Tíminn - 14.02.1996, Blaðsíða 4

4

Mi&vikudagur 14. febrúar 1996
Huwiw
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötuger&/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Gagnrýnisverðar
ákvarðanir um vexti
Eitt frumskilyröi fyrir því að atvinnulífið geti þró-
ast eðlilega hér í landinu og skapað störf og bæri-
leg lífskjör er að samkeppnishæfni þess sé sem
best. Atvinnulíf landsmanna býr ekki eingöngu
við innlenda samkeppni, heldur er vaxandi al-
þjóðleg samkeppni staðreynd og þess vegna skipta
skilyrðin í viðskiptalöndunum máli.
íslenskt atvinnulíf býr við lága verðbólgu um
þessar mundir miðað við samkeppnislöndin. Þetta
hefur þegar sýnt gildi sitt með framleiðsluaukn-
ingu og aukningu útflutnings í ýmsum iðngrein-
um, sem hefði ekki átt sér stað í mikilli verðbólgu.
Miklu máli skiptir að þessi skilyrði haldist, ef fram-
hald á að verða á þessari jákvæðu þróun. Þau tíð-
indi berast nú að verðbólguspár fyrir yfirstandandi
ár gefi tilefni til þess að ætla að svo geti orðið og
verðbólgan verði um það bil 2,5%.
Annað meginatriði, sem sker úr um samkeppn-
ishæfni atvinnuveganna, eru vaxtakjörin, og þar
býr íslenskt atvinnulíf ekki við eins góðan kost.
Raunvextir eru háir hér á landi og hafa vaxtamál
verið mjög til umræðu á undanförnum árum af
þeim sökum. Vaxtamunur er mikill miðað við
samkeppnislöndin.
Bankarnir hafa nýlega tilkynnt vaxtahækkun.
Þessi ákvörðun er umdeild í ljósi allra aðstæðna. í
útvarpsviðtali við forstöðumann Þjóðhagsstofn-
unar síðastliðinn þriðjudag kemur fram að hann
telur að bankarnir hafi lagt svartsýnustu spár um
verðbólguhorfur til grundvallar þessari ákvörðun.
Spár um þenslu í efnahagslífinu, sem uppi voru á
síðustu mánuðum ársins 1995, hafi ekki gengið
eftir á fyrstu mánuðum ársins 1996.
Ákvörðun bankanna um vaxtahækkun er mjög
gagnrýnisverö. Ef þensla er ekki fyrir hendi og
rekstur bankanna fer batnandi og verðbólguspár
eru á þann veg að verðbólga verði hér minni á ár-
inu 1996 en í samkeppnislöndunum, er ekki
ástæða til þess að hlaupa nú til og hækka útláns-
vexti. Til viðbótar er upplýst að vextir erlendis fara
lækkandi, svo ástæðuna er ekki hægt að rekja
þangað. Þar að auki gefa framkvæmdaáform ríkis-
ins ekki ástæðu til að hækka vexti, þar sem fjárlög
gera ráð fyrir að dregið verði úr opinberum fram-
kvæmdum.
Það er því ekki tilefni til vaxtahækkana nú, og
verði gengið lengra á þeirri braut við núverandi
aðstæður, getur það slævt þann sóknarbrodd sem
hefur orðið vart í atvinnulífi landsmanna. Það
væri illa farið.
Það er ljóst að vel verður fylgst með næstu
vaxtaákvörðunum viðskiptabankanna. Það er ljóst
að ábyrgð þeirra er mikil að fara með þennan mik-
ilvæga þátt efnahagsmálanna.
Að ná sér af timburmönnum
Þá er komin fram tillaga um að
kaupa heimili handa Errósafn-
inu, sem borgin er búin að
vandræðast með síðan hinn
heimsþekkti listamaður ákvað
að gefa borgarbúum öll lista-
verkin sem hann var í vandræð-
um með að finna geymslu fyrir.
