Morgunblaðið - 06.03.2006, Page 26

26 MÁNUDAGUR 6. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FRÁ árinu 2003 hefur Magnús
Ólason, læknir á Reykjalundi, haldið
námskeið í nálastungum sem hefur
verið sérsniðið fyrir sjúkraþjálfara.
Námskeiðin hafa verið mjög vel sótt
og oft hafa færri kom-
ist að en vilja. Á nám-
skeiðunum er farið yfir
helstu grunnþætti
nálastungumeðferðar,
s.s. af hverju með-
ferðin getur dregið úr
verkjum, hvernig á að
stinga, algengustu
punktana ásamt helstu
frábendingum.
Á námskeiðinu sem
undirritaður sótti (vor-
ið 2004) útskýrði
Magnús af hverju
hann ákvað að halda
slíkt námskeið fyrir
sjúkraþjálfara (og
lækna). Honum fannst
vanta námskeið þar
sem ekki er farið í líf-
fræði mannskepn-
unnar (anatomy) né líf-
eðlisfræðina
(physiology) heldur
gert ráð fyrir ítarlegri
þekkingu í þessum fög-
um og því kennt beint
um verklegu þætti
nálastungumeðferðar.
Einnig vill hann miðla sinni þekk-
ingu á nálastungumeðferð sem hluta
af almennri verkjameðferð en lang-
varandi verkir eru í dag eitt algeng-
asta vandmál sem sjúkraþjálfarar
fást við. Sjálfur lærði hann meðferð-
ina í Svíþjóð og hefur notað hana ár-
angursríkt svo árum skiptir.
Námskeiðinu á Reykjalundi var
skipt upp í tvær helgar, eina fræði-
lega og hina verklega að mestu. Í
síðarnefnda þættinum komu sjúk-
lingar, sem þegar voru í meðferð hjá
þeim sjúkraþjálfurum sem sóttu
námskeiðið, til Reykjalundar og
Magnús ráðlagði um í hvaða punkta
væri ákjósanlegast að stinga og
þannig var nálastungumeðferðin
veitt „alvöru“ sjúklingum. Þau
vandamál sem nálastungur hafa
reynst mjög vel við eru höf-
uðverkur og migreni. Einnig hafa
þær reynst vel við
langvarandi vöðva-
bólgum, sem koma
m.a. í kjölfar bílslyss
(hálshnykksáverka).
Eftir námskeiðið
voru skjólstæðingar
viðkomandi „stungnir“
í allt að 5 skipti og það
einu sinni í viku. Hver
meðferð tekur 20–30
mínútur og þá felst
hún aðallega í slökun
þar sem viðkomandi
liggur í þægilegri
stöðu. Nálunum er
stungið í ákveðna
punkta og svo snýr
sjúkraþjálfari þeim
þangað til að sjúkling-
urinn finnur eins kon-
ar sviða eða dofa-
tilfinningu. Þeir sem
þjást af langvarandi
höfuðverk, þjást
gjarnan af þreytu og
sofa illa. Það er al-
gengt að viðkomandi
sofni með nálarnar í
sér enda geta þær haft
mjög afslappandi og sefandi áhrif.
Eftir 4–5 vikur eða jafnmargar
meðferðir metur sjúkraþjálfari
hvort eigi að halda áfram að stinga
eða ekki. Það er ráðlagt að gera það
ekki ef skjólstæðingur finnur engan
mun eða er jafnvel verri, en halda
áfram og stinga í allt að fimm skipti
í viðbót ef viðkomandi finnur ein-
hvern mun. Hann getur verið
margs konar, m.a. að
höfuðverkjaköstin koma sjaldnar
eða eru styttri í senn. Annar kostur
við meðferðina getur verið minni
notkun lyfja, s.s. verkja- og bólgu-
eyðandi lyf. Það er einnig stungið
allt að 5 sinnum í viðbót (alls 10
skipti) þótt einkenni séu ekki til
staðar lengur.
Skv. Magnúsi finna allt að 8 af
hverjum 10 minni einkenni eftir
nálastungumeðferð og margir losna
alveg við höfuðverk svo vikum eða
mánuðum skiptir. Ef einkenni
koma aftur er ákjósanlegt að veita
meðferðina helst ekki fyrr en 3–6
mánuðum eftir fyrstu meðferðarlot-
una.
