Morgunblaðið - 25.06.2006, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 2006 25
SMÁRALIND SÍMI 545 1550 GLÆSIBÆ SÍMI 545 1500 KRINGLUNNI SÍMI 545 1580
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
TI
3
30
64

06
/2
00
6
Flugustangasett
Tilboð 21.490kr.
Verð áður 24.990 kr.
Lífstíðarábyrgð.
Önnur sett frá 14.700 kr.
Slate vöðlujakki
Verð 24.990kr.
Slate öndunarvöðlur
Tilboð 29.900kr.
Verð áður 37.990 kr.
Til sölu rótgróið framleiðslu- og
þjónustufyrirtæki í sjávarútvegi
Skúlagata 17, 101 Reykjavík
Sími 566 8800 Fax 566 8802
Gsm 863 6323
Félagið hefur ávallt verið rekið með hagnaði enda með góða
vöru og hæft starfsfólk. Fyrir liggur skýrsla um félagið fyrir
fjárfesta að skoða.
Nánari upplýsingar gefur Jóhann Ólafsson í síma 863 6323.
www.vidskiptahusid.is
Jóhann Ólafsson, Löggiltur FFS.
Gsm: 863 6323 johann@vidskiptahusid.is
var Þórarinn Björnsson.
Fjöldi skipa var að síldveiðum á
svæðinu frá Langanesi suður fyrir
Vopnafjörð, þar á meðal rússnesk
veiðiskip, sem tvö móðurskip fylgdu;
annað tíu þúsund smálestir og hitt
sex þúsund. Faxaborg var rúmar
hundrað smálestir.
Að kvöldi tíunda september sigld-
um við sunnan undir Langanesið og
sáum þá minna móðurskipið koma út
með nesinu, nærri landi með nótabát í
togi. Þrátt fyrir stærðarmuninn var
ekkert hik á okkur að leggja til at-
lögu. Þegar við áttum stutt eftir í
móðurskipið hleyptum við af byss-
unni, en Rússinn sýndi engin merki
þess að skotið skyti honum skelk í
bringu, þvert á móti hélt hann ótrauð-
ur áfram. Við skutum þá aftur og viti
menn! Rússinn nam staðar. Þeir tóku
svo á móti okkar mönnum með sæmi-
legum hætti. Þeir voru að koma frá
því að draga bilað skip í var, en voru
hvorki að bæta net né salta síld um
borð og í nótabátnum var engin nót.
Þórarinn skipherra úrskurðaði þá að
skipinu skyldi sleppt, en skipstjórinn
víttur og varð sá rússneski harla glað-
ur með þau málalok.
Um nóttina kallaði okkur upp ís-
lenzkur síldveiðiskipstjóri og sagði
mörg rússnesk síldveiðiskip í land-
helgi á miðjum Bakkafirði. Skipherra
sagðist myndu halda strax á staðinn
og síldveiðiskipstjórinn sagði að hann
og fleiri myndu slá hring um Rússana
og sporna við því að þeir slyppu. Á
endanum tókum við þarna fjögur skip
í landhelgi og færðum til Seyðisfjarð-
ar. Reyndar þurftum við að elta það
síðasta til hafs og skjóta 13 föstum
skotum áður en skipstjórinn gaf sig.
Það var orðið þunnskipað um borð í
varðbátnum, þegar þessu lauk; aðeins
þrír áhafnarmeðlimir; hinir voru
komnir um borð í landhelgisbrjótana,
en fjórir Rússar; einn af hverju skipi,
um borð í varðskipinu! Varðskips-
menn voru því í minnihluta og vopn-
lausir að auki, því vopnabúrið; einn
riffill og tvær skammbyssur, höfðu
varðskipsmenn tekið með sér um
borð í landhelgisbrjótana og reyndar
bara aðra skammbyssuna, því hin
fannst hvergi, þegar til hennar átti að
taka!
En allt hafðist þetta nú og vakti
það ekki litla athygli, þegar Faxaborg
sigldi inn á höfnina á Seyðisfirði með
fjögur rússnesk veiðiskip fast á eftir.
Þessi heimsókn lífgaði heilmikið
upp á bæjarlífið, því á meðan Rúss-
arnir biðu réttarhaldanna skemmtu
þeir sér og öðrum með söng og hljóð-
færaslætti, tefldu við heimamenn og
unnu allar skákir, en í knattspyrnu-
leik tókst heimamönnum að hefna
ófaranna við skákborðið!“
Með byssu við landganginn
En það voru ekki bara útlendingar,
sem freistuðust til að veiða í landhelg-
inni.
„Nei, biddu fyrir þér!“ segir Garð-
ar og hlær við. „Íslendingarnir voru
ekki alltaf barnanna beztir.
Einu sinni var ég á flugvélinni og
þá stóðum við bát að ólöglegum veið-
um út af Suðurlandi. Við rákum hann
í land, en daginn eftir var hann kom-
inn aftur á nákvæmlega sömu slóðir!
