Tíminn - 06.02.1996, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 6. febrúar 1996
SiDiltdi
5
Sigmar B. Hauksson:
„ By ssuglabir brjálæðingar"
/
Idagblaðinu Tímanum mið-
vikudaginn 24. janúar og
fimmtudaginn 25. janúar
síðastliðinn ritar Sigurjón Guð-
mundsson, bóndi á Fossum í
Austur-Húnavatnssýslu, grein er
nefnist „Á hvaða leið eru dóm-
stólar þessa lands?" Tilefni
greinarskrifa Sigurjóns bónda er
niðurstaða dóms þess er féll í
Héraðsdómi Reykjavíkur í máli
fimm hreppa á Blönduvirkjun-
arsvæði gegn Landsvirkjun.
Manna á meðal hefur þetta mál
verið kallað Eyvindarstaða- og
Auðkúluheiðarmálið. Það var
hafið af hálfu hreppanna vegna
þess að Landsvirkjun neitaði að
greiöa út bætur vegna virkjun-
arréttinda á heiðunum. Sigur-
jón er mjög ósáttur við niður-
stöðu dómsins. Skotveiðifélag
íslands hefur fylgst nokkuð með
þessum réttarhöldum, enda
landsréttarmál eitt af helstu bar-
áttumálum félagsins.
Það vakti athygli stjórnar
Skotveibifélags íslands þegar Jó-
hannes Pétursson, skotveibi-
maður úr Húnavatnssýslu, var
flæmdur frá gæsaveiðum á Ey-
vindarstaðaheiði ásamt fimm
félögum sínum í lok ágúst síð-
astliðinn. Skálavörður frá Galt-
ará tjáði þeim félögum að öll
meöferð skotvopna á heiðinni
væri bönnuð. Stjórn Skotveibi-
félags íslands hafbi grun um að
ekki væri hægt að banna fugla-
veiðar á heibinni. Dómur Hér-
aðsdóms Reykjavíkur 20. nóv-
ember síðastlibinn staðfestir svo
ab grunur stjórnarinnar hafi

VETTVANGUR
"fYRRTHL^T
—1 «*Jwn , _. fcrxt þonn
u <x virtist ob engu r-
^ ^Jtdo afréltodando.
verið á rökum reistur.
Skotveiðifélag íslands —
SKOTVÍS leggur ríka áherslu á
að 8. grein laga um vernd, frib-
un og veiðar á villtum fuglum
og villtum spendýrum sé virt,
en í upphafi greinarinnar segir:
„Öllum íslenskum_ríkisborgur-
um, svo og erlendum ríkisborg-
urum með lögheimili hér á
landi, eru dýraveiðar heimilar í
almenningum, á afréttum utan
landareigna lögbýla, enda geti
enginn sannab eignarrétt sinn
til þeirra." Enda segir í niður-
stöðu dómsins: „Þab eru grund-
vallarreglur í eignarrétti að sá,
sem telur til eignarréttinda yfir
landi, verði að færa fram heim-
ildir fyrir tilkalli sínu og ab sá,
sem afsalar landi, geti ekki veitt
viðtakanda sínum víðtækari rétt
en hann átti sjálfur."
Of langt mál er á þessum vett-
vangi að fjalla nánar um skoð-
anir og stefnu Skotveiðifélags ís-
lands á landsréttarmálum, enda
er megintilgangur athugasemd-
ar stjórnar SKOTVÍS þau orð er
Sigurjón Guðmundsson lætur
falla í niðurlagi greinar sinnar,
en þar segir: „Og hvað er svo lík-
legt að geti gerst uppi á Eyvind-
arstaðaheiði um 20. ágúst næsta
sumar? Þar eru nú að verða ein-
hverjar mestu varpstöðvar
heiðagæsarinnar (Þökk sé allri
uppgræðslunni). Þangab munu
flykkjast byssuglaðir brjálæð-
ingar sem a.m.k. sumir hverjir
ættu engan veginn að hafa
byssuleyfi, skjótandi allt kvikt
sem hreyfist." Þessum gífuryrð-
um Sigurjóns bónda á Fossum
vill stjórn SKOTVÍS mótmæla,
enda dæma þau sig sjálf og er
greinilegt að bóndi hefur litla
þekkingu á þessum málum.
