Tíminn - 15.05.1996, Blaðsíða 4

4
Mibvikudagur 15. maí 1996
fMwif
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Kosningaúrslitin
fyrir vestan
Um síðustu helgi voru haldjjarsveitarstjórnarkosn-
ingar í sameiginlegu sveitarfélagi á Vestfjörðum.
Þessar kosningar og úrslit þeirra voru athyglisverð
fyrir margra hluta sakir. Sigur framboðs framhalds-
skólanema í kosningunum hefur í fjölmiðlaum-
fjöllun um kosningarnar skyggt á önnur atriði, sem
ekki eru síður umræðuverð.
Kosningarnar eru afleiðing af mjög stóru skrefi í
sameiningu sveitarfélaga, en þróun er nú hraðfara
á því sviði og umræður um málið eru víða um land.
Nýja sveitarfélagið samanstendur af einum stórum
þéttbýliskjarna og þremur smærri og strjálbýlinu í
kringum þá. Það verður mjög athyglisvert að fylgj-
ast með því hver þróunin verður í þessu breytta
samfélagi. Nýrrar sveitarstjórnar bíða mjög erfið
verkefni að þróa upp nýtt samfélag stjórnunarlega
í sameinuðu byggðarlagi.
Sameiningin vestra er skólabókardæmi um það
þegar bættar samgöngur leiða til nýrrar þróunar.
Jarðgöng undir Botnsheiði og Breiðadalsheiði hafa
breytt landslaginu gjörsamlega í óeiginlegri merk-
ingu og skapað öruggar heilsárssamgöngur milli
byggðarlaganna. Þetfa er algjör forsenda fyrir sam-
einingunni, sem annars hefði tæplega getað orðið
nema nafnið eitt.
Það er deginum ljósara að sameiningin mun
leiða til þess að atvinnufyrirtæki eiga auðveldara
með að starfa á öllu svæðinu og hin mikla tog-
streita um hvar skattar og skyldur eru greiddar er
ekki fyrir hendi. Hins vegar er nóg af álitaefnum í
hinu nýja samstarfi og forustumenn byggðarlags-
ins verða að ganga að verki með þá sýn að hags-
munir eins séu hagsmunir allra.
Eins og áður segir, mun verða litið mjög til þró-
unarinnar í hinu nýja sveitarfélagi fyrir vestan, þar
sem víða eru bollaleggingar um sameiningu sveit-
arfélaga. Það er alveg ljóst að hin örsmáu sveitarfé-
lög eru vanmegnug að veita fólkinu þá þjónustu fé-
lagslega og atvinnulega, sem gerð er krafa til, og
landsbyggðarfólkið verður að skipa sér í stærri
heildir.
Sigur Funklistans í byggðarlaginu hefur vakið
mikla athygli og umtal, og margir hafa talið hann
merki um að „gömlu flokkarnir" séu búnir að vera.
Þarna eru pólitískir fréttaskýrendur komnir á und-
an sjálfum sér í umræðunni, eins og svo oft áður
þegar þessi mál ber á góma. Á ísafirði hefur ávallt
verið heitt í kolunum í stjórnmálum og fólk lætur
sig þau varða, fyrir því er löng hefð. Það hefur einn-
ig ávallt verið verulegur fjöldi af óháðu fólki á Vest-
fjörðum. Við þá staðreynd bætist að unga fólkið
rak kosningabaráttu sem var sambland af gamni og
alvöru.
Víst má það vel vera að hluti þess fylgis, sem list-
inn fékk, hafi verið einhvers konar uppreisn gegn
þeim sem stjórnuðu í viðkomandi byggðarlögum.
Hins vegar er það mikil einföldun að ætla að þessi
tíðindi boði endalok núverandi flokkakerfis.
Þeirra ungu manna sem náðu kosningu, bíða
ögrandi verkefni. Þeir koma að málinu ólitaðir af
fortíðinni til þess að móta nýja framtíð á norðan-
verðum Vestfjörðum. Þessi staðreynd kann að hafa
haft áhrif á fylgið. Fólk hafi einfaldlega viljað fá ný
sjónarmið ungra og efnilegra manna inn í þessa
nýju uppbyggingu samfélagsins.
