Lesbók Morgunblaðsins - 22.04.2006, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 22. apríl 2006 | 13
Rokksveitin framsækna Tool erloksins klár með nýja plötu en
bið eftir nýju efni úr þeim ranni er
jafnan löng og ströng (fjórar plötur
á sextán árum). Platan ber heitið
10.000 days og kemur út 2. maí,
sama dag og ný plata frá annarri
stórrokksveit, nefnilega Pearl Jam.
Síðasta plata, Lateralus, kom út
2001 og þótti ekki síðri en meist-
araverkið Aenima (1996) sem út
kom þar á undan. Fór
hún beint í fyrsta sæti
Billboardlistans og hef-
ur selst í yfir tveimur
milljónum eintaka. Tool er dularfull
sveit, meðlimir halda sig fjarri sviðs-
ljósum og ala ef eitthvað er á leynd-
inni sem útgáfum þeirra fylgir. Plöt-
urnar eru hlaðnar torræðum
táknum og merkingum og hörðustu
áhangendur (sem nóg er af) leggja
sig í líma við að lesa sem mest úr
lögum, textum og umslögum. Fyrsta
smáskífan af plötunni er „Vic-
arious“, sjö mínútna lag, og mun
sveitin fara í túr um Bandaríkin og
víðar á næstunni.




Sveitasöngkonan Emmylou Harr-is og gítarleikarinn knái Mark
Knopfler munu senda frá sér dú-
ettaplötu eftir helgina. Kallast hún
All the Roadrunning og verður kirfi-
lega á kántrílínunni. Knopfler, sem
hefur átt athyglisverðan sólóferil
eftir að hafa lagt Dire Straits-
svitabandið á hilluna, hefur einmitt
verið mikið í rannsóknum á amer-
ískri sveitalagahefð og einkenndist
síðasta plata, Shangri-La, mikið til
af henni. Emmylou Harris varð
þekkt á sínum tíma fyrir að syngja
með föður kántrírokksins, Gram
Parsons, auk þess að leggja Bob
Dylan lið á einni af hans sterkustu
plötum frá áttunda áratugnum,
Desire. Sólóferill hennar hefur þá
einkennst af jöfnum og góðum plöt-
um og þótti sú síðasta, Stumble into
Grace (2003), vera afbragð. Hún og
Knopfler hafa verið að setja saman
plötuna í sjö ár en leiðir þeirra lágu
fyrst saman er Knopfler var að
hljóðrita plötu sína Sailing to Phila-
delphia (2000).




Talandi um Dylan, hann virðistvera yfir um og allt í kring um
þessar mundir. Í fyrra fengum við
fyrsta hlutann af ævisögu hans auk
þess sem Martin Scorsese frum-
sýndi hina frá-
bæru heimild-
armynd No
Direction Home.
Dylan heldur þá
áfram „Túrnum
endalausa“ eins
og hann er kall-
aður … alveg
endalaust! Dylan
er í miðjum Am-
eríktúr nú og er
goðsögnin Merle Haggard gestur á
sumum tónleikunum. Hinn 3. maí
næstkomandi mun hann svo hleypa
útvarpsþætti af stokkunum á XM-
stöðinni sem kallast „Theme Time
Radio Hour With Your Host Bob
Dylan“. Þema fyrsta þáttarins ku
vera veðrið en einnig mun Dylan
segja sögur og svara hlustendum,
sem geta sent spurningar í formi
netpósts. Einnig mun hann fá gesti
til sín. Guði sé lof fyrir netútvarpið.
Og nei, þetta er ekki síðbúið apr-
ílgabb.
Erlend
tónlist
Bob Dylan
Mark Knopfler og Emmylou Harris.