Öðru sinni vorum við að koma á Óðni
litla að austan og stóðum þá íslenzkan
bát að veiðum uppi í harða landi und-
an Skarðsfjöruvita. Það var dimmt yf-
ir, en við heyrðum hann höggva á vír-
ana og síðan ætlaði hann að stinga
okkur af. Ég var búinn að láta skjóta
mörgum skotum að honum áður en
hann gafst upp. Þetta var Gullborgin.
Á leið til Eyja tókum við tvo aðra; Álf-
sey og Blátind, sem seinna varð
reyndar varðskip. Þegar við vorum
komnir í höfn urðum við að hafa
skammbyssu við höndina við land-
ganginn, því þeir ætluðu bara að
koma um borð og jafna um okkur.
Þetta var langt í frá eitthvert eins-
dæmi. Það var svo rosaleg harka í
þessu.“
– Urðu menn óvinir?
„Ég leit aldrei á þessa menn sem
óvini mína.“
Björgunarstörf eru snar þáttur í
starfi Landhelgisgæzlunnar. Garðar
segist eiga margar ánægjulegar
minningar um þau. „Það jafnast ekk-
ert á við það að bjarga mannslífi,“
segir hann og brosir.
„En ein sérstæðasta björgunar-
ferðin var upp í Hvalfjörð að bjarga
fólki, sem þar sat fast í rútubíl! Land-
leiðin var gjörsamlega lokuð og því
var ekki um annað að ræða en fara til
fólksins sjóleiðina. Og við björguðum
öllum farþegunum og bílstjóranum
líka um borð í varðskipið.“
Surtsey uppáhaldsfyrirsætan
Ljósmyndavélin var löngum ferða-
félagi Garðars og birtust margar
myndir hans í Morgunblaðinu og
einnig í erlendum tímaritum; einkum
landslagsmyndir og myndir af Surts-
ey. Ein slík var valin á sýningu 200
ljósmyndara í Viktoríu og Alberts-
safni í London og var síðan ein 48 ljós-
mynda í bókinni „Landið“, sem gefin
var út í tengslum við sýninguna.
– Hvernig vaknaði áhugi þinn á
ljósmyndun?
„Bróðir minn, Hannes, lærði ljós-
myndun og annar bróðir okkar yngri,
Björn, lærði hjá honum, þegar slys
batt enda á sjómennsku hans. Þegar
þessir bræður mínir voru báðir
komnir með ljósmyndavélar í hend-
urnar vaknaði áhugi minn á ljós-
myndun líka. Það var nefnilega þann-
ig, að til sjós gáfust ótal tækifæri til
þess að mynda hluti, sem aðrir höfðu
ekki möguleika á að mynda.
Ég var hliðhollur Morgunblaðinu
og sendi því bæði fréttir og myndir,
en eins og nærri má geta voru mynd-
efnin mörg í þorskastríðunum. Ég á
mörg magasín með myndum úr
þeim.“
– Áttu einhverja uppáhaldsmynd?
„Það getur nú reynzt erfitt að gera
upp á milli myndanna sinna eins og
barnanna! En Surtsey var mín uppá-
halds „fyrirsæta“. Ég flaug oft yfir
hana og í einni ferðinni tók ég ljós-
mynd, sem fór víða, þar á meðal á
sýningu í London og í bók.
Ég fór nefnilega snemma út í það
að senda ljósmyndir til erlendra tíma-
rita og reyndi að hafa eitthvað upp í
kostnaðinn með slíkri sölu. Einn
þeirra, sem sáu þessar myndir, var
brezki ljósmyndarinn Bill Brandt,
sem var með fremstu landslagsljós-
myndurum tuttugustu aldarinnar.
Hann valdi svo Surtseyjarmynd eftir
mig með verkum 200 ljósmyndara, til
að sýna með sér á ljósmyndasýning-
unni „The Land Exhibition“ í Viktor-
íu og Albertssafninu í London 13.
nóvember til 15. febrúar 1976. Og
hann bætti um betur með því að velja
myndina mína, ásamt 47 öðrum, í sér-
staka bók, sem var gefin út í tengslum
við sýninguna.“
Í þessari bók er Garðar í úrvals fé-
lagsskap. Hann sýnir mér til gamans
frétt af því að í febrúar sl. hafi ljós-
myndir tveggja „félaga hans“ slegið
öll met á uppboði hjá Sotheby’s í New
York, þegar þær voru seldar á jafn-
virði 368 milljóna króna. Ljósmynd
eftir Edward Steichen frá 1904 var
slegin fyrir tæpar þrjár milljónir doll-
ara; jafnvirði um 187 milljóna króna,
og tvær myndir eftir Alfred Stieglitz
frá 1919 fóru á 1,4 milljónir dollara:
jafnvirði um 87 milljóna króna, og 1,5
milljónir dollara: jafnvirði um 94
milljóna.
Hart barizt um sálirnar!
Garðar Pálsson hefur ekki einasta
strítt við landhelgisbrjóta um ævina,
heldur hefur hann í landi háð marga
hildi við andstæðinga Sjálfstæðis-
flokksins. Hann segir það stríð oft
hafa verið hart, einkum fyrr á árum.
