Tíminn - 14.02.1996, Blaðsíða 8

8
WtmttíZi
^Srywy y'yyvary
Mi&vikudagur 14. febrúar 1996
Flestir efast um aö
þaö veröi heitt, en
hika viö aö fullyröa
nokkuö um þaö
vegna þess hve fátt
er vitaö meö vissu um
ástand og gang
mála í Noröur-Kóreu
Af rábstöfunum þeim,
sem Bandaríkin og Sov-
étríkin gerírn fyrir um
hálfri öld til aö skipta heim-
inum á milli sín, hefur skipt-
ing Kóreu reynst endingar-
best. Þar er kalda stríöib enn
háö af fullum kulda.
Sá leikur kann að virðast
ójafn, Suöur-Kóreu í hag. Hún
hefur rúmlega 45 milljónir íbúa,
líklega rúmlega helmingi fleiri
en Noröur-Kórea. Gróska í efna-
hagslífi hefur undanfarin ár ver-
ið meiri í Austur- og Suðaustur-
Asíu en nokkrum heimshluta
öðrum, en líklega er krafturinn í
þeirri þenslu um þessar mundir
hvergi meiri en í Suöur- Kóreu.
Heildarþjóðarframleiðsla þar s.l.
ár nam 9,4% og spáð er aö á
þessu ári veröi hún tæplega 8%.
Hver ræður í noröri?
í Norður-Kóreu er efnahags-
ástandið öllu bágara, þótt full-
langt kunni að vera gengið hjá
einum fréttaskýrenda, sem kall-
ar ráðamenn þar lélegustu
skipuleggjendur heims í efna-
hagsmálum. í því efni geta
margir komið til greina í
fremstu röð. En almennt álit er
að kóreanska norðurríkiö eigi í
miklum efnahagsörðugleikum.
Hve miklum er um deilt og virð-
ist fátt vera vitað um það meö
fullri vissu utanlands. Stundum
berast fréttir af hungursneyð í
Noröur-Kóreu, en sumir bera
þær fréttir tilbaka og væna
Norður-Kóreustjórn jafnvel um
að lauma þeim út í þeim tilgangi
að útvega sér efnahagslega að-
stoð og fyrirgreiðslu.
Eftir þessu er umræðan um
Norður- Kóreu í heimsfjölmiðl-
um. Af öllum þeim valdhöfum,
sem reynt hafa að hindra frétta-
flutning frá ríki sínu, hefur þeim
norðurkóreönsku tekist það
hvaö best. Fréttaskýrendur,
fréttamenn, stjórnmálamenn og
fræðimenn ýmsir, að ógleymd-
um leyniþjónustum, virðast
vera í botnlausum vandræðum
með að átta sig á atburðum og
ástandi í ríki þessu, hverjar séu
fyrirætlanir valdhafa, hversu al-
varlegt ástandið sé í efnahags-
og kjaramálum, hversu hættu-
legum vopnum ríki þetta hafi
yfir að ráða. Ekki er einu sinni
vitað hver/hverjir ræður/ráða
þar í raun, en um það þurfti
a.m.k. enginn að vera í vafa
þangað til í hitteðfyrra, er Kim II
Sung, einræðisherra ríkisins frá
stofnun þess fyrir tæplega hálfri
öld, lést.
Ekki oröinn flokks-
leibtogi
Efamál er aö Kim Jong II, son-
ur gamla Kims og eftirmaður, sé
alráður eins og faðir hans var.
Kim yngri er smár vexti, óásjá-
legur og að sumra mati óút-
reiknanlegur. Hann er yfirhers-
höfðingi, en enn hefur ekki ver-
ið tilkynnt að hann hafi tekið
viö embættum forseta ríkisins
og framkvæmdastjóra komm-
únistaflokksins. Þeim embætt-
um gegndi faðir hans aö sjálf-
sögðu. Þetta, bæði Kim yngri
sem persóna og óvissan um það
Bandarískir hermenn viö iandamœri Kóreuríkja: liöfœrri, en betur búnir.
