Tíminn - 09.03.1996, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 9. mars 1996
SÍMÍHjlMt
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sfmi: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb f lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hörð deila um
skipulag
Átök um fjármagn til heilbrigðismála hafa ekki far-
ið fram hjá neinum að undanförnu, en þau eru að-
eins önnur hliðin á málinu. Skipulag og stefnu-
mótun hafa einnig verið til umræðu og sitt sýnst
hverjum Uppsagnir heilsugæslulækna sem nýlega
áttu sér stað eru ekki síst angi af þeirri umræðu.
Heilsugæslulæknar vilja fá það á hreint hver
staða heilsugæslunnar er í heilbrigiðskerfinu. Þeir
halda því fram að hún eigi að sjá um grunnþjón-
ustuna.
Þessi átök eiga sér nokkurn bakgrunn. Uppbygg-
ing heilsugæslustöðva úti um landsbyggðina hefur
verið mjög mikil á undanförnum árum og þetta
kerfi hefur þróast þar og má nú segja að þeirri upp-
byggingu sé aö ljúka og myndarlegar heilsugæslu-
stöðvar eru hvarvetna þar sem fólk leitar til síns
heilsugæslulæknis og fer að hans ráðum eða tilvís-
unum ef ekki er hægt að leysa úr málinu heima fyr-
ir.
Hins vegar hefur verið annað uppi á teningnum
í Reykjavík. Sérfræðingar hafa stundað sína at-
vinnu þar og á þeim er vaxandi framboð. Þeir hafa
víða opnað einkastofur, og síðustu tíðindi eru að
þessi starfsemi sé farin að teygja sig inn á svið
heilsugæslunnar. Meðal annars þess vegna knýja
nú heilsugæslulæknar á um að styrkja stöðu þessa
þáttar í heilbrigðisþjónustunni, að öðrum kosti
vilji þeir fá möguleika á því að opna stofur á heilsu-
gæslusviðinu og stunda þar samkeppni.
Það má fullyrða að þar sem heilsugæslan hefur
fengið að þróast með góðu starfsfólki hefur þessi
grunnþjónusta sannað ágæti sitt. Hún er ódýr,
þjóöhagslega hagkvæm og „notendavæn" ef svo
má segja. Góðir heilsugæslulæknar hafa haft mikil-
vægu hlutverki að gegna í heilsuvernd og forvörn-
um vegna þess að persónuleg þekking jafnvel á
högum sjúklinganna er mikil. Það eru mýmörg
dæmi þess að heilsugæslulæknar hafa verið góðir
og áhrifamiklir ráðgjafar þeirra sem til þeirra hafa
leitað um hvernig góð heilsa er best varðveitt. Slík
ráðgjöf er ómetanleg og hún er hinn þjóðfélagslegi
þáttur þessara mála. Því er hins vegar ekki að leyna
aö uppbygging þessarar þjónustu í Reykjavík hefur
tafist vegna þess að sitt hefur sýnst hverjum um
hlutverk sérfræðinga og heilsugæslunnar hér í
borginni. Stórdeilur urðu um hið svokallaða tilvís-
unarkerfi hér á sínum tíma, en þetta kerfi hefur í
raun verið lengi í gildi á landsbyggðinni.
Heilbrigðisráðherra vinnur nú að lausn þessa
máls, en það er nauðsyn að hún verði á þann veg
að staða heilsugæslunnar verði tryggð sem grunn-
einingar í heilbrigðisþjónustunni. Reynslan af
þessu kerfi sýnir svo ekki verður um villst að það er
farsælasta leiðin. Málið er hins vegar vandasamt og
leita verður leiða til friðsamlegrar sambúðar heil-
brigðisstéttanna í höfuöborginni.
Birgir Guömundsson:
Of margir blaðamenn
að berja of marga
heilbrigðisrábherra
í byrjun vikunnar voru sagðar af
því talsveröar fréttir aö Radíus-
bræöur væru hættir aö koma
fram í Dagsljósi Sjónvarps.
Ástæöan var sú aö þeir grínistar
Davíö Þór og Steinn Armann
sættu sig ekki viö að Sigurður
Valgeirsson, ritstjóri þáttarins,
úrskurðaöi eitt skemmtiatriöi
þeirra óbirtingarhæft í sjónvarp-
inu. Ritstjórinn sagði aö þetta at-
riöi væri of gróft og smekklaust
fyrir þáttinn. Auk þess væri það
ekki fyndið — það væri einfald-
lega ekkert fyndið viö þaö aö
annar þeirra íéki blaðamann og
lemdi hinn, sem léki heilbrigðis-
ráðherra. Hann bætti því við að
sér heföi fundist allt í lagi með
þetta í handriti, en þegar til
stykkisins kom hafi þaö einfald-
lega fariö yfir mörkin. Radíus-
bræörum sjálfum fannst þetta
hins vegar mjög fyndiö og
„súrrealískt" og sögðust ætla að
finna sér annan fjölmiöil.
Enn hefur þetta atriði Radíus-
bræöra ekki sést opinberlega og
gera má ráð fyrir að ritstjóri Dags-
ljóss hafi endanlega svipt höröustu Radíusaðdá-
endur þessari „súrrealísku" ráöherrabarsmíö! En
ritstjórinn hefur líka foröaö Dagsljósi frá reiði og
hneykslan annarra. Mælt og vegið hefur þetta til-
tekna mál fengið farsælan endi. Siguröur Valgeirs-
son stendur eftir sem röggsamur
ritstjóri, sem er vandanum vax-
inn. Radíusbræöur ganga ósárir
frá og halda fullri reisn sem
frumlegir grínistar, sem fara
ótroðnar slóöir.