Þetta boöar ekki gott
Garri er farinn ab hafa þungar
áhyggjur af stöbu mála í hinu
daglega lífi og þykist sjá ýmsa illa
fyrirboba um komandi óáran. Þab
eitt ab einmuna blíba hefur verib
upp á hvurn dag nú í langan tíma
bobar ekkert gott, þaö er alveg
ljóst. Hver sá sem er eldri en tvæ-
vetur veit þab af fenginni reynslu
kynslóbanna aö hér á íslandi
hefnist mönnum rækilega fyrir ab
hafa þaö gott. Garra liöi betur ab
hafa noröan slagvebur meb hita-
stig viö frostmark hálfu og heilu
sumrin, því þaö er þó eölilegt
ástand. En þegar veburgubirnir
taka upp á svona ósköpum eins og
núna undanfariö ab láta sólina
skína látlaust í meira en tvo klukkutíma í senn, ab
ekki sé nú talaö um meira en tvær vikur í senn, þá
er aldrei aö vita á hverju má eiga von og full ástæba
til ab búast vib hinu versta.
aögeröirnar — hingab til nægbi ab
siga þeim í abgerbir og verkföll eins
og forystumönnunum hentabi. En
svona er þetta nú meö blessaö lýö-
ræbib, þaö er meira ab segja fariö ab þrengja sér leiö
inn í rabir launþegahreyfingarinnar og sú staö-
reynd vekur sannarlega upp áhyggjur af framtíö
forkólfanna.
GARRI
Svartnættisblikur á lofti
Enda eru ýmsar svartnættisblikur á lofti. Fyrsta
og stærsta áfall Garra á árinu var ab sjálfsögbu þeg-
arDavíö hætti vib ab fara í forsetann ogþarf mikib
til ab slá þab út. Garri tók prestadeilúrnar ekkert
sérlega nærri sér, enda kannast hann vib nokkra
presta og hefur komist ab því aö þeir eru ekki nærri
því eins heilagir og þeir vilja vera láta. Garri hefur
einnig alvarlegar áhyggjur af framtíö verkalýösfor-
kólfanna. Verkalýbsleiötogar eru þessa dagana aö
berjast vib ab snúa gömlu baráttukvörn verkalýös-
ins í gang til ab berjast gegn nýjum lögum sem rýra
völd leiötoganna yfir sauösvörtum almúgamannin-
um. Þeir sjá nefnilega fram á aö eiga erfitt meb ab
stofna til verkfalla í framtíöinni þar sem a.m.k.
einn af hverjum fimm í viökomandi launþegahópi
■þarf ab samþykkja aö fara í verkfall til ab hægt sé ab
fara í verkfall. Þab spillir ab sjálfsögbu starfi laun-
þegahreyfingarinnar í landinu ab hún skuli í fram-
tíöinni þurfa aö láta félagsmenn sína samþykkja
Fleiri áhyggjuefni
En Garri hefur líka áhyggjur af framtíbarhlut-
verki náttúruverndarsamtaka eins og Greenpeace.
Um langan aldur böröust samtökin fyrir friöun sela
og hvala og tókst vel upp. Nú eru selirnir og hval-
imir aö veröa svo margir aö fæöuskortur er í höfun-
um. Þar af leibandi hafa samtökin nú rábist í aö
verja danska smáfiska gegn dönskum fiskimönnum
svo aö hvalirnir geti gætt sér á dönsku smáfiskun-
um. Næst veröur þaö norsk-íslenski síldarstofninn
og því næst loönan. Þar á eftir kemur þorskurinn og
þess er ekki langt ab bíöa ab laxveiöimenn megi
gera svo vel ab pakka saman veiöigræjunum og
leggja sínar ómannúölegu veiöiaöferöir á hilluna.
Þegar svo veröur komib munu Greenpeace sam-
tökin þurfa ab breyta nokkub um áherslur, því þá
verbur mannkyniö komiö í alvarlega útrýmingar-
hættu. Þaö kannski gerir samtökunum ekkert til,
því þau stórgræba á öllu saman.
Garri
Matthías og fjórflokkurinn
Menn eru ósparir á stóryröin um flokkakerfiö á ís-
landi, andlát þess og ómöguleika, eftir kosninga-
sigur Funklistans í hinum veröandi ísafjaröarbæ
um helgina. Matthías Bjarnason er aö sjálfsögöu
fremstur í flokki þeirra sem
hvað geðvonskulegast láta
gagnvart flokkakerfinu. Matt-
hías er að verða í stjórnmálum
það sem Jón Viðar Jónsson er í
leikhúsheiminum, hinn geð-
stirði en upplýsti gagnrýnandi
sem léttir samborgurum lífið
með mergjuðum tilsvörum og
svörtum og sykurlausum sann-
leikskornum.
