Réttur - 01.10.1937, Blaðsíða 14

lífs. Með steininn og sigðina að réttarvottum gerir
hann nú upp reikningana við skapanornir lífsins.
Hann talar ekki um búskapinn, grassprettu, veður-
gæftir, það er ekki einu sinni að heyra að hann hafi
hugmynd um Deildartunguveikina, og þó er hún með
ógnarhrammi sínum á næstu grösum. Fyrir honum er
enginn Kreppulánasjóður eða skipulagning afurða-
sölu. Þú skalt samt ekki halda, að hann hugsi ekkert
um þessa hluti eða skilji þá ekki. Ef þú gefur þig á
tal við hann og ferð að spyrja hann um hag hans og:
áhugamál, þá myndi hann færa í tal búskap sinn ogr
þá gæti þig undrað, hve ljósan skilning þessi fátæki
bóndi hefir á þjóðfélagslegu eðli og þýðingu Kreppu-
lánasjóðs, og hann gæti talað við þig af miklum á-
huga og þekkingu um ýms vísindaleg atriði'búskap-
arins, atriði, sem þú gætir sannfærzt um, að hanri
hefði aldrei haft skilyrði til að færa sér í nyt.
En um þetta talar hann ekki við sjálfan sig í hátíð-
leika einverunnar. Þá fjalla ræður hans um dýpstu
rök hans eigin lífs og örlaga.
Hann er óánægður með hlutskipti sitt í lífinu. Svo
er undantekningarlítið með þá íslenzku gáfumenn,
sem aldur sinn hafa orðið að ala í faðmi íslenzku
fjallanna og orðið að eiga líf sitt undir frjósemi þeirr-
ar jarðar, sem þau umlykja. Enginn þeirra, sem lagt
hafa fram veigamesta skerfinn til þeirra mennta, sem
mestu orði hafa komið á íslenzka bændamenningu,
hafa unað bændahlutskipti sínu. Svo þröngan stakk
sníða búmannskjörin stórbrotnum hæfileikum. Þess-
vegna kasta þeir svo kyrfilega búmannshamnum, þeg-
ar þeir gefa listagyðjunni einhverja stund ævi sinnar.
Þá verður ekkert eftir, sem vitnar um bóndann, ann-
að en kvörtunin yfir klafa skyldustarfsins.
Hví hefir hann hlotið þetta hlutskipti? Ráðningin
liggur í því, að hann ólst upp við þetta. „Ungur hóf
ég verk mitt vinnuglaður“. Hann uggði einskis ann-
ars en að hér ætti hann heima. Lífið sýndi honum eng-
270