Tíminn - 02.02.1996, Blaðsíða 4

4
VÍNtlW)
Föstudagur 2. febrúar 1996
Útgáfufélag:
Ritstjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Ritstjórn og auglýsingar:
Sími:
Símbréf:
Pósthólf 5210,
Setning og umbrot:
Mynda-, plötugerb/prentun:
Mánabaráskrift 1550 kr. m/v:
Tímamót hf.
jón Kristjánsson
Oddur Olafsson
Birgir Gubmundsson
Brautarholti 1, 105 Reykjavík
5631600
55 16270
125 Reykjavík
Tæknideild Tímans
ísafoldarprentsmibja hf.
<. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Öfgafullur átrúnaður
I könnun, sem gerö var meðal ökumanna um suövestan-
vert landið, kom í ljós að þriðjungur þeirra, sem voru að
aka bílum á vegum og götum, höfðu enga hugmynd um
hver var hámarkshraði þar sem þeir voru að stjórna öku-
tækjum sínum. Ályktunin er einföld: þriðjungur bílstjóra
hvorki kann né virðir grundvallaratriði umferðarlaga.
Mun stærri hópur bílstjóra en sá, sem ekki þekkir lög
um hámarkshraða, brýtur það ákvæöi af fúsum viija. eða
óafvitandi, því grunur leikur á að ærið stór hópur bílstjóra
leggi ek'ki í vana sinn að fylgjast með hraðamæli í akstri.
Þegar svo margir ökumenn sem raun ber vitni þekkja
ekki einfaldar reglur um hraðatakmarkanir, er hætt við að
aðrar greinar ökulaga bögglist fyrir brjósti þeirra. Enda er
árangurinn eftir því. Tjónatryggingabætur og svimandi há
iðgjöld bílatrygginga tala sínu máli um færni og löghlýðni
íslenskra ökumanna.
En það er von að bílstjórar séu ekki meðvitaðir um lög
og reglu og að hver þeirra um sig eigi ekki að hafa algjöran
forgang í umferð og umgengni við náungann.
Bíladýrkunin og sú mikla áhersla, sem lögð er á að
greiða götu þeirra sem bílum aka, gengur út í slíkar öfgar
að bíllinn hefur hvarvetna forgang fram yfir mannskepn-
una. Borg og bæir eru skipulögð með þarfir bílsins að tak-
marki.
Byggingar, fólk og mannlíf mæta afgangi, en umferða-
ræðar eru miðaðar við þarfir einkabílsins og má hvergi út
af víkja. Gamlir bæjarhlutar og íbúðarhverfi verða hrað-
skreiðri og hávaöasamri umferðarómenningu að bráð.
Dæmin eru mýmörg og þarf aðeins aö minnast á hryðju-
verkiö þegar Lækjargata í Reykjavík var gerð að fjögurra
akreina hraðbraut. Það með meiru á sinn þátt í niðurlæg-
ingu hins gamla kjarna höfuðborgarinnar.
í grein, sem Ari Trausti Guðmundsson jarðeðlisfræðing-
ur ritar í Tímann undir fyrirsögninni „Gasað í algleymi",
segir m.a: „Því miður er svo komið á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu að bílamengun er orðin til vansa og óhollustu
svo um munar." Hann rekur helstu hættueinkennin og
niðurstaðan er: „Margir vinnustaðir á Suðvesturhorninu
eru óþolandi vegna slíkrar mengunar og búseta við sumar
götur eða útivera þar alls ekki heilsusamleg." Síðar: „Röng
skipan umhverfismála, einkum byggingarhátta og al-
menningssamgangna, ræöur miklu um óþarfa bílameng-
un í landinu.
Byggð er dreifð, en almenningssamgöngur bæði strjálar
og dýrar. Þá er glitrandi ljóst að almenningur tekur ekki
ábyrgð á eigin veru í borgarsamfélagi, nema að hann spari
einkabílinn, íhugi mengunarmálin og geri kröfur til sín og
samfélagsins um úrbætur."