Enn kalt stríð í Kóreu
sagt að hann sé sá fyrsti af for-
setum Suður- Kóreu, sem kalla
megi að hafi lýðræði fullkom-
lega í heiðri og sé óháður hern-
um. Þótt því fari fjarri að Suður-
Kórea hafi lokað sig af hliðstætt
Norður-Kóreu, þá er þjóðernis-
hyggja mikil í báðum ríkjum og
í efnahagsmálum hefur Suður-
Kórea ástundað verndarstefnu
með mesta móti. Nú hefur hún
sótt um aöild að OECD, sem sé
formlega upptöku í röð þróuð-
ustu ríkja heims. Jafnframt vill
Kim Young Sam draga úr vernd-
arstefnunni og láta efnahagslíf
landsins renna saman við efna-
hagslíf heimsins. Gegn því er
snúist af hörku af hálfu stjórn-
sýslukerfisins og eldri stjórn-
málamanna. Þeir segja sem svo
að fyrst gengið hafi svo vel í
efnahagsmálunum með vernd-
arstefnunni, þá sé glapræði að
hætta við hana.
Kim Young Sam hafði enn-
fremur sett sér það mark og mið
að öðlast ódauðleika í Kóreu-
sögu með því að verða í henni
leiötoginn sem sameinaði Kór-
euríkin tvö. Horfur voru á að
friðarviðræður milli ríkjanna
(sem enn eru í stríði formlega
síðan í Kóreustríðinu 1950- 53)
væru að hefjast þegar gamli Kim
í norðri lést, en nafni hans í
suðri, sem þá hélt aö norðurrík-
ið myndi senn hrynja af sjálfu
sér, sendi Kim Jong II engar
samúðarkveðjur. Við það reidd-
ist yngri Kim í norðri mjög, og
er ætlan margra að þar sé að
leita aðalástæðunnar til þess að
síðan hefur aukirin kuldi hlaup-
ið í samskipti ríkjanna.
Andstæðingar Kim Young
Sam heima fyrir nota þetta
óspart gegn honum, segja að
hann sé að reyna að sleikja sig
upp við kommúnistana í norðri,
en fái ekkert nema móðganir frá
þeim í staðinn. Spillingarmál
eru honum einnig til vandræða
um þessar mundir. Sáttahorfur
milli ríkjanna tveggja eru ekki
miklar eins og er, en þótt sumir
óttist að illútreiknanlegir ráða-
menn Norður- Kóreu kunni af
einhverjum illútreiknanlegum
ástæðum að hleypa af stað nýju
Kóreustríði, þá eru þeir fleiri
sem þykir frekar ólíklegt að til
slíks muni koma. Fyrirsjáanlegt
sé aö í slíku stríði yrði hlutskipti
Norður-Kóreu ósigrir og alger
eyðilegging. ■
Kim Suöur-Kóreuforseti: sendi ekki
samúöarkveöjur.
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
hver í raun ræður Norður-Kór-
eu, eykur óvissuna um það
hvers megi vænta þaöan. Suöur-
Kóreumenn segjast ekki vita
meira um það en aðrir, og ættu
þeir þó að geta öðrum betur átt-
að sig á löndum sínum norðan-
lands.
„Það er ekki ljóst hvort Kim
Jong II stjórnar forystu hersins
eða forysta hersins stjórnar hon-
um," hefur fréttamaður frá The
New York Times eftir Cha Yo-
ung Koo, skipuleggjanda við
varnarmálaráðuneyti Suður-
Kóreu.
Herinn er sterkasta tromp
Norður- Kóreu í þessu tafli kalda
stríðsins sem enn stendur.
Norður-Kórea er sögð hafa um
1.250.000 manns undir vopn-
um. Suður-Kórea hefur um
700.000 þúsund rnanna her og
auk þess er þarlendis um 37.000
manna bandarískur her. Liðs-
munur er því mikill, en talið er
að mikið af vopnabúnaði Norð-
ur-Kóreumanna sé gamalt og úr-
elt. Herirnir í suðri eru hins veg-
ar búnir bandarískum vopnum
af nýjustu gerðuin.
Grunað er aö Norður-Kórea
eigi þegar kjarnavopn, varla þó
mikið af þeim, og allmikið af
efnavopnum. Um eldflaugar
Norður-Kóreu er lítið vitaö með
vissu, en líklegt þó talið að hún
eigi flaugar sem geti borið ger-
eyðingarvopn til a.m.k. Japans
og að sjálfsögðu til Suður-Kóreu.
Fyrsti lýðræöislegi
forsetinn
Spennan í samskiptunum við
norðurríkið er núverandi forseta
Suður-Kóreu, Kim Young Sam,
til verulegra vandræða. (Hann
er ekki skyldur Kim Jong II, svo
vitað sé; Kim er eitt algengasta
nafnið þarlendis.) Um hann er
Kim jong II: stjórnar hann hershöföingjunum eöa þeir honum?