í farvatninu heföi hins vegar
getaö veriö léttur skandall meö
ófyrirsjáanlegum afleiöingum
þar sem Radíusbræöur sjálfir,
Dagsljós, Sjónvarpiö og Ríkisút- _______
varpiö í heild sinni heföu komiö
viö sögu meö tilheyrandi leiðindum. Sem sagt,
kennslubókardæmi um vel heppnaöa niðurstöðu
í máli sem kraföist dómgreindar og skjótrar
ákvöröunar í áhrifamiklum fjölmiöli.
Ekki ailir jafn heppnir
I
tímans
rás
koma fram í fjölmiölum meö yfirlýsingar án þess
aö hafa áöur ígrundað þær vandlega og velt þeim
fyrir sér. Þetta gera menn trúlega af því aö menn
eru ekki í tilfinningalegu jafnvægi. Þeir eru reiöir.
Þeir eru særöir og „þeim finnst þeir vera aö
drukkna", svo vitnaö sé í frægan
dægurlagatexta. Fólk, sem ekki er
í fullkomnu tilfinningajafnvægi
vegna mótlætis og dramatískra
atburða, ætti síst allra aö gefa
miklar og óundirbúnar yfirlýs-
ingar í fjölmiðlum. Hins vegar er
þaö líklegast allra til aö taka þátt
í yfirlýsingaleikjum — eðli máls-
ins samkvæmt.
______ Upp á síökastiö hafa báðar/all-
ar fylkingar og aöilar, háir sem
lágir, í biskups- og Langholtskirkjumálum gert sig
seka um alveg sérstaklega illa ígrundaöa og nánast
heimskulega fjölmiðlaleiki, sem raunar hafa þró-
ast meira yfir í aö vera harmrænir frekar en
hneykslanlegir. Þaö hafa margir blaðamenn bariö
marga heilbrigöisráöherra.
Því miöur hafa ekki allir, sem fram koma í sjón-
varpi, haft jafn styrka ritstjórn og þeir Radíus-
bræöur. Jafnvel þó þeir hafi miklu frekar þurft á
henni að halda en þessir tveir grínistar úr órólegu
deildinni í brandarabransanum. Þetta á ekki hvaö
síst viö um alla þá máttarstólpa þjóöfélagsins, sem
koma fram í sjónvarpi eöa öörum fjölmiölum lítt
eöa ekkert undirbúnir og oftar en ekki í beinni út-
sendingu, og fara meö rullu sína án yfirlesturs
nokkurs ritstjóra. Jafnvel án þess að hafa sjálfir
sett sig í ritstjórastellingar yfir því sem þeir ætla aö
segja. Á hversdagslegum friöartímum gengur slíkt
vissulega ágætlega upp og allir eru ánægöir, enda
gengur lífið sinn vanagang. Hins vegar horfa mál-
in öðruvísi viö þegar óróleiki magnast, ófriðlegri
tímar ganga í garö og blaöamenn taka til við að
berja heilbrigðisráöherra. Þá þurfa menn ritstjóra
sem heldur höfði og yfirvegun og treystir sér til að
dæma um hvort slík slagsmál séu fyndin, ekki
bara í handriti heldur líka í fullri útfærslu, eöa
hvort slíkt atriöi fari einfaldlega yfir strikið. Dóm-
greindarbrestur varðandi þaö hvar þessi lína ligg-
ur er ótrúlega algeng í íslenskri umræöu, sérstak-
lega þessa dagana.
Yfirlýsingaglebi
Kirkjan er í sárum. Prestar, prófastar, biskupar
og leikmenn úr forustuliöi sóknarbarnanna og
nokkur óbreytt sóknarbörn eru þátttakendur í
einhverjum hildarleik, sem virðist hafa öölast
sjálfstætt líf með tilheyrandi flokkadráttum, trún-
aöarbresti og mannlegum harmleikjum. Áberandi
einkenni þessa hildarleiks er vilji manna til aö
Fjölmiðlarnir
Meö þessu er ekki veriö aö mæla meö því aö
menn þegi eöa tali ekki viö fjölmiöla. Meö þessu
er heldur ekki veriö að segja aö þaö sé viö fjöl-
miðlana aö sakast þó málsaöilar misstígi sig í
gauragangi sínum. Þvert á móti má segja að fjöl-
miðlar hafi í heild tekiö mjög faglega á málum og
ritstýrt því, sem að þeim lýtur, meö ágætum
hætti. Þaö er annars staöar sem ritstjórana hefur
vantaö. Fjölmiölarnir bjuggu ekki til þau mál sem
nú krauma í kirkjunni og víöar, og þaö er heldur
ekki rétt aö fjölmiölarnir hafi afflutt málavöxtu
meö neinum afgerandi hætti, eins og reynt hefur
veriö að halda fram nú síöustu daga og virðist út-
breidd skoðun meðal almennings. Áherslur hafa
vissulega veriö mismunandi og menn hafa veriö
misjafnlega smekklegir í pistlaskrifum, en stað-
reyndum hefur verið haldiö til haga í fréttum.
Keppnisskap
Eftir aö keppnisskapiö er hlaupiö í menn eru
þeir hins vegar ólíklegir til aö sjá þessa heildar-
mynd og hafa sterka tilhneigingu til aö leggja sí-
fellt fleiri lóö á vogarskálarnar til að hjálpa sínu
libi. Mikiö keppnisskap eykur hættuna á fljót-
færni ög þörfina á einhvers konar ritstjóra.
Því er þaö aö máttarstólpar kirkjunnar, sem og
raunar aðrir máttarstólpar þjóöfélagsins, þyrftu aö
koma sér upp ritstjóra á óróleikatímum sem þess-
um, til þess aö koma í veg fyrir aö þeir séu sífellt
aö láta einhverja blaöamenn berja heilbrigðisráð-
herra án þess að nokkrum finnist það fyndið. ■