Korpúlfsstaðafjósið, sem upp-
haflega átti að hýsa gjöfina,
reyndist sem kunnugt er að
hruni komið og ónothæft nema
meb svo kostnaðarsömum end-
urbótum að borgarsjóður hefði
farið á hausinn. Vib slíku mátti
borgin að sjálfsögðu ekki, því
nógir eru timburmennirnir
samt eftir næstum 60 ára fjár-
festingarfyllerí sjálfstæbis-
manna í borgarstjórn, sem var
raunar ekki komið fullkomlega
úr böndunum fyrr en síðustu
nokkur ár þeirra vib stjórnvölinn.
En nú ráða pilsin ríkjum í Ráðhúsinu og eru á
góðri leið með að hjúkra timburmennina úr borg-
arbúum, eða svo er að skilja á nýsamþykktri fjár-
hagsáætlun í þab minnsta. Ýmsum hafa þótt
meðölin bragðvond, sem á borð eru borin í þess-
um eftirmála ölvunarinnar: sparnaður og hagræð-
ing hrærb út í hráu eggi. En þau virðast ætla að
virka.
Peningum eytt í fallega hluti
Og það er eins og við manninn mælt að um leið
og menn eru hættir ab sökkva í skuldafenið og
farnir aö troða marvabann, þá taka að heyrast
raddir um að rétt sé ab fara að eyða peningum í
fallega hluti en ónauðsynlega. í gær fjallaöi borg-
arráð um þá hugmynd að gera Hafnarhúsið að
listasafni, sem m.a. myndi hýsa Errósafnið heim-
ilislausa. Fyrsta skrefið í slíku verkefni er ab kaupa
Hafnarhúsið, sem út af fyrir sig er ekki stórmál,
því reykvískir skattgreiðendur væru einfaldlega að
kaupa húseign af reykvískum skattgreiðendum.
Hafnarsjóður á húsið og borgarsjóöur myndi
kaupa það. Hins vegar er það,
sem á eftir á að koma, þess eðlis
að búast má við að skattgreið-
endur yrðu ab fara að reiöa fram
fé í stórum stíl, enda mun hug-
myndin að efna til samkeppni
um hönnun á innviðum hins
nýja listasafns og endurnýjun
húsakostsins.
Samræbur vib
heimslistina
Og samkvæmt Morgunblað-
inu í gær útskýrir Gunnar Kvar-
an, forstöðumaöur Listasafns
Reykjavíkur, ávinninginn af
þessari fjárfestingu í nýjum
húsakynnum svona: „Hugsan-
lega gætum við útvíkkað hugs-
unina að baki því og sett safnið í
alþjóölegt samhengi, sem ég
held að sé næsta skref. Okkur skortir nú áþreifan-
lega þær samræöur vib heimslistina sem þarna
skapast grundvöllur fyrir."
Garri getur — almennt séð — tekið undir að þaö
geti verib gagnlegt fyrir borgarbúa að stofnanir
sveitarfélagsins eigi samræður við heimslistina.
Hins vegar er spurning hvort ekki sé brýnna að
ljúka samræðum borgarinnar við kröfuhörðustu
lánardrottna sína áður en tekið er upp menning-
arlegra hjal. Pilsaþyturinn í Ráðhúsinu og sú líkn-
andi meðferð, sem honum hefur fylgt, er vissu-
lega til marks um að fjárhagur borgarinnar fari
batnandi úr þessu. Meðfetðinni er hins vegar
hvergi nærri lokið og talsvert í það að heilsufarið
gefi tilefni til nýrra landvinninga á sviði fjárút-
láta. Garri vill því gera það að tillögu sinni að
Errósafnið verði áfram látið liggja í dvala í geymsl-
um, þar sem það hefur verið undanfarin misseri
engum til ama eba tjóns. Vilji menn sýna þessi
verk, er hægt að ganga að þeim á vísum stað, en
viðhafnarupphenging í sérstöku safni er einfald-
lega ekki það forgangsverkefni að í það eigi ab ráð-
ast að svo stöddu.
Garri
Lendingarpallur kjördæmapots
Halldór Blöndal er mikill Norð-
lendingur í sér, og fyrir síöustu
kosningar var fullyrt að hann
og stuðningsmenn hans hafi
byggt málflutning sinn að
hluta til á því ab taka saman
hvað Halldór hefði nú áorkab
miklu í vegamálum fyrir kjör-
dæmið. í því voru tíundaðar
hina'r og þessar framkvæmd-
irnar, brú hér og malbik þar.