Hávaðamengun og sú hætta sem vegfarendum stafar af
hraðakstri og öðrum umferðarlagabrotum er ekki síöur
hættuleg heilsu og velferð manna en eitraðar lofttegundir
sem bílar valda. En bíladýrkendurnir, sem ráða skipulagi,
hugsa ekki út í það og sinnulausir borgarar láta bjóöa sér
nánast hvað sem er.
Víða um lönd er farið að þrengja að bílaumferð fremur
en að liðka fyrir henni. Einkabíllinn er að kæfa borgarsam-
félög; eftir því sem meiru er til kostað í umferðarmann-
virki, eykst umferðin og er vandinn víða orðinn óviðráð-
anlegur.
Svo virðist sem stjórnendur lands og bæja séu illa
haldnir af bíladýrkun, og sjást þess óvíða merki að þeir séu
að láta af þeim átrúnaði. En á meðan einhverjir nenna að
þrasa um málin, er von. Og hver veit nema til þess reki að
úttaugaðir borgarar fari að mótmæla að búa við dúndrandi
umferðarþunga og lífshættulega mengun við híbýli sín.
Skilningsleysi rábherra
íslenskt þjóðfélag á sér ýmsar furðulegar hliðar, ekki
síst þegar landsmenn og leiðtogar þeirra leggja sig
fram um að sýna aðhald og sparnab í rekstri sem
byggir á opinberri fjármögnun. í DV í gær er þannig
gagnmerk frétt um að Sjúkrahús Reykjavíkur, sem
verib hefur í fréttum að undanförnu vegna niður-
skurðar, er að endurinnrétta einhvers konar aöstöðu
fyrir stjórnendur og yfirlækna á Landakoti. Þessi
meðferb opinbers fjár — en endurbæturnar munu
kosta um 3 milljónir
króna — er ekki síst
merkileg í ljósi þess að
þetta nemur um 3%
þess, sem tilkynnt hef-
ur verið að spítalinn
treysti sér til að spara í
bili. Og stjórnendurn-
ir, sem eiga aö fá að-
stöbu í þessu nýja lók-
ali, eru ekki í vandræb-
um með að útskýra
þörfina á þessum breytingum: „Það er bara verið að
bæta vinnuaðstöðuna dálítið" eða „Þarna láku gólf
og í glerhýsinu var ekki hægt að vinna fyrir hita á
sumrin og á veturna var ekki hægt ab vera þar nema
í þykkum útifatnaði".
Hér er' greinilega á feröinni vant fólk í að sýna
fram á þörf á hinu og þessu. Ein-
hvern veginn virbast þeir, sem til
þekkja, þó ekki alveg eins sannfærð-
ir um nauðsyn þessara húsnæðis-
bóta, enda verib að vísa sjúklingum frá í stórum stíl,
að sögn þessara sömu yfirmanna sem vilja bygging-
arframkvæmdir.
Framkvæmdir til hagræbingar
Á Sjúkrahúsi Reykjavíkur eru raunar fleiri hug-
myndir uppi um nauðsynlegar framkvæmdir í nib-
urskurðinum. Upplýst var í fréttum að í tillögum
stjórnar spítalans um hvernig bæri að mæta halla-
rekstrinum og kröfum fjárlaga væri gert ráð fyrir ab
vel yfir 100 milljón krónur færu í framkvæmdir og
breytingar til þess ab ná fram nauðsynlegri hagræð-
ingu vegna sameiningar sjúkrahúsanna.
I hádegisfréttum útvarpsins í gær kom fram ab
Ríkisspítalar vilja flytja endurhæfingardeild sína til
Kópavogs, í húsnæði sem þeir eru að hluta til þegar
komnir meb í notkun. Hins vegar mun losna viðbót-
arhúsnæði á Kópavogshæli og gerir spítalinn ráð fyr-
ir ab setja fé til framkvæmda við breytingar á þessu
viðbótarhúsnæði og útbúa þab þannig að það henti
betur til endurhæfingar.