ToolEf maður ætlar að skrifa poppklassík umTom Waits, sem maður hlýtur að gerafyrst maður á annað borð skrifar umpoppklassík, þá er ómögulegt og eig-
inlega óhugsandi að velja bara eina plötu en þar
sem einhvers konar hefð hefur skapast um að
skrifa bara um eina plötu í einu í þessum pistlum
er líklegast best að velja fyrstu plötuna hans, Clos-
ing Time, og halda síðan áfram að skrifa poppk-
lassík þangað til maður hefur
fjallað um öll sólóverkin hans
sem eru núna 28 talsins – og
síðan getur maður glaður
hætt að skrifa poppklassík og
líklega lagt niður þennan dálk því að það verður
ekkert til að skrifa um lengur sem skiptir í raun og
veru máli, eða … já, að minnsta kosti verður minn
skápur svo gott sem tæmdur.
Closing Time er auðvitað klassík sem allir sem á
annað borð hlusta á tónlist og eru með fullri rænu
verða að eiga. Það fara varla sögur af annarri eins
byrjun á útgáfuferli síðustu áratugi. Platan kom út
árið 1973 þegar Waits var á 24. ári, hann hafði spil-
að á börum og klúbbum í nokkur ár og vakið at-
hygli Herbs Cohens hjá Asylum-útgáfunni sem
átti eftir að gefa út fyrstu plöturnar hans. Closing
Time fékk afbragðsgóða dóma en vinsældirnar
létu á sér standa. Waits var einhvern veginn ekki
beinlínis afurð síns tíma, á meðan jafnaldrar hans í
Kaliforníu, þar sem hann er fæddur í aftursæti
leigubíls 1949 og uppalinn, voru að hlusta á sólar-
olíupopp með kókosbragði eftir Brian Wilson eða
sýrurokk frá San Francisco þá sat hann heima og
rótaði í gömlum slögurum með Como og Crosby,
Porter og Gershwin, jafnvel Harry Belafonte.
Hann hefur sjálfur sagt í viðtali að þegar hann var
þrettán ára gat hann ekki lengur beðið eftir því að
verða gamall – og hann las Beat-skáldin og Bu-
kowski sem honum hefur margoft verið líkt við og
raunar átti hann eftir að lifa lífinu eins og hann
væri skilgetið afkvæmi Bukowskis fyrstu ár ferils-
ins, örlagabarfluga. Og ofan á þetta bættust áhrif
frá djassinum, allt frá Irving Berlin til Theloniusar
Monks. Öll þessi blanda kom frekar illa við glans-
gengi áttunda áratugarins, Waits var furðufugl en
eins og margir slíkir gæddur snilligáfu og aðdrátt-
arafli fyrir suma.
Og núna hljómar það eins og einhver brandari
að fólk skyldi ekki strax hafa fallið í stafi fyrir tón-
listinni á Closing Time sem er rómantísk, svolítið
melankólísk en umfram allt melódísk og ótrúlega
pottþétt blanda af þjóðlagastemningum og djassi
sem Waits átti eftir að þróa enn frekar á næstu
plötum.
Fyrsta lagið, Ol’ ’55, varð að klassískum vega-
söng, kannski ekki síst eftir að Eagles tóku það
upp á sína arma á On the Border (1974) en reyndar
er þetta eitt af mest kóveruðu lögum Waits. En
síðan fylgir hver perlan á fætur annarri: I hope
That I Don’t Fall In Love With You, Virginia
Avenue, Old Shoes, Midnight Lullaby og svo
Martha sem er örugglega lagið sem Waits gat ekki
beðið eftir að semja þegar hann var þrettán því
það er eins og hann hafi lifað í að minnsta kosti
fimmtíu ár þegar hann syngur um þessa hugljúfu
endurfundi við gamla kærustu. Rosie er um ástina,
Lonely um einsemdina og Ice Cream Man um …
já, sem sé ísmanninn (Waits átti eftir að fara mikið
fram í textagerð þó að strax í byrjun hafi mátt sjá
glitta í óvenjulega frásagnargáfu hans), en síðan í
lokin koma þrjár fallegar ballöður, Little Trip To
Heaven, Grapefruit Moon og Closing Time. Þá
fyrstnefndu kannast sjálfsagt margir við úr sam-
nefndri bíómynd Baltasars Kormáks þar sem hún
er í flutningi Mugisons. Waits fyllir hana djúpri til-
finningu sem Mugison á enn ekki til innan í sér.
