Tíminn - 20.04.1996, Page 4

4
Laugardagur 20. apríl 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guómundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Starfsskilyröi
atvinnuveganna
Á ráöstefnu um framtíð iönaöarins í landinu, sem hald-
in var nú í vikunni, kom fram hjá forsvarsmönnum at-
vinnugreinarinnar aö uppsveifla er í iönaði í landinu.
Áriö 1993 nam útflutningur án stóriðju 5,5 milljöröum
króna, en árið 1995 var þessi útflutningur 9 milljarðar
króna og er því aukningin 60% á tveimur árum.
Forustumenn iönaöarins þakka stöðugleika í efna-
hagsmálum þennan árangur, en verðbólga hefur verið
lág þetta tímabil og gengi tiltölulega stööugt. Algjör for-
senda fyrir áframhaldandi framleiösluaukningu og
aukningu útflutnings sé aö þessi hagstæðu skilyrði
haldist.
Undir þetta skal tekið. Sá vöxtur, sem er í iðnaðinum,
gefur vonir um að sigrar vinnist í baráttunni við at-
vinnuleysið, en tölur sjást nú um það að atvinnuleysi
fari minnkandi, ef miðað er við síðasta ár.
Það kom einnig fram að forustumenn í iðnaði hafa
miklar áhyggjur af aflaaukningu í sjávarútvegi. Hún
leiði til uppsveiflu í greininni og hækkandi gengis,
þannig að starfsumhverfi iðnaðar fari úr skorðum. í
raun var þetta þungamiðja þess sem frá fundinum kom.
Settar voru fram hugmyndir um að selja aflaaukning-
una, sem væntanleg er á næsta hausti, og var nefnd tal-
an 50 þúsund tonn. Andvirðið skuli nota til þess að
lækka vörugjald og virðisaukaskatt og var nefnd talan
4,6 milljarðar sem gjald fyrir þessar heimildir. Þetta
mundi leiða til sveiflujöfnunar og hagstæðari skilyrða
fyrir iðnaðinn.
Um þetta má segja að þessi mynd er máluð í sterkum
dráttum og farið er fram með nokkrum glannaskap. Rétt
er að afkoma sjávarútvegsins í heild er tiltölulega góð,
en hann er um þessar mundir rekinn með 3% hagnaði.
Hins vegar byggist þessi afkoma ekki síst á góðri afkomu
í rækju og loðnu, en afkoman í bolfiskinum er aftur af-
leit. í öðru lagi er ekki búið að ákveða viðbótarafla á
næsta hausti og alls óvíst að aukningin verði 50 þúsund
tonn, ef stuðst er við þá aflareglu, sem í gildi hefur ver-
ið, það er að taka ekki meira en einn fjórða af hrygning-
arstofninum. Einnig er líklegt að aflaheimildir í grálúðu
og jafnvel karfa verði skornar niður. Það er því alls ekki
tímabært að fara að ráðstafa þessari aflaaukningu á
neinn hátt fyrr en sú mynd liggur skýrari fyrir. Á hitt
skal einnig bent aö aflaheimildir hafa verið skornar nið-
ur á undanförnum árum og fiskvinnslan hefur verið í
miklum rekstrarerfiðleikum vegna skorts á hráefni og
mikils hráefniskostnaðar af þeim sökum.
Hitt er annað mál að sjávarútvegurinn er svo stór þátt-
ur í efnahagslífi landsmanna að það getur þurft á
sveiflujöfnun í greininni að halda, ef svo fer að afli eykst
stórlega og afkoma í greininni batnar eftir því. í öllum
þessum umræðum má ekki þó gleymast að sjávarútveg-
urinn er mjög skuldsettur og batinn verður einnig að
nýtast til þess að greiða niður skuldir.
Bætt afkoma iðnaðarins er afar ánægjulegt mál og skal
af heilum huga tekið undir það að viðhalda þarf hinum
góðu starfsskilyrðum. Hins vegar ber að varast að setja
veiðileyfagjaldið nú enn í nýjan búning og tengja það
veiðiheimildum, sem enn eru ekki nema í hugum
manna. Það leiðir ekki til neinnar niðurstöðu.
Birgir Guömundsson:
Jón berhenti
Ein af eftirminnilegri smásögum
Jóns Helgasonar ritstjóra fjallar
um natnasta og hirðusamasta
fjósamann íslands fyrr og síðar.