Sjúkraþjálfarar fá réttindi hjá
Landlæknisembætti Íslands eftir
námskeiðslok svo framarlega sem
þeir hafa lokið hefðbundnu B.S.
prófi í sjúkraþjálfun (4 ár í Háskóla
Íslands). Þannig geta þessir sjúkra-
þjálfarar veitt nálastungumeðferð
sem hluta af annarri „hefðbund-
inni“ meðferð við vöðvabólgu og
höfuðverk eins og slökunarnudd,
teygjur, liðlosun, hita eða kulda,
rafmagnsmeðferð ásamt hentugum
styrkjandi æfingum. Þetta er því
góður kostur fyrir sjúkraþjálfara ef
einkenni s.s. höfuðverkur stafar
ekki af spenntum og stífum vöðvum
né að sjúklingurinn hefur orðið fyr-
ir áverka (fengið högg/hnykk/slink).
Uppruni og orsök höfuðverkja geta
verið óljós og það er mjög gjarnan
þá sem nálastungumeðferð kemur
til greina.
Annar kostur þess að sjúkra-
þjálfarar geta veitt nálastungu-
meðferð þar sem hún er hluti af
annarri meðferð sjúkraþjálfarans
er að það er ekkert aukagjald tekið
fyrir það heldur greiðir viðkomandi
skjólstæðingur fyrir hverja nála-
stungumeðferð eins og fyrir venju-
lega meðferð hjá sjúkraþjálfara.
Nálastungumeðferð
hjá sjúkraþjálfurum
Guðjón Traustason fjallar
um nálastungur
’Uppruni og or-sök höfuðverkja
geta verið óljós
og það er mjög
gjarnan þá sem
nálastungu-
meðferð kemur
til greina.‘
Guðjón Traustason
Höfundur er sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfari.
TENGLAR
..............................................
www.tr.is).
Í ÁRATUGI hefur verið rætt um
uppbyggingu stóriðju við Eyja-
fjörð. Fyrir nærri 30 árum snerist
umræðan eingöngu um álver, en
þegar menn sáu hve
álver voru umhverf-
isóvæn var farið að
tala um stóriðju eða
orkufrekan iðnað.
Þessi orðanotkun ber
kannski vott um meiri
víðsýni, en nú 30 árum
síðar er víðsýnin ekki
meiri en svo að enn er
einungis talað um ál-
ver þegar talið berst
að stóriðju við Eyja-
fjörð. Reyndar ber
það nokkurn vott um
víðsýni að nú er ekki
einungis talað um álver við Eyja-
fjörð heldur álver á Norðurlandi.
Er látið í það skína að álver verði
annaðhvort við Skagafjörð, Eyja-
fjörð eða Skjálfanda. Ekki er mér
fyllilega ljóst hvaðan orkan á að
koma, en auðvitað skiptir máli
hvaða landi á að fórna og hvernig.
Ég lít sem sagt á virkjun fallvatna
eða háhita fyrir álver sem fórn.
Lengi var hér starfandi stofnun
sem hét Markaðsskrifstofa iðn-
aðarráðuneytis og Landsvirkjunar
(MIL) og var hlutverk
stofnunarinnar að laða
stóriðjufyrirtæki til
landsins. Hug-
myndaauðgin var ekki
meiri en svo að varð-
andi Eyjafjörð kom
nánast ekkert til
greina né út úr starfi
stofnunarinnar annað
en álver. Þessi Mark-
aðsskrifstofa hefur nú
sem betur fer verið
lögð niður, að mér
skilst. En enn eru
menn við sama hey-
garðshornið og hugsa bara um ál.
Þeim sem vilja gjarna byggja at-
vinnulífið á öðrum grunni en inn-
fluttu álgrýti er núið því um nasir
að þeir vilji „bara tína fjallagrös“.
Þetta er auðvitað útúrsnúningur,
fjallagrös eru svo sem ágæt, en við
eigum líka margra annarra kosta
völ (samhliða fjallagrösunum). Enn
fremur segja álmenn að um leið og
hefja eigi framkvæmdir sjái álvers-
andstæðingar verðmæti í hverri
þúfu. Þetta er líka útúrsnúningur,
verðmætin eru í hverri þúfu og
hafa verið þar alla tíð, hvort sem
um er að ræða fegurð eða aðrar
landnytjar. Tæknikratarnir hafa
bara ekki vitað um þessi verðmæti,
en nú eru sem betur fer komnar
fram aðferðir til að meta verðmæti
náttúruauðlinda. Framboð á
ósnortinni náttúru er minnkandi en
eftirspurnin vaxandi.
