Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.2006, Blaðsíða 4

4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 13. maí 2006
Svo má deila um það hvort hún sé skemmti-
leg eða leiðinleg. Það hefur ekkert að gera með
aðferðina sem listamaðurinn notar til að koma
tónlistinni í eyru hlustenda. Það er ekkert öðru-
vísi að læra að skrifa nótur en að læra á tölvu
eða ritvél. Á meðan músíkin er til staðar, á með-
an maður heyrir fyrir sér hvernig hún hljómar,
er þetta bara spurning um aðferð, hvort sem
maður getur skrifað hana reiprennandi eða
fiktar sig áfram. Ef kosið er að skrifa hugmynd-
irnar í nótur má líkja þessu við þegar rithöf-
undur kann fingrasetninguna eða notar einn
putta þegar hann vélritar. Það má segja að ég
hafi þurft að læra fingrasetninguna. Það er allt
annað sem á við um klassíska hljóðfæraleikara,
þar kemur tækni, æfingar og iðni meira að not-
um. Ég ber mikla aðdáun og virðingu fyrir góð-
um klassískum hljóðfæraleikurum.
Menn geta lært í fimmtíu ár hvernig á að
skrifa út tónlist en ef það er ekkert að gerast í
hausnum á þeim, ef þar er engin tónlist er ekk-
ert til að skrifa. Þá læra þeir formúlur og reglur
sem þeir nota síðan til að búa til tónlist, reyna
að kreista eitthvað fram eða semja tónlist eftir
stærðfræðiformúlum til að hafa eitthvað til að
skrifa. Persónulega þykir mér tónlist sem menn
hafa lagt tilfinningar og heiðarleika í skemmti-
legust. Hvort sem það er argasta dauðarokk,
flóknar sinfóníur eða einfaldar barnagælur.“
Æðri tónlist og óæðri
Nú hagar því svo til að hjá STEFi, Sambandi
tónskálda og eigenda flutningsréttar, hafa
menn atvinnu af því að flokka tónlist í æðri og
óæðri. Þar sem Barði kláraði ekki tónlistar-
skóla, hann var of upptekinn við að sinna eigin
tónsköpun, er hann ekki með bréf upp á að
hann sé tónlistarmaður og hans tónlist flokkast
því alla jafna sem óæðri. Häxan, verk samið fyr-
ir sinfóníuhljómsveit lendir þó ekki alveg í
áratug, dag og nótt í allskonar tónlist, og ég
held að sú reynsla skili sér alveg eins mikið og
að hafa verið að lesa kennslubækur í skóla.
Reynslan kennir manni oft meira heldur en
lestur bóka. Best er þó að hafa hvort tveggja.
Ef ég lendi í vandræðum á ég góða að sem ég
get hringt í og leitað ráða hjá.“
Það er hægt að læra allt
„Það er hægt að læra allt. Það að skrifa tónverk
í nótur er ekki annað en að koma því sem maður
er með í hausnum í skiljanlegt form. Á meðan
það er einhver mússík í hausnum og maður skil-
ur hana sjálfur finnur maður alltaf einhverja
aðferð til að koma henni áleiðis, hvort sem mað-
ur spilar sjálfur, kemur hugmyndunum beint í
gegnum hljóðfærið, eða kemur þeim á blað til
tónlistarmanns sem síðan miðlar þeim í gegn-
um sitt hljóðfæri. Ólíkar aðferðir en útkoman er
sú sama … tónlist.
sjö hlutum, þar sem hann nýtti tvær fiðlur,
slagverk og rafeindatól.
Tónlistin var síðan hljóðrituð af tónleikunum
og leikin undir sýningu myndarinnar á frönsku
sjónvarpsstöðinni CineCInema sem sérhæfir
sig í endursýningum á gömlum sígildum mynd-
um.
Að sögn Barða gekk þetta allt vel og spurðist
til Íslands. Þá var það að Höfuðborgarstofa leit-
aði til hans um að þetta verk hans yrði fært upp
á Íslandi, myndin sýnd og tónlistin leikin undir.