Hann hét Jón og var kallaður
berhenti. Viðurnefnið fékk hann
vegna þess að hann skildi aldrei
við sig þæfðu ullarvettlingana
sína. Sagan segir frá því að kóng-
urinn kom í heimsókn til lands-
ins og Jón berhenti réðst í það
stórvirki að tóna kvæði fyrir
kónginn. Þegar Jón kom í her-
búðir konungs, vildi ekki betur
til en svo að brennivíni var hellt
í Jón, svo hann missti af tæki-
færinu til að tóna í það sinnið. En daginn eftir hittist
svo vel á að kóngur og fylgdarlið fóru þar hjá sem Jón
var úti í móa og lét fjósamaðurinn sig hafa það að
stíga upp á fuglaþúfu og upphefja kóngstónib af mik-
illi raust. Raunar svo kröftugri að ekki einvörðungu
hlýddu konungurinn og fylgdarlið á alla þuluna,
heldur gáfu þeir Jóni gull og silfurpeninga fyrir. Eins
og gefur að skilja markaði þetta kóngstón sérstök
spor í líf fjósamannsins, sem varð frægur af um land
allt, þó hann sinnti áfram köllun sinni sem kúahirö-
ir það sem eftir lifði ævinnar.
Flugeldasýning
I þeirri viku, sem nú er að líöa, hefur annar Jón
meb nokkuð öbmm hætti farið með sitt kóngstón á
annarri fuglaþúfu fyrir þjóðina. Jón Baldvin Hanni-
balsson hefur staðib fyrir talsverðri flugeldasýningu
vegna áforma um að leggja á fjármagnstekjuskatt.
Hann fór mikinn í sjónvarpsumræðum á miðviku-
dag, eins og hans var von og vísa.
Oþarfi ætti að vera að rekja ítarlega
abdraganda þessarar uppákomu, sem í x
stuttu máli var sú að Jón Baldvin |
ásamt formönnum Alþýðubandalags ,
og Þjóðvaka hefur lagt fram sérstakt tl 1113115
frumvarp með nýjum áherslum varð- r
andi þetta mál, en fyrir lá fmmvarp 1*35
byggt á nefndaráliti þverpólitískrar
nefndar stjórnmálaflokkanna allra og _______________
helstu hagsmunaabila. Stjórnarfmm-
varpið gerir ráð fyrir 10% flötum skatti á allar vaxta-
tekjur, en auk þess ákveðnum atribum til ab sam-
ræma þetta skattlagningu annarra fjármagnstekna,
þar á meðal arði.
garnalreyndir sósíalistar í Al-
þýbubandalaginu sem flutt hafa
mál sitt á þessum gmnni.
Flokksforystan — þar á meðal
Svavar og ekki síst Ólafur Ragn-
ar Grímsson forsetaframbjóð-
andi — hefur breytt mjög um
áherslu og viðurkennt að hagn-
aður er ekki endilega vondur í
sjálfu sér. Hann er jafnvel já-
kvætt mál, sem gefur tilefni til
sóknarfæra endurnýjunar og
innri styrkingar atvinnurekstr-
arins.
Stýring í stjórnarfrumvarpi
Því kemur það óneitanlega nokkub á óvart að Jón
Baldvin skuli í konungstóni sínu fara afmr til fortíðar
og byggja á nánast dólgamarxískum takti í formæl-
ingu sinni á samræmingu fjármagnstekna vegna þess
ab þá aukist gróbi eigenda af atvinnurekstrinum.
Vissulega munu einhverjir, samkvæmt stjórnarfrum-
varpinu, bera léttari skattbyrði af fjármagnstekjum af
atvinnurekstri, en á móti munu aðrar fjármagnstekj-
ur verða skattlagðar. Það felst þess vegna ákveðin
stýring í samræmingu skattlagningarinnar, sem bein-
ir fjármagni inn í atvinnustarfsemi og frá þeim kost-
um (ríkisbréfum og bankainnistæðum), sem til þessa
hafa verið skattfrjálsar.
Engum dettur í hug ab halda því fram ab stjórnar-
frumvarpið sé algott, enda er stuðningurinn við það
— hjá stjórnarflokkunum, Kvennalista, ASÍ og hugs-
anlega VSÍ — byggður á því að það sé málamiðlun
um fyrsta skrefið í að koma hér á fjármagnstekju-
skatti. Sannleikurinn er nefnilega
sá að í þjóöfélaginu er víðtæk sátt
um ab koma hér á slíkum skatti.
Samþykktir eru gerbar um þetta
mál vítt og breitt og heilu kjara-
samningarnir meira ab segja
byggbir á fyrirheitum um hann.
Jón Baldvin og tónfélagar hans
á fuglaþúfunni hafa hins vegar
verið að flytja þann athyglisverða
bobskap að öfl í Sjálfstæbis-
flokknum séu alfarið á móti fjármagnstekjuskatti og
hafi dregið lappirnar í því máli vegna þess að menn
standi í hagsmunagæslu fyrir fjármagnseigendur.