Ég hef enga löngun til að fá ál-
ver við Eyjafjörð. Stóriðjuver og
háspennulínur lýta þennan fallega
fjörð og reyndar einnig Skagafjörð
og Skjálfanda. Atvinnulíf við Eyja-
fjörð á margra annarra kosta völ
og álver fer illa við ímynd ferða-
þjónustu- og matvælafram-
leiðslusvæðis sem þar væri nær að
treysta. Ef menn eru enn blindir
og sjá ekkert nema álver í vænt-
anlegri atvinnuuppbyggingu á
Norðurlandi, þá tel ég það betur
niðurkomið við Húsavík en Eyja-
fjörð eða Skagafjörð, meðal annars
vegna þess að þar eru atvinnukost-
ir færri. Göng undir Vaðlaheiði
leiða til þess að atvinnusvæði þessa
fyrirhugaða álvers næði einnig til
Eyjafjarðar. En skynsamlegast
væri fyrir landsfeðurna að hverfa
frá álversstefnunni í atvinnu-
málum. Þeim finnst það líklega of
flókið því það er skipulagslega erf-
iðara en áreiðanlega heilladrýgra
til framtíðar.
Álver við Eyjafjörð
enn og aftur
Bjarni E. Guðleifsson fjallar
um álver og atvinnuuppbygg-
ingu á Norðurlandi
’Ef menn eru enn blindirog sjá ekkert nema álver
í væntanlegri atvinnu-
uppbyggingu á Norður-
landi, þá tel ég það
betur niðurkomið við
Húsavík en Eyjafjörð
eða Skagafjörð …‘
Bjarni E. Guðleifsson
Höfundur er náttúrufræðingur og
starfar hjá Landbúnaðarháskóla
Íslands með búsetu á Möðruvöllum í
Hörgárdal.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
AÐ SIGRA heiminn er eins og
að spila á spil, segir Steinn Stein-
arr í þekktu ljóði, og bætir því við
í lokin að „þótt þú tapir, það gerir
ekkert til,/ því það er nefnilega
vitlaust gefið“. Þetta reynist þó
því miður ekki alls kostar rétt. Í
okkar þjóðfélagi um þessar
mundir er hin vitlausa gjöf látin
standa eins og ekkert sé. Og spil-
að áfram eftir því. Háspilin og
trompin fá því miður allt annað
gildi en þeim er ætlað, og fyrir
bragðið hefur verðmætamat
brenglast á hreint út sagt ótrúleg-
an hátt. Það sem ætla mætti að
mestu skipti, umönnun manneskj-
unnar, er minnst metið á dögum
ríkidæmis, eyðslu og græðgi.
Þetta byrjar um leið og börnin
okkar draga fyrst andann. Ljós-
mæður, sem bera þetta fagra
starfsheiti og fylgjast með börn-
um fyrstu vikurnar, þær skulu illa
launaðar. Þótt þær spari heil-
brigðiskerfinu stórfé.
Leikskólakennarar skulu illa
launaðir. Þótt þeir kveiki fróðleik
og þroska barnanna og geri báð-
um foreldrum kleift að stunda at-
vinnu, og efli þar með hag þjóð-
félagsins.
Grunnskólakennarar skulu illa
launaðir. Þótt þeir leggi grunninn
að menntun þjóðarinnar.
Framhaldsskólakennarar skulu
illa launaðir. Þótt þeir mennti
unglingana til að búa sig undir
ævistarf í þágu þjóðarinnar.
Sjúkraliðar skulu illa launaðir.
Þótt þeir hlynni að veiku fólki að
flýti fyrir bata þess og greiði götu
þess aftur til atvinnulífsins. Sama
gildir um hjúkrunarfólk almennt.
Slökkviliðs- og sjúkraflutnings-
menn skulu illa launaðir. Þótt þeir
flytji okkur fársjúk til aðhlynn-
ingar og bjargi verðmætum úr
eldsvoða.
Þarf ég að halda þessari upp-
talningu áfram?
Hvað er eiginlega að okkur?
Af hverju látum við þetta við-
gangast?
Halda menn að þetta sé til
heilla fyrir framtíð okkar?
Er ekki kominn tími til að safna
spilunum saman, stokka þau, og
gefa upp á nýtt?
Og gefa rétt?
Fara að meta umönnun mann-
eskjunnar í réttu hlutfalli við gildi
hennar?
Njörður P. Njarðvík
Vitlaust gefið
Höfundur er prófessor emeritus
og rithöfundur.
