Réttur - 01.10.1937, Blaðsíða 30

á ferð eða Tómas Guðmundsson eða Smári. Öll list
er honum líf — allt líf er honum list. Og maðurinn á
bak við listamanninn er hvergi myrkur í máli um skoð-
anir sínar á lífinu, — ekkert megnar að sætta hann
við hálfleika eða loðmullu, hversu heillandi sem það
kann að virðast við skyndisýn. Því staldrar hann
hvergi smeykur frammi fyrir hinum siðfáguðustu
mannverum samtímans, dáist innilega að öllum þeirra
harla fullkomnu tegundareinkennum — en rýnir síð-
an án allrar miskunnar inn í hugmyndakerfi þeirra
og segir svo ósköp blátt áfram, jafnt við Tagore sem
Krishnamurti: iJú, þið eruð ágætir handa fínum frúm,
en litla stúlkan mín í Skálavík hefir ekkert með ykk-
ur að gera.
Þess er enginn kostur að hugleiða hér hverja ein-
staka ritsmíð út af fyrir sig — aðeins skal þessu nýja
safni fagnað í heild, bæði vegna sjálfs efnisins og
formsins og ekki síður hins vegna, að það skýrir enn
drættina í hinum mikilúðuga svip þessa höfundar,
bregður margvíslegu ljósi yfir ýms persónueinkenni,.
sem torveldara var að glöggva sig á í gegnum skáld-
sagnagerð hans. Kiljan Laxness er hinn fyrsti veru-
legi heimsborgari í bókmenntum vorum, sterkmótað-
ur af alþjóðlegri menningu, en um leið hverjum heim-
alningi þjóðlegri í listformi sínu og allri tjáningu. í
dægurdeilum er hann hátt hafinn yfir allan smásál-
arskap og afsláttarhneigð: herskár með afbrigðum í
þjónustu málstaðar síns, en samtímis reiðubúinn til
fegurstu viðurkenningar á skoðanalegum andstæð-
ingi, ef tilefni gefst á öðrum sviðum. Yfirleitt er bók
þessi gleðilegt vitni þess, að vér höfum eignast and-
legan höfðingja, sem gefur lífi voru nýja vitund og
fyilingu, bregður sífellt ljóma hins óskþrungna ævin-
týrs yfir dagleið vora um fjöllin, bendir á haf út af
hæsta tindi Öræfajökuls sem hinn djarfasti merkis-
beri íslenzks sjálfstæðis. — Ég hygg að 1. desember
1935 verði eitt sinn meiri merkisdagur í sögu vorri
286