Allt eru þetta bráðnaubsynlegar framkvæmdir,
segja stjórnendur, sem framkvæmdar eru í hagræö-
ingarskyni og/eða til að bæta úr brýnum vankönt-
um á vinnuaðstöðu. Þetta er eins og meb anddyriö á
Landakoti — fullkomlega eðlilegt, sjálfsagt og óhjá-
kvæmilegt. Eða hvað?
Skilur ekki grundvallaratriðin
Hinn skelfilegi heilbrigðisrábherra virðist ekki
einu sinni geta skilið grundvallaratribi heilbrigðis-
stjórnsýslunnar, hvab þá flóknari atriði hennar. Ráð-
herrann hefur neitað
að samþykkja þessi
fjárfestinga- og fram-
kvæmdaáform spítal-
anna og bendir á fyrri
yfirlýsingar um ab
hætta eigi við allar ný-
framkvæmdir í heil-
brigðiskerfinu. Ráð-
herrann bendir á að á
Landspítalanum
standi auðar skurð-
stofur og önnur sú aðstaða sem Sjúkrahús Reykjavík-
ur vill fá að byggja í hagræðingarskyni. Og ráðherr-
ann lætur ekki sitja við þennan dónaskap, heldur er
meb miklar meiningar um að Landspítalinn eigi að
nota ónotaða aðstöðu í fullbúnu endurhæfingar-
plássi Sjúkrahúss Reykjavíkur á Grensásdeildinni.
Þar sé sundlaug og allt, og menn
hafi meira að segja verið ab tala um
ab loka Grensásdeild.
Bannað að rugla saman spítölum
Það, sem heilbrigðisráðherrann virðist ekki skilja í
þessu máli, er ab Grensásdeildin er ekki hluti af Rík-
isspítölum og ónotuð aðstaöa á Landspítala ekki
hlutí af Sjúkrahúsi Reykjavíkur. Þab er hins vegar ab-
alatriðið í málinu, enda fráleitt að Borgarspítala-
læknar geti látið bendla sig við Lansann og öfugt!
En þab er ekki einungis á sviði heilbrigðismála,
sem þessi afgerandi aögreining milli stofnana ræður
úrslitum. Þannig hefur landið nú verið Sjávarútvegs-
brautar- og Matvælagárbslaust í aldir, þrátt fyrir mik-
ilvægi sjávarútvegs og matvælaframleiðslu fyrir
þjóðina. Nú stndur þetta sem betur fer til bóta, og þá
dugar ekki minna en að hafa tvær slíkar stofnanir,
aðra við Skúlagötu í Reykjavík og hina á Akureyri.
Aðeins þannig er hægt að koma í veg fyrir að starfs-
menn HÍ og HA þurfi að vinna saman — sem vita-
skuld er aðalatriði. En miðað við skilningsleysi ráb-
herra á þessum grundvallaratriðum, er vibbúið ab
Björn Bjarnason menntamálaráðherra verði eitthvað
tregur til að berjast fyrir fjármagni í tvær svona
stofnanir.
Garri
Skrifslofuhúsnæði Landakotsspítala endurbar.t fyrir l.rjár nulljónir:
Trúum ekki aö þetta
sé aö gerast mitt í
öllumnWSi^m
GARRI
I kjördæminu
Greinarhöfundur hefur verið á faraldsfæti undanfar-
ið, í hinu margumtalaða „jólaleyfi" þingmanna. Ég
var rétt kominn inn úr dyrunum heima hjá mér úr
ferðalagi að austan og hallaði mér aftur í sófann til
þess að horfa á fréttirnar, þegar ég sá að þingflokks-
formaöurinn minn var kominn á skjáinn til þess að
telja upp að hún hafi gert eitthvað á tímabilinu 20.
desember til 30. janúar. Síðan fór
fréttamaðurinn út á götu og
spurði fólk hvort jólaleyfi þing-
manna væri ekki óhæfilega I.angt,
og lét það fylgja aö þeir „segbust vera í kjördæmum
sínum ab tala við kjósendur".