Hana verður að taka fyrir í frekari skrifum. Og
röddina sem er kapítuli út af fyrir sig.
Tom Waits nr. 1
Poppklassík
Eftir Þröst Helgason
throstur@mbl.is
A
dam Green kom fyrst fram á sjón-
arsviðið skömmu eftir 2000, þá
sem meðlimur í New York-
dúóinu Moldy Peaches sem voru
þá í forvígi hinnar svokölluðu
„anti-folk“-stefnu. Plötur Moldy
Peaches tóku „lo-fi“-aðferðafræðina á hærra
(lægra?) stig en áður hafði þekkst, hljómur
þeirra er líkt og lögin hafi verið tekin upp á bilað
kassettutæki sem er fast inni í
þvottavél. Hljóðblöndun engin
og kæruleysið markmið-
sbundið.
Stefna þessi er rekin til New York, einkennist
helst af samslætti pönktónlistar (það er viðhorfið
sem er bundið í hana) og amerískrar alþýðu-
tónlistar. Þetta er þó full mikil einföldun, oftast
er einkennandi grallaraskapur og hömluleysi;
listamennirnir gera það sem þeim sýnist. Hrá-
leikinn spillist þá yfir á fleira en tónlistina,
plötuumslög Moldy Peaches byggjast til dæmis
á hroðvirknislega samsettum ljósritum – sem er
líklega frekar stíll nú til dags en að þetta sé gert
af nauðsyn eins og áður fyrr.
Adam Green er fæddur árið 1981 og er víst
mikill vinur Julians nokkurs Casablancas, leið-
toga hinnar geðþekku rokksveitar The Strokes.
Hann nýtur nú költvinsælda og aðdáendur koma
úr ólíklegustu áttum. Greinarhöfundur hefur
bæði rekist á hörðustu þungarokkara og við-
kvæmustu blómanýbylgjubörn sem hafa öll sem
eitt vottað Adam Green aðdáun sína.
Í hýði
Moldy Peaches gaf aðeins út eina breiðskífu,
samnefnda henni, og kom hún út árið 2001.
Tveimur árum síðar kom svo út safnplatan
Unreleased Cutz and Live Jamz 1994–2002. Það
er hiklaust hægt að mæla með báðum þessum
plötum. Aðdáendur Moldy Peaches ættu þó ekki
að örvænta, bandið ku vera í hýði og mun snúa
aftur óforvarandis ef það hentar stofnendunum.
Meðlimirnir, þ.e. kjarnameðlimirnir því að oft
fjölgaði í sveitinni er komið var upp á svið, hafa
báðir haslað sér völl sem sólólistamenn og hafa
útgáfur frá þeim báðum verið ansi margar. Ki-
mya Dawson (fædd 1972 og því níu árum eldri
en Green) hefur þannig gefið út fimm sólóplötur
frá árinu 2002 og komu þrjár þeirra út árið 2004.
Þar er róið á sömu mið og Moldy Peaches reru
á; einfaldar, „barnslegar“ kassagítarstrokur
fylgja þar oft bráðfyndnum textum.
Adam Green hóf sinn sólóferil á svipuðum nót-
um en hann gekkst fljótlega undir nokkuð at-
hyglisverða þróun.
Fyrsta platan er þannig uppfull af „illa“
hljómandi kassagítardrifnum lögum. Á þeirri
nýjustu, Jacket Full of Danger, sem út kom í
síðasta mánuði, eru útsetningar hins vegar fullar
af íburði og oflátungshætti, strengir og hvaðeina
út um allt, hljómur þykkur og ljúfur. Green er
þar að nikka til krónukalla („crooners“) á borð
við Andy Williams og Perry Como.