Smyglgóss og réttlæti
Jón Baldvin og kollegar hans í Alþýðubandalagi og
Þjóðvaka gera hins vegar ráð fyrir frítekjumarki og
segjast í sínu frumvarpi hlífa verðbótaþættinum, að
hluta í það minnsta. Jón Baldvin hafði í sjónvarp-
sumræðunum uppi stór orð um að verið væri að gefa
hinum ríku fé með stjórnarfrumvarpinu og talaði um
að lætt væri inn í frumvarpið „smyglgóssi" sem hygl-
aði fjármagnseigendum. Sérstaklega fer fyrir brjóstið
á Jóni Baldvini að skattur á arð, sölu og gengishagn-
að er lækkaður mjög verulega og að rýmkaðar verði
skattfrádráttarreglur vegna arðs í atvinnurekstri.
í orði kveðnu í það minnsta hefur Jón Baldvin
áhyggjur af eiginfjárstöðu atvinnufyrirtækjanna, því
hann telur einsýnt að eigendurnir muni í græðgi
sinni taka upp á því að mergsjúga fyrirtæki sín,
mjólkurkýrnar — bara til þess að gjörnýta þær skatta-
afsláttarheimildir, sem skapast með nýju lögunum!
Nútíma jafnabarmennska?
Greinilegt er að Jón Baldvin, sem gjarnan vill
kenna sig við nútíma jafnaðarmennsku, gefur ekki
mikiö fyrir hyggjuvit fyrirtækjaeigenda. Áhersla hans
á stjórnlausa gróðafíkn kapítalistanna og gífuryrðin
um ab menn séu að fá lækkaðan skatt af arögreibsl-
um minna raunar á allt annað en nútíma jafnaðar-
mennsku. Þau minna miklu frekar á gamaldags jafn-
aðarmennsku frá þeim tíma þegar arður og hagnaður
fyrirtækja var talinn nakin birtingarmynd illsku og
óréttlætis auövaldsskipulagsins.
Jón Baldvin var vissulega í eina tíð í liði með „Oll-
anum" og „Billanum" og Svavari og Hjörleifi og öðr-
um þeim sem kenndu sig við sósíalisma og börðust
hatrammlega gegn því sem skilgreint var sem arðrán
borgarastéttarinnar á öreigum allra landa. Gróði var
þá skammaryrði sem vísaði til arðráns á stritandi al-
þýðu.
Um nokkuð langt skeib hafa þessi sjónarmið verið
á undanhaldi, enda breytast tímarnir og mennirnir
með. Hin síðari ár eru það nánast eingöngu nokkrir
Bakraddir sjálfstæbismanna
Þetta er greinilega aö einhverju leyti rétt, því nú
hafa nokkrir sjálfstæðismenn farið í þæfða lopavett-
linga og eru byrjaöir að tóna bakraddir fyrir Jón. Þeir
tala um að þar sem sáttin um fjármagnstekjuskattinn
hafi verið rofin með formannafrumvarpi stjórnar-
andstööunnar, séu um leib brostnar forsendur fyrir
því ab afgreiba frumvarpið í gegnum þingib — um
sinn að minnsta kosti.
Þetta sjónarmið er þó hin mesta fjarstæða. Engin
ástæba er til að gefa málið eftir, nema því fleiri sjálf-
stæðismenn hlaupist undan merkjum. Ríkisstjórnin
á að sjálfsögðu að halda sínu striki, því það er fráleitt
að láta nokkra sjálfstæðisþingmenn og hluta stjórn-
arandstöðunnar hindra upptöku fjármagnstekju-
skatts í landinu. Meirihlutinn á ab ráða í lýðræöis-
þjóðfélagi og auðvelt ætti að vera að koma málinu í
gegnum þingið, í ljósi mikils meirihluta stjórnar-
flokkanna, sem nú hafa að auki óskipta breiðfylkingu
þingkvenna Kvennalistans með sér.
Einhvern veginn viröist sú hætta þó liggja í loftinu
að fjármagnstekjufrumvarp stjórnarinnar dagi uppi á
þinginu. Og þá er aldrei að vita hvort og hvenær slík
lagasetning kemst næst á dagskrá, nógu erfiðlega hef-
ur gengið að koma málinu alla leið inn á þing. Fari
svo að málið frestist, má fyrst og fremst kenna um
samstillu átaki gamaldags dólgamarxískrar jafnaðar-
mennsku í þremur stjórnarandstöbuflokkum undir
forustu Jóns Baldvins og sérhagsmunagæslu nokk-
urra íhaldsþingmanna.
Laun fyrir tónib
Þegar Jón berhenti hafði lokið konungstóni sínu á
fuglaþúfunni í sögu Jóns Helgasonar, fékk hann gull
og silfur að launum auk frægðar og frækilegs orð-
spors. Veröi það niðurstaðan af konungstóni Jóns
Baldvins fyrir þjóðina að fjármagnstekjuskattur
kemst ekki á næstu árin, er hætt við að tónlaun hans
frá þjóbinni verði fátæklegri og annars eðlis en hjá
nafna hans berhenta. ■