Skilaboðin var erfitt að mis-
skilja: Allt þetta hef ég gefið
ykkur fyrir að kjósa mig, og þið
munuð fá miklu meira ef þið
kjósið mig aftur.
Þjóðinni er eflaust í fersku
minni hvernig Halldór opnaði
síbasta malbikaða spottann á
leiöinni norður í Bólstaðarhlíð-
arbrekkunni tvisvar sinnum,
fyrst óformlega og síöan form-
lega. Eini gallinn við allt málið
var að spottinn var ekki í réttu
kjördæmi, þó að kjósendur Halldórs hefðu aug-
ljósan hag af framkvæmdinni, þar sem um þjóð-
leiöina inn í kjördæmið er að ræða.
Hófib og óhófib
Og Halldór fékk líka ágæta kosningu og situr
enn á stóli samgönguráðherra fyrir hönd kjós-
enda í Norðurlandi eystra. Nú leiðir þab af sjálfu
sér að kjördæmapot og hagsmunagæsla fyrir
kjördæmi hlýtur að vera viðvarandi þáttur í
stjórnmálum, þar sem þingmenn eru kosnir sem
fulltrúar tiltekinna kjördæma. í sjálfu sér er ekk-
ert vib slíkt að athuga, ef slíkri hagsmunagæslu
er stillt í hóf og þingmenn muna þá kvöö sem
starfi þeirra fylgir, ab þegar þeir setjast á þing eru
þeir fyrst og síðast fulltrúar þjóðarinnar allrar og
ber að hafa heildarhagsmuni ab leiðarljósi. Slík
kvöð er þó sérstaklega rík þegar menn eru valdir
til þess að gegna ráðherrastöbum fyrir flokka
sína. Óhóflegt kjördæmapot í krafti ráðherra-
dóms er ekki bara óviðeigandi, heldur beinlínis
siðlaust.
Halldór Blöndal virbist á ýmsan hátt skilja
hlutverk sitt á ráðherrastóli öðrum skilningi en
flestir aðrir menn. Aftur og aft-
ur koma upp mál þar sem
menn telja sig sjá áberandi
kjördæmahagsmuni lita
ákvarðanir hans. Nú síöast
kemur fram í fréttum að hann
hefur sérstakan áhuga á ab
breikka flugvöllinn á Akureyri
og er búinn að gefa út yfirlýs-
ingar um slíkar framkvæmdir í
hópi pólitískra stuðnings-
manna sinna á kjördæmisþingi
sjálfstæbismanna í Norbur-
landi eystra. Og ekki er sam-
gönguráðherrann heldur ab
láta hringla í smápeningabudd-
unni á flokksfundunum fyrir
norðan, því verkið, sem hann
er búinn að gefa fyrirheit um, á
að kosta hátt á annaö hundrað
milljónir króna.
Aldrei fyrr hefur heyrst aö
Akureyrarflugvöllur sé í ein-
hverjum bráðavanda með flug-
brautir sínar og þurfi á gríðarlegu fjármagni að
halda, en nú mun þab sjálfsagt koma á daginn
til þess að auðvelda ráðherranum eftirleikinn.
Víba raunveruleg þörf
Á sama tíma hefur legiö fyrir um nokkurt skeið
að Reykjavíkurflugvöllur er á mörkum þess ab
teljast fullkomlega öruggur vegna skorts á við-
haldi og fjársvelti. Sama má segja um fjölmarga
abra flugvelli, sem ekki veitti af framlagi til þess
að bæta samgöngur. Þess utan er verið að tala
um fjármagn úr einum og sama ríkissjóðnum
þar sem sífellt er verið að spara, og eflaust væri
víða hægt að láta tugi milljóna vinna þarft -verk
á þessum tímum niðurskurðar og aðhalds.
Óvænt útspil samgönguráðherrans um við-
bætur við aðalflugvöllinn í kjördæmi sínu kem-
ur því eins og ósvífin, ísköld vatnsgusa framan í
landsmenn alla, sem á umliðnum misserum
hafa hert sultarólina og sætt sig við miklu minni
framkvæmdir en nauðsynlegar hefðu verið.
Halldór Blöndal er kominn langt yfir strikið.
-BG
Á víbavangi