Barði féllst á þetta en varð að ráði hans og
stjórnar Vetrarhátíðar að auka tónlistina, út-
setja hana fyrir heila sinfóníuhljómsveit, Sin-
fóníuhljómsveit Íslands.
Barði er svosem hagvanur í að nýta sér klass-
ísk hljóðfæri í tónlist sinni, skrifaði til að mynda
verk sem flutt var á óperuhátíðinni í Aix-en-
Provence í Frakklandi og nýtti þá strengja-
kvartett, slagverk og slaghörpu. Þetta verk,
sem flutt var tvívegis í gömlu óperuhúsi í Aix-
en-Provence, hefur ekki heyrst hér á landi enn;
„það hefur bara enginn boðið mér að spila þetta
hér“, segir Barði og bætir við eftir stutta þögn:
„Það er mjög algengt.“
„Ég óttast ekkert“
Þegar kom að því að útsetja tónlistina við Häx-
an fyrir sinfóníuhljómsveit leitaði Barði til Þór-
is Baldurssonar um að hann tæki að sér sex
þætti, en þann sjöunda ákvað Barði að útsetja
sjálfur.
„Ég lærði á gítar í gamla daga, lærði hljóm-
fræði og tónfræði og kunni grunninn að öllu
saman. Ég keypti mér síðan magnaðar
kennslubækur um þessi fræði, las fjórar bækur
með tóndæmum og tilheyrandi sem kenndar
eru í klassískum fræðum í tónlistarskólum,“
segir Barði, en hann er þeirrar manngerðar að
ef hann tekur sér eitthvað fyrir hendur þá er
það unnið af miklum krafti og fátt annað kemst
að á meðan.
Barði segist hafa treyst Þóri fullkomlega til
að skila sínu verki vel og samstarfið hafi líka
verið gott og ánægjulegt. „Hann er ótrúlega
hæfileikaríkur að útsetja og lagði töluvert til
verksins. Svo hefur hann góðan húmor. Hann á
mikið hrós skilið, þetta var eflaust ekki auðveld-
asta verkefnið sem hann hefur glímt við.“
Barði segir að það hafi ekkert vafist fyrir sér
að vinda sér í svo stórt verkefni og að útsetja
fyrir sinfóníuhljómsveit. „Ég óttast ekkert,“
segir hann, „allt er yfirstíganlegt. Stundum
þarf maður bara að sofa aðeins minna. Það er
eina leiðin til að fá fleiri klukkutíma í sólar-
hringinn.
Ég hef unnið við tónlist eingöngu í rúman
Allt er yfir-
stíganlegt
Barði Jóhannsson hæfilega draugalegur. Lisa Roze tók myndina, Agnieszka Baranowska var stílisti.
Leyfið mér bræður
að slá hjartans hörpustrengi
að slá heilans lyklaborð
og lofa hjólhestinn.
Hjólhesturinn er lítilþægur
hann hreykir sér ekki hátt
hann öskrar ekki í flautu
hann ýlfrar ekki með bremsum
hann hneggjar ekki af illkvittni.
Hann nagar ekki viðkvæman gróður Íslands
hann sker ekki sár í heiðarnar
og brennir ekki torfengnu bensíni
hann skítur ekki og lekur ekki olíu
hann hvorki bítur né slær
og kremur ekki sundur börn og gamalmenni.
Hann rekst ekki á aðra hjólhesta nema í gamni.
Hjólhesturinn er vinur okkar
hann stælir fætur og fyllir lungu
hann æfir viðbragðsflýti, skerpir sjón
hann kann öngvan mannamun
eflir sjálfstraust börnum og blönkum
og bætir gjaldeyrisstöðuna.
Hann er hliðhollur gamalli sérvisku
og ungum ástum.
Hjólhesturinn er eini bróðir skáldfáksins.
(1979–2006)
Árni Bergmann
Lof um hjólhestinn
Höfundur er rithöfundur.Morgunblaðið/Sverrir