Talið er að á íslandi séu skráð-
ar 22-23.000 skotvopnaleyfis-
hafar. Á síðastliðnu ári fengu
11.400 skotvopnaleyfishafar
svokallað veiðikort, er heimilar
þeim að stunda veiðar á villtum
dýrum. Stjórn SKOTVÍS fullyrð-
ir að þeir 11.400 skotveiöimenn
séu ekki „byssuglaðir brjálæð-
ingar", heldur hæfir og góðir
veiði- og útivistarmenn, sem
ganga vel um íslenska náttúru.
Þá er rétt að benda á að frá því
að talningar hófust á íslenska
gæsastofninum, sem mun hafa
verið árið 1950, hefur heiða-
gæsastofnin aldrei verið stærri
en síðastliðið ár, en haustið
1994 mældist stofninn 260.000
fuglar. Ástæban fyrir fjölgun
heiðagæsarinnar er aðallega sú
að dánartíðni gæsa á vetrar-
stöðvum hefur lækkað. Á Bret-
landseyjum hafa átt sér stað
miklar breytingar á búskapar-
háttum. Ræktun vetrarkorns
hefur aukist og einnig hefur ný-
ræktum fjölgað. Þetta og ýmis-
legt annað kemur gæsunum til
góða.
Engri dýrategund hér á ís-
landi stafar hætta af skotveið-
um og helstu veiðistofnar, sem
eru rjúpa og gæs, eru í upp-
sveiflu. Skotveiðifélag íslands
vill hafa sem mesta og besta
samvinnu vib bændur, enda er
VETTVANGUR
óhætt að fullyrða að í velflest-
um tilvikum séu samskipti skot-
veiðimanna og bænda meb
miklum ágætum. Á undanförn-
um árum hafa orðið miklar
breytingar á búsetu íslendinga.
Nú er svo komið að 91% þjóðar-
innar býr í þéttbýli og er því
landlaus. Helstu markaðir
bænda fyrir afurðir sínar eru
hinsvegar í þéttbýli. Það er því
hagur allra ab samskipti þéttbýl-
is og dreifbýlis séu sem best.
Dylgjur Sigurjóns Guðmunds-
sonar í garð íslenskra skotveiði-
manna skaða því ekki síður hag
bænda en heiður íslenskra skot-
veiðimanna.
Fyrir hönd stjórnar
Skotveiðifélags íslands.
Fagott-
tónleikar
Fagottið finnst manni stundum
vera eins konar skemmtilegur sér-
vitringur í fjölskyldu tréblásturs-
hljóðfæranna, frændi sem segir
óviðeigandi brandara í fjölskyldu-
boðum, tekur í nefið og drekkur
stundum meira en góðu hófi gegn-
ir. Það er sérkennilegur tónn
hljóðfjerisins, sem þó er mjög fal-
legur í höndum góðra hljóðfæra-
leikara, sem vekur þessa hugsun.
Fagottið má líta á sem e.k. bassa-
óbó, enda hefur það svipaða stöðu
meðal tréblásturshljóðfæra og
knéfiðlan meðal strengjanna. Og í
samræmi við þaö er hlutverk fag-
ottsins stórt í sinfónískri tónlist —
mun stærra en maður verður bein-
línis var við á tónleikum.
Fyrir hálfri öld var hér enginn
fagottisti og ekkert fagott, eða þar
til 1951 þegar Hans Ploder kom
hingað frá Austurríki til að bæta úr
þessu og spila 1. fagott í Sinfóníu-
hljómsveitinni. En nú eru breyttir
tímar, og á tónleikum Hafsteins
Guðmundssonar og Guðríðar St.
Sigurðardóttur í Listasafni Kópa-
vogs, Gerðarsafni, 30. janúar voru
undir sama þaki á annan tug fag-
ottspilara á ýmsum stigum kunn-
áttu, þar af a.m.k. 5 atvinnumenn.
Og þetta voru bráðskemmtilegir
tónleikar, með efnisskrá sem
spannaði um 250 ár. Fyrst kom
sónata nr. 5 í e-moll eftir Vivaldi,
ein af sex knéfiðlusónötum þess
frjóa tónsmiðs sem, að því er Haf-
steinn sagði, samdi 38 af 500 ein-
leikskonsertum sínum fyrir fagott.
