Réttur - 01.10.1969, Side 6

geta gæftir og aflabrögð haft hér áhrif og verðlag
á afurðunum erlendis hreyfzt til, en það á sér stað
alveg óháð þvi, hvort verðbóiga er innanlands eða
ekki.
Innflutningsfyrirtæki standa aftur á móti vel að
vígi og smásalan að baki þeim. Á meðan verðlag
og kaupgjald hækkar innanlands, helzt sú krónu-
tala óbreytt, sem innflytjandinn greiðir fyrir vöruna
að óbreyttu verðlagi á innflutningsvörum erlendis.
En af hverju hækkar þá varan? Sama svar og áður:
staðan leyfir það. Ef hér væri komið við bremsu
mundi ýmislegt breytast. Draga mundi úr hlaupum
launafólks upp stigann á eftir verðlaginu og kjara-
bætur frekar ná fótfestu.
Þó einhver kunni að segja, að hér væri ekki um
beina orsök að peningaverðbólgunni að ræða,
heldur stuld, sem gæti leitt til kreppufyrirbrigða,
þá er það engu að síður staðreynd, að þetta arð-
rán kallar á átök, sem leiðir af sér hreina verð-
bólgu við það, að kerfið er allt látið velta viðleitni
launafólks yfir það á ný, án þess að það fái endur-
heimt þjófnaðinn og verður að hefja sókn á ný.
Þau verðmæti eru ekki lítil, sem flutt hafa verið
til á kostnað launafólks. I rúma tvo áratugi hefur
verðlag hækkað um 10—12% að jafnaði á ári.
Við slíkt langvarandi ástand standa útflutnings-
fyrirtækin i stöðugum vandræðum og skyndihjálp
er veitt — í stað skipulegrar uppbyggingar. Hvar
eru verkfræðingarnir í þessari atvinnugrein? Eru
þeir allir uppteknir við steypugerð og járnabind-
ingar á öðrum stöðum? Af hverju ekki í þessari
atvinnugrein?
Verðbólgan orsakar misgeng! mikið milli atvinnu-
greina. Hún orsakar einnig misgengi milli lands-
svæða. Sjávarútvegurinn er undirstaða að myndun
flestra byggða umhverfis landið og annarrar starf-
semi, sem þar er við lýði. Staða hans snertir því
fólk þar ekki aðeins óbeint sem launafólk, heldur
einnig beint í daglegu starfi. Á höfuðborgarsvæðinu
er aftur staðsett innflutningshöfnin, samgöngufyrir-
tækin, heildsalarnir og aðalverzlunarfyrirtækin,
bankakerfið að mestu, tryggingafélögin, fésýslan
og stjórnsýslan. Þangað sogast verðmætin. Þar er
yfirbyggingin, sem þetta þjónar allt undir.
HÚS SKULDARANS
I iðnaðarríkjum V-Evrópu og N-Ameríku drottnar
hringa- og bankakerfið í skjóli eigin auðs. Það
væri því glópska að ætla að örva verðbólguna,
lækka gildi eigin peninga bankakerfisins og rekstr-
arfjár fyrirtækja, þó einstaka atvinnurekenda gæti
komið það vel að velta byrðum yfir á almenning
I bráð. Það væri i og með að ræna úr eigin vasa,
auk þess sem verðbólgan gæti á stuttum tima
leitt til gengisfellingar, verðfalls á eigin mynt gagn-
vart annarri. Auðdrottnarnir þar, fulltrúar fyrir hand-
hafa auðsins og kerfis þess, eru það vald, sem
leggur mátt sinn í að halda kerfinu stöðugu, varna
því, að hinír ýmsu atvinnurekendur reyni að ná
stundargróða á kostnað annarra í stað þess að
láta vélina vinna sér gróða jafnt og þétt, því
að það kallar á átök og verðbólgu fyrir allt kerfið.
Kerfið er þess og þess er að gæta kerfisins.
Þetta aðhald og kauphækkanir verkafólks eru drif-
fjöður í tæknilegum framförum og skipulagningu í
þessum auðvaldsríkjum.
Hér er þessu á annan veg varið. Fjármálaveld-
ið hér er veldi skuldarans. Bankinn er hús skuld-
arans.
Þegar verðbólgan nemur 12% á éri, en almennir
innlánsvextir eru 7%, þá tapar eigandinn um 5% af
peningaeign sinni, þrátt fyrir vextina. Þegar hann
heldur á markaðstorgið til innkaupa, kemur í Ijós,
að það hefur verið stolið af honum. Þrátt fyrir vext-
ina fær hann núna minna fyrir peningana en áður.
Hver á það fé, sem stöðugt er stolið af? Þetta er
allt sparifé almennings, eigið fé ríkisbankanna og
opinberir sjóðir, þ.e. almannafé og fé félagasam-
taka m.a. verkalýðssamtaka og sjóða, sem þau
hafa samið um. Það er alltaf verið að stela úr
sjóðunum.
Sem dæmi má nefna Atvinnuleysistryggingasjóð.
10% af tekjum hans er varið í bætur á þessum
atvinnuleysistímum, hitt er lagt inn í bankakerfið
eða hliðstæða sjóði. Nokkur hluti hans er þannig
lánaður til húsbyggjenda (rúml. þriðjungur) en það
eru einu lánin sem eru vísitölutryggð! Hin lánin
hverfa að miklu leyti til fyrirtækja sem stofnlán ti!
margra ára eða áhættulán, sem sjaldan skila sér
að fullu. Þannig hverfur það fé hægt og hljóða-
laust, en þau lán sem eigendur sjóðsins fá sjálfir,
skulu endurgreidd að fullu með vísitölu. I stjórn
þessa sjóðs eru verkalýðsfélögin í minnihluta. I
stjórn þeirra lífeyrissjóða, sem nú er verið að koma
á fót hjá verkalýðsfélögunum, sitja 2 fulltrúar
Vinnuveitendasambandsins á móti hverjum tveimur
hjá verkalýðsfélögunum. Þessir sjóðir munu á ör-
skömmum tíma verða margfalt stærri en Atvinnu-
152