En skemmtileg atvik komu þar líka
fyrir.
„Ég varð snemma pólitískur í mér;
gallharður sjálfstæðismaður eins og
ég átti kyn til!
Fyrstu afskiptin voru, þegar
Bjarni Benediktsson bauð sig fram í
Norður-Ísafjarðarsýslu 1937. Ég var
þá 15 ára og var sendill á kosninga-
skrifstofunni á Ísafirði.
Seinna tók ég mér jafnan frí til þess
að koma í land og stjórna kosninga-
starfi Sjálfstæðisflokksins í Reykja-
vík síðustu tvo dagana fyrir kosning-
ar og á kjördag. Þetta gerði ég fyrst
að áeggjan Birgis Kjaran og Bjarna
Benediktssonar og í áratuga starfi
kynntist ég fjölda sjálfstæðismanna,
þar á meðal öllum forystumönnum
flokksins.
Kosningafundir voru hér áður fyrr
ein bezta skemmtun sem hugsazt gat,
einkum þegar orðheppnir frambjóð-
endur áttu í hlut. Einu sinni var Guð-
mundur G. Hagalín að tala á fundi
vestur á Ísafirði, þegar kona ein kall-
aði fram í: Þetta er allt Alþýðuflokkn-
um að kenna. Guðmundur lét sem
hann heyrði þetta ekki, en þegar kon-
an kallaði þetta í þriðja sinn, þá sagði
Guðmundur: Frú mín góð. Ég er eng-
in frú, greip konan fram í fyrir hon-
um. Ekki er það Alþýðuflokknum að
kenna, sagði þá Guðmundur og upp-
skar hlátur fundarmanna og frið fyrir
konunni!
Aðra sögu kann ég að segja af
Gunnari Thoroddsen, þegar hann var
í framboði á Snæfellsnesi. Þeir feðg-
ar, Alexander framsóknarþingmaður
Stefánsson og Stefán Kristjánsson
vegavinnuverkstjóri, voru alltaf að
kalla fram í mál hans. Loks ákvað
Gunnar að svara þeim. Hann gerði
dramatískt hlé á máli sínu, en sagði
svo að Alexander mikli hefði í æsku
haft mestar áhyggjur af því, að hann
fengi ekkert að afreka á fullorðins-
árum, því faðir hans yrði þá búinn að
gera allt sem hægt væri að gera.
Þessum áhyggjum sagði Gunnar, að
Alexander Snæfellingur þyrfti ekki
að deila með nafna sínum, því Stefán
faðir hans hefði engu komið í fram-
kvæmd. Þeir feðgar sátu hljóðir eftir
það!
Svo var það maðurinn, sem kom
fram úr kjörklefanum og spurði:
Hvar er framsóknarkassinn? Mitt at-
kvæði á sko ekki að fara í hann!“
– Kanntu ekki að segja mér sögu af
sjálfum þér?
„Þær eru nú fæstar til frásagnar!
Ekki vegna þess að þær séu svo
svakalegar, heldur vegna hins að það
fer bezt á því manna og málefna
vegna að þögnin geymi þær. En ég
get svo sem rifjað það upp, að mér
hefur tekizt að fá marga til liðs við
Sjálfstæðisflokkinn um ævina. Og oft
var hart barizt um sálirnar!
Einu sinni ákvað ég að bjarga góð-
um skipsfélaga mínum úr klóm
Framsóknarflokksins, en enginn
komst til metorða hjá skipaútgerðinni
nema hann væri þar í flokki. Þeir fóru
svo að missa tökin og ég að hamra
járnið. Ég sagði þessum félaga mín-
um að hann væri alltof góður maður
til þess að vera í Framsóknarflokkn-
um, hann ætti heima í Sjálfstæðis-
flokknum og hvergi annars staðar!
Hann tók þessu ekki fjarri og því bet-
ur þeim mun oftar sem ég færði þetta
í tal við hann. Loks var hann reiðubú-
inn til þess að söðla um. En Eysteini
og Hermanni, forystumönnum Fram-
sóknarflokksins, var borin frétt af
þessum sinnaskiptum mannsins og
kvöddu þeir hann á sinn fund til þess
að tala hann til baka. Í millitíðinni
hafði ég hringt í Bjarna Benediktsson
og beðið hann að hafa samband við
manninn og stappa í hann stálinu.
Þetta gerði Bjarni tafarlaust og það
reið baggamuninn til þess að þeir Ey-
steinn og Hermann töluðu fyrir dauf-
um eyrum, þegar þeir tóku manninn
á framsóknarteppið. Hann var sann-
ur sjálfstæðismaður upp frá því!“
Amma og afi; Guðbjörg Pálsdóttir og
Hannes Jónsson með soninn Pál.
Afi; Björn Helgi
Kristjánsson
Mamma; Ásta
Kristjánsdóttir.
Pabbi; Páll
Hannesson.
Amma; Vilhelmína
Hjaltadóttir.
freysteinn@mbl.is