Ég er einn af þeim sem „segjast vera í kjördæmi
sínu" og satt að segja er ég orðinn nær ónæmur fyrir
þessari umræðu um hvort þingmenn séu ab vinna í
„jólafríinu". Öll þessi umræða byggist á þeim mis-
skilningi að starf Alþingis sé eingöngu það sem fram
fer innan veggja þinghússins við Austurvöll eftir
klukkan hálf tvö á daginn og fram yfir miðjan dag-
inn. En nóg um þab.
í kjördæmlnu
Ferö mín um „kjördæmið mitt" fyrir austan var að
venju fróðleg. Það er mikil nauðsyn fyrir þá, sem
sinna stjórnmálum, að hitta fólk að máli, hvortsem
heldur er á fundum eba vinnustöðum. Við sjávarsíð-
una snýst lífib um fisk sem fyrr, en sá fiskur er um
þessar mundir loðna frekar en aðrar tegundir.
Loðnuvertíðin er að fara af stab aftur eftir áramótin
og það er handagangur í öskjunni þegar hún veibist,
enda um gífurlega verðmætasköpun að ræða. Bylt-
ing hefur orðið í lobnubræðslu eystra og hafa verk-
smiðjurnar verið endurbættar, en þær breytingar
leiða bæði til betri nýtingar og umbóta í umhverfis-
málum. Reykurinn er horfinn, svo að trauöla má sjá
tilsýndar hvort þær eru í gangi eða ekki.
Lobnufrysting er gríðarlega mikilvægur atvinnu-
vegur og tekur til sín töluvert vinnuafl þann tíma
sem hún er í gangi. Afkastagetan er orðin mikil í
þessari vinnslu, þannig að mikib kapphlaup hefst á
vertíðinni þegar hún fer í gang.
Öll þessi vinnsla er hluti af þeirri útflutningsfram-
leiöslu sem stendur undir okkar efnahag. Þaö gera
líka síldveiðarnar, en það þarf ekki annað en að
koma til Hafnar í Hornafirði til þess
að líta augum stóribju í síldar-
vinnslu. Flökunarvélarnar ganga
án afláts. Þarna er um að ræða síld
til manneldis, sem þarf mikinn vinnukraft og skapar
verbmæti. Það er mál manna að þennan þátt megi
enn auka, og þyrfti aö leita til þess leiba.
Líflegt þegar vel veiöist
Það er líflegt að vera við hafnirnar þegar vel veið-
ist og veröa vitni að allri þeirri athafnasemi sem þar
er. Höfnin er lífæð hvers byggðarlags, og svo er um
þann stað sem ég minntist á, Höfn í Hornafirði. Sú
lífæð liggur um þröngan ós Hornafjarðarfljóts þar
sem brimið leikur sinn ólma leik. Það er ævintýri lík-
ast ab fara út í ósinn og sjá þá varnargarða, sem reist-
ir hafa verið á síðustu árum til þess að verja hann.
Ölduhæð og veður er skráö á hafnarvoginni til ör-
yggis fyrir sjófarendur. Tölvutæknin sér um aö stöð-
ugar upplýsingar liggja fyrir um þetta efni.
Þaö er hollt fyrir sem flesta að gera sér grein fyrir
því hvað sjávarútvegurinn er í raun öflugur atvinnu-
vegur í nútíma þjóðfélagi og hvernig hefur tekist ab
bregðast við breyttum aðstæðum. Vettvangsferðir
eru góðar til þess að rifja þetta upp, og við þing-
mennirnir þurfum að fá slíka upprifjun meö reglu-
bundnum hætti og ræða ástand og horfur þarna sem
og í öbrum atvinnugreinum. Það er hluti af okkar
starfi og ekki ómerkari en sjálft löggjafarstarfið, án
þess að lítið sé úr því gert á nokkurn hátt.
Á víbavangi
Jón Kr.