. Þær hafa líka
aukib kröfur sínar til lántaka, eru
farnar að láta skoba veð með gagn-
rýni og hugsa um gjaldþol skuldar-
anna.
Árangurinn hefur ekki látið á sér
standa: Lánastofnanir landsmanna
Frá
i
mmum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
hafa snúið tapi í hagnað.
Með auknum hagnaði hafa lána-
stofnanirnar svo meira fé til útlána
og að viðbættri varkárni í útlánum
hlýtur það að leiða til þess að rýmra
verður um lánsfé — fyrir þá lántak-
endur sem standast kröfur lánveit-
enda.
Þarna erum vib komin ab kjarna
málsins: Með heilbrigðu efnahags-
lífi færist starfsemi íslensks pen-
inga- og lánakerfis nær því sem
þekkist í umheiminum.
Það fara sem sagt að koma þeir
tímar, að lánastofnanir hagi sér líkt
og tryggingarfélög. Lánastofnanir
munu veita traustum lántakendum
lán á lægri vöxtum en hinum sem
ótryggari eru, alveg eins og öruggur
ökumaður greiðir lægri iðgjöld en
sá sem mörgum slysum veldur.
Það fer að koma að því að sam-
keppni verði milli lánastofnana um
að fá góba lántakendur og lánaviö-
skipti fá þá á sig þann svip sem öll
viðskipti eiga að hafa: Þjónusta og
lágt verð laöar að sér viðskiptavini.
Jákvætt umtal þeirra eykur svo orb-
stír lánastofnunarinnar með þeim
afleiðingum að viðskipti hennar
eflast enn og verða betri.
Eftir að íslenskt peningakerfi var
opnab að fullu fyrir erlendum
áhrifum, er það aðeins tímaspurs-
mál hvenær íslenskir útlánsvextir
verba sambærilegir við þab sem
gerist í nágrannalöndunum.
í þessum pistli hef ég rökstutt að
svo muni veröa og verð ég ab lýsa
furðu minni á að nokkur maöur
skuli opinbera svo vanþekkingu
sína og skort á innsæi, að draga
vaxtalækkun í efa. Viö megum meö
öðrum orbum vænta vaxtalækkun-
ar fyrr en síðar.
Ég undirstrika hins vegar að með
opnu fjárstreymi milli landa hljót-
um við alltaf að enda á svipuðum
nótum og umheimurinn, enda er
þaö slík alþjóðleg viðmiðun sem
menn hafa þegar þeir segja ab vext-
ir muni lækka á íslandi. ■