ÝMSAR leiðir hafa
verið farnar við út-
hlutun byggingalóða í
Reykjavík og á höf-
uðborgarsvæðinu. Og
allar eiga þær það sam-
eiginlegt að hafa verið
gagnrýndar. Það sýnir
að erfitt er að gera öll-
um til hæfis þegar
skipta á lífsins gæðum.
Sú var tíðin að
tryggara þótti að hafa
flokksskírteini í réttum
lit, til þess að fá lóð
undir hús sitt. Einu
sinni var tekið upp
punktakerfi. Dregið
var úr „potti“ við út-
hlutun lóða í Lamba-
seli. Sagt var að sumir
þeirra heppnu hafi
fengið gott verð þegar
þeir seldu öðrum lóð-
irnar. Í Grafarholti
gerðu byggingaraðilar
tilboð í lóðirnar. Þetta
var mjög gangrýnt.
Taldi minnihluti borg-
arstjórnar verðspreng-
inguna, sem þá varð
einkum stafa af lóða-
skorti. Lækningin væri að hafa ávallt
nægt lóðaframboð til þess að mæta
eftirspurninni. Kannski ekki svo vit-
laust? Eða hvað? Skoðum það nánar.
Enda þótt við Íslendingar búum
við meira landrými en flestar aðrar
þjóðir verðum við að átta okkur á og
viðurkenna þá staðreynd að engin
lífsgæði eru takmarkalaus. Landrými
ekki heldur.
Þegar ég fluttist hingað á höf-
uðborgarsvæðið árið 1968 og fór að
starfa við húsabyggingar í Breiðholt-
inu, sem þá var að byggjast, var talað
um að byggðin væri að „færast til
fjalla“, bara komin suður fyrir Elliða-
ár. Þess má líka minnast, að fyrir
borgarstjórnarkosningarnar 1982
þótti nú ekki álitlegt að byggja á
„sprungusvæðinu“ við Rauðavatn. Í
Morgunblaðinu var „Rauðavatns-
slysið“ málað dökkum litum.
Síðan er mikið vatn til sjávar runn-
ið. Nú er Breiðholt allt, Grafarvogur,
Grafarholt, Árbæj-
arhverfi og meira að
segja Norðlingaholt að
verða fullbyggt. Sjálft
Morgunblaðið er komið
á sprungusvæðið við
Rauðavatn. Þetta hefur
byggðin þanist út á 38
árum.
Nú er stefnan tekin í
hlíðar Úlfarsfells. Þegar
það svæði verður full-
byggt ásamt Geld-
inganesi, sem varla tek-
ur mörg ár með sömu
þenslu, má segja að
sneyðast taki um bygg-
ingalóðir í borgarland-
inu.
Vatnsmýrin er svo
kapítuli út af fyrir sig,
og í leiðinni verður mér
hugsað til ofurheilanna,
sem ætla að troða bákn-
inu, sem á stofnanamáli
nefnist „Landspítali –
háskólasjúkrahús“ ofan
í kraðakið á Landspít-
alalóðinni.
Með þessar stað-
reyndir í huga er ekki
mjög trúverðugt af
mönnum, sem vilja láta
taka sig alvarlega, að segja að leysa
megi vandann með nægu lóðafram-
boði.
Það sem máli skiptir er að byggðin
verði hæfilega þétt, svo að lagnakerfi
borgarinnar verði betur nýtt og al-
menningssamgöngur fýsilegur kost-
ur til þess að draga úr því umferð-
aröngþveiti sem einkabílisminn
skapar á álagstímum.
Í markaðsþjóðfélagi okkar get ég
ekki séð heppilegri né réttlátari leið
en útboð, þegar veita þarf aðgang að
takmörkuðum gæðum.
Æskilegt væri að öll sveitarfélög á
höfuðborgarsvæðinu settu sér skýr-
ar, samræmdar reglur um lóðaút-
hlutanir á meðan eitthvað er enn eftir
til þess að úthluta.
Lóðaúthlutun
og skipulagsmál
í Reykjavík
Sigmar Hróbjartsson fjallar um
skipulagsmál í Reykjavík
Sigmar Hróbjartsson
’Það sem máliskiptir er að
byggðin verði
hæfilega þétt,
svo að lagnakerfi
borgarinnar
verði betur nýtt
og almennings-
samgöngur fýsi-
legur kostur …‘
Höfundur er ellilífeyrisþegi
í Reykjavík.