Fyrsta plata Green kom út 2002, sama ár og
Dawson hóf einherjaferil sinn, og kallast hún
Garfield. Umslagið í sama stíl og Moldy Peach-
es-plöturnar og tónlistin eftir því. Textar Green
eru sérstakir, uppfullir af lélegu rími og klámi
og uppskar hann þegar límmiðann fræga frá sið-
vöndu Ameríkönunum.
Ári síðar kom svo platan Friends of Mine og
nú var kominn litur á umslagið. Tónlistin fylgdi
þessari „auknu fágun“ og nú var farið að verða
auðveldara að greina það að Green er hörku
lagasmiður, semur einföld en grípandi lög innan
hinnar klassísku popphefðar. Alltaf þó stutt í
barnslegt grín og hálfgerða geðveiki, neðanbelt-
ishúmor sem ganga mundi fram af viðkvæmum
sálum. Næsta plata, Gemstones, sem út kom í
febrúar í fyrra, skartar síðan forláta litljósmynd
af okkar manni sem er römmuð inn með eins-
konar glitramma. Vínylútgáfa plötunnar er sér-
staklega glæsileg og hérna fer tónlistin að verða
æði glúrin, andi Lee Hazlewood vomir t.d. sterkt
yfir.
Brandari
Green fer svo með þessa aðferðafræði enn
lengra á Jacket Full of Danger. Green „krúnar“
sig í gegnum hana með sínum djúpa baritón,
minnir stundum á Jim Morrison, en það er oft-
ast eins og hann sé staddur í einhverju Las Veg-
as-karókíi. Þetta er lykillinn að list Greens, hann
er að leika sér með poppsöguna, setur sig í eins-
konar Sinatra-stellingar þar sem allt er gert upp
í topp, tónlistin vönduð og rækilega útsett en þú
veist að Green er að hlæja að öllu saman líka.
Og ólíkt tónlistinni syngur hann sig kæruleys-
islega í gegn og fer með texta sem hljóma líkt og
þeim hafi verið klambrað saman á staðnum.
Textabrot eins og „I like to do drugs, I like to
have drugs“ og hin mjög svo hreinskilna lína
„You know I wanna bone you!“ segja sitt. Það er
athyglisvert að lesa dóma um þessa nýjustu
plötu Greens, því furðu margir átta sig engan
veginn á þessari snilld, og þá sérstaklega þeir
miðlar sem eru hvað öflugastir í því að ákveða
hvað sé „inni“ og hvað sé „úti“. Green virðist
„úti“ þar – en við það verður hann auðvitað óhjá-
kvæmilega „inni“ eftir allt saman.
Green er á tónleikaferðalagi um þessar mund-
ir ásamt hljómsveit og strengjakvartett. Hann
stoppaði m.a. í Berlín þar sem hann lék í hring-
leikahúsinu Tempodrom. Aldrei hefur jafn mikið
af Converse-skóm verið samankomnir á einum
stað og voru tónleikarnir einskonar birting-
armynd þess sem Green virðist vera að reyna að
ná fram. Hann var klæddur í drusluleg jakkaföt,
með illa bundinn bindishnút og hárið út um allt.
New York-kúlið á hreinu. Green virtist ölvaður
mjög og lá oft á sviðinu þver og endilangur á
meðan tónlistin var í fullum gangi. Hún hins
vegar haglega útsett kammerpopp, með tilvísun
í létthlustunarmeistarana sem áður hefur verið
getið. Og innviðir byggingarinnar voru til að
undirstrika þessar þversagnir enn frekar. Green
endaði svo tónleikana á að segja viðbjóðslegasta
brandara sem greinarhöfundur hefur heyrt til
þessa og verður hann ekki hafður eftir hér.
Ekki svo
grænn
Bandaríski tónlistarmaðurinn Adam Green fer
forvitnilegar leiðir í tónlistarsköpun sinni, gefur
lítið fyrir viðteknar reglur og stundum er erfitt
að átta sig á því hvort að þetta er stólpagrín eð-
ur ei.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Adam Green Hann nýtur nú költvinsælda og aðdáendur koma úr ólíklegustu áttum.