í Tímanum gær kveður Matt-
hías einmitt upp einn af sínum
dauðadómum yfir fjórflokkna-
kerfinu og segir gömlu flokk-
ana allt eins geta sameinast í
einn flokk, enda sé uppreisn
skólapilta á ísafirði aðeins byrj-
un þess að vofa uppreisnarinn-
ar muni breiðast út um landið.
Já það var nú eitthvað annað
þegar Matthías var og hét í pól-
itíkinni, þá var nú ekki sama
rassgatið undir öllum þessum stjórnmálamönn-
um eða hvað? Matthías sjálfur virðist í það
minnsta trúa því og segir í Tímanum: „Ég er sann-
færður um að þróunin hefur stórversnað. Ég
tamdi mér það ekki á sínum tíma að láta fólk elta
mig vikum saman til að fá símtal."
Flokkakerfib lengi að deyja
Þetta er eflaust rétt hjá Matthíasi og fyrir-
greiðslupólitík er vissulega á undanhaldi og það
hefur ekkert almennilega leyst hana af hólmi,
þannig að eflaust finnst fleirum eins og Matthíasi,
að eitthvert pólitískt tómarúm einkenni þjóð-
málaumræðuna. Hins vegar hljóta hrakspár Matt-
híasar og hinna fjölmörgu fylgismanna hans
varðandi framtíð flokkakerfisins að vera dregnar
nokkuð í efa í ljósi þess að menn hafa árum og
áratugum saman verið að reyna að brjóta upp
þetta kerfi sem gagnrýnendur hafa kallaö hand-
ónýtt og úr sér gengið. Sannast sagna er flokka-
kerfið búið að vera á síðasta snúningi síðan á sjö-
undaáratugnum ef ekki alveg frá 1956 þegar
menn voru fyrst að freista þess að mynda kosn-
ingabandalög til að breyta mynstri flokkakerfisins
í kosningum. En strax í lok sjöunda áratugarins
koma fram stjórnmálaöfl sem gagngert eru stofn-
uð til að umbylta úreltu flokkakerfi og náði sú til-
raun nokkru risi í þingkosingunum 1971. í Tím-
anum í gær er einmitt viðtal við
einn forsprakka O-flokksins úr
þeim kosningum, Gunnlaug Ást-
geirsson, en O-flokkurinn ástamt
Samtökum frjálslyndra og vinstri-
manna voru einmitt talin fram-
boð sem sýndu að gamla fjór-
flokkákerfið væri hrunið.
„Ég get ekki neitað því að gamla
O-listahjartað sló hraðar við þessi
óvæntu úrslit. Það er ljóst að það
eru breytingar í nánd." Þetta er
haft eftir Gunnlaugi um niðustöö-
una á ísafirði 1996, en er efnislega
sams konar svar og hann gaf í við-
tölum við Ríkisútvarpið sumarið
1971 þegar hann var spurður um
umtalsvert fylgi O-listans í þing-
kosningum, sem þó ekki dugði til
að koma inn manni.
Gömul klisja
Síðan hafa raunar komið fram nokkur grínfram-
boð s.s. Sólskinsflokkurinn o.fl. á landsvísu, án
þess að hafa náð verulegum árangri og alltaf er tal-
að um að flokkakerfið sé dautt.
Árangur Funklistans er vissulega mikill og at-
hyglisverður, en að hann sýni ab flokkakerfið sé
dautt er hins vegar að verða dálítið slitin klisja.
Hún verður jafnvel enn slitnari í ljósi þess að hér
er um sveitarsjórnarkosningar að ræba en í slíkum
kosningum hefur rammi fjórflokksins sjaldnast
verið mjög stífur, eins og kannski sést best á R-list-
anum í Reykjavík sjálfri höfuðborginni!
Þab breytir ekki því aö full ástæba er til að leggja
við hlustir þegar Matthías Bjarnason kveður upp
sína miklu dóma yfir mönnum og málefnum.
Menn þurfa bara að „afrugla" þessa dóma og hafa
í huga að Matthíasi finnst allt betra eins og það
var í gamla daga. En auk skemmtigildisins, sem
ummæli hans hafa, er oftar en ekki, fólgin í þeim
ákveðinn óþægilegur sannleiksvottur um stjórn-
málin og stjórnmálamennina. Að þessu sinni lýt-
ur þetta sannleikskorn að yfirlæti og einangrun
pólitíkusanna, en þessu með dauða fjórflokksins
er trúlega skynsamlegra að gleyma.
-BG
Á víöavangi