Sennilega hefði þessi sónata verið
óspilandi á fagott á dögum Vivald-
is, því hljóðfærið var tæknilega
mjög erfitt viðfangs þar til veruleg-
ar endurbætur voru gerðar á því
um 1825. Og hvort sem það var
þessum tækniframförum að þakka
eða snilli Hafsteins, nema hvort
tveggja hafi verið, þá var sónatan
bráðskemmtileg áheyrnar, þótt
sennilega njóti hún sín ennþá bet-
ur á selló.
Næst voru frumflutt (á íslandi)
tvö verk eftir Eugéne Bozza (1905-
1991), franskan hljómsveitarstjóra
og tónskáld sem þekktastur er af
kammerverkum fyrir blásara. Fyrra
verkið, Divertissements í þremur
þáttum, samið 1954, er fyrir þrjú
fagott og þar komu Brjánn Inga-
son og Rúnar Vilbergsson, kollegar
Hafsteins í Sinfóniuhljómsveit-
inni, inn í dæmið. Þetta er heldur
gamansamt verk — þrjú fagott
saman eru í sjálfu sér grínaktugt
samkvæmi — þótt það hæfist með
fúgu í fornum stíl. Seinna verkið,
Récit, Sicilienne et Rondo fyrir fag-
ott og píanó, samdi Bozza eftir
pöntun tónlistarháskólans í París
sem keppnisverk í fagottleik árið
1936. Að sögn Hafsteins tíðkast sú
hefð þar í bæ að á ári hverju panti
tónlistarháskólinn verk fýrir öll
hljóðfæri til að nota i keppni nem-
enda í hljóðfæraleik. í slíkri
F.v. Hafsteinn Cuðmundsson, Cuðríbur St. Sigurðardóttir, Rúnar Vilbergsson og Brjánn Ingason: 3 fagottleikarar
og einn píanisti.
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
keppni þarf auðvitað að reyna á al-
hliöa getu hljóöfæraleikarans,
fingrafimi, tón og tjáningu. Haf-
steinn hefði fengið gott gengi í
keppninni 1936, hefði hann verið
þar.
Paul Hindemith (1895-1963)
samdi á árunum 1935-55 sónötur
fyrir öll hljóðfæri sinfóniuhljóm-
sveitarinnar, þar á meðal fagottiö
(1938) og er sú ein mest-flutta
fagottsónata tónbókmenntanna.
Sennilega væri klarinettusónata
hans jafnvinsæl á sínu sviði hér á
landi, ef ekki væri til ennþá betri
sónata í sama stíl, eftir nemanda
hans Jón Þórarinsson. En svo mót-
aður og mótandi er stíll Hinde-
miths, að í þessari gömlu fagott-
sónötu hans eimir af klarinettu-
sónötu Jóns Þórarinssonar, og öf-
ugt.
Nú frumfluttu (á íslandi) þau
Hafsteinn og Guðríður þrjú frönsk
smálög, eftir Bloch, Ibert og Ou-
bradous — bráðfalleg og skemmti-
leg eins og margt franskt er, því
þeir eru snjallir hönnuðir.
Og loks kom Andante e Rondo
Ungarese, op. 35, eftir Carl Maria
von Weber. Verkið var samið 1809
og upphaflega fyrir lágfiðlu og
hljómsveit, en síbar umskrifaði
tónskáldib sjálft það fyrir fagott-
leikarann Brandt í Múnchen, sem
fagottkonsert hans var sömuleiðis
skrifabur fyrir. Bæði eru þessi verk
Webers mjög spiluð af fagottleik-
urum. Nú reyndi ekki síst á píanó-
leikarann, því hljómsveitarraddir
umskrifaðar fyrir píanó vilja vera
strembnar. En Guðríður leysti
þetta með miklum þokka og glæsi-
brag — hún er greinilega mjög
góður píanisti. Og Hafsteinn auð-
vitað okkar helsti fagottisti.
Þetta voru semsagt hinir
ánægjulegustu tónleikar. Ómsvör-
un salarins var þó í líflegasta lagi,
þannig að hröb híaup í fagottinu
vildu renna nokkuö saman, en við
slíku er ekki gott að gera. ■