Morgunblaðið - 20.09.2006, Síða 43

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 2006 43
menning
Fá hneykslismál hafa vakið jafnmikla at-
hygli í Bandaríkjunum og þegar orkufyr-
irtækið Enron varð gjaldþrota árið 2001.
Um nokkurt skeið hafði fyrirtækið verið
leiðandi á sínu sviði, taldist til stærstu fyr-
irtækja Bandaríkjanna og var af mörgum
hampað fyrir frumleika og útsjónarsemi í
vinnubrögðum. Það kom því mörgum á óvart
þegar í ljós kom að Enron-veldið reyndist
spilaborg byggð á sandi og spillingu. Fjár-
festar töpuðu gríðarlegum fjármunum og
starfsfólk sömuleiðis þegar eftirlaunareikn-
ingar mörg þúsund manns máðust út á einni
nóttu. Um sögu þessa fyrirtækis hefur Alex
Gibney nú gert bráðsnjalla og upplýsandi
heimildarmynd sem byggð er á nær sam-
nefndri bók eftir blaðamennina Bethany
McLean and Peter Elkind.
Enron: Snjöllustu gaurarnir á svæðinu
fjallar um sögu fyrirtækisins en sjónum er
einkum beint að þeim aðilum sem voru í að-
alhlutverki í stjórnun og uppyggingu fyr-
irtækisins, þ. á m. Kenneth Lay (eða Kenny
Boy, eins og George Bush kallaði þennan vin
sinn), sem og þeirri flóknu svikamyllu sem
smám saman var byggð upp til að gabba
hlutafjáreigeindur og hlutabréfamarkaðinn.
Erfiðleikar voru huldir sjónum, tap breyttist
í hagnað, hagnaðartölum var hagrætt og þar
fram eftir götum. Aðstandendum mynd-
arinnar tekst afar vel að sýna hvernig hin
flóknu auðgunarbrot áttu sér stað og hvern-
ig hægt var að fela þau jafn lengi og raun
ber vitni. Hámark siðblindunnar var að öll-
um líkindum svívirðilegur framgangur fyr-
irtækisins í Kaliforníu þar sem orkusala
hafði verið gefin frjáls, en myndin greinir
frá því hvernig Enron þrýsti upp orkuverði
með því að draga úr orkuveitu til fylkisins
og stela þar með mörghundruð milljörðum
frá orkuneytendum. Frá þessu og öðru er
greint í líflegri mynd sem einfaldar ekki at-
burðarásina heldur gerir hana aðgengilega á
myndrænan hátt. Þetta er vel unnin heimild-
armynd og þótt hún sé ekki ný af nálinni
(löngu komin á DVD) er óhætt að mæla með
henni.
Siðblinda í Enron
KVIKMYND
IIFF. Regnboginn.
Leikstjórn: Alex Gibney. Heimildarmynd. Bandaríkin,
113 mín.
Enron: Snjöllustu gaurarnir á svæðinu (Enron: The
Smartest Guys in the Room)
AP
Vel heppnuð „Þetta er vel unnin heimild-
armynd og þótt hún sé ekki ný af nálinni er
óhætt að mæla með henni,“ segir Heiða Jó-
hannsdóttir meðal annars í dómi.
Heiða Jóhannsdóttir
FRANSKI leikstjórinn Luc Besson
á langan feril að baki og er þekktur
fyrir kvikmyndagerð sína bæði í
Frakklandi og Bandaríkjunum.
Þekktustu myndir hans eru myndir
á borð við Subway, Leon og The
Fifth Element, en á síðustu árum
hefur hann snúið sér í auknum mæli
að framleiðslu og leikstjórn has-
armynda sem laga sig að markaðs-
lögmálum Hollywood. Nýjasta leik-
stjórnarverkefni hans, Angel-A, ber
þó listrænt yfirbragð, enda er mynd-
in svarthvít og fáguð hvað útlit varð-
ar. Handritið er hins vegar afleitt,
jafnt grunnhugmyndin, sem er
klisjukennd, sem útfærslan. Þar
segir af smákrimmanum og Par-
ísarbúanum Andre sem er búinn að
spila rassinn úr buxunum og fær
dagsfrest til þess að ganga frá skuld
við glæpaforingja sem mun ella láta
kála honum. Andre sér sér þann
kost vænstan að sjá sjálfur um það
að kála sér, og er við það að stökkva
út í Signu þegar hann sér undurfríða
unga konu stökkva á undan sér.
Hann bjargar konunni og lofar hún
því að hjálpa honum í vandræðum
hans og segist munu gera hvað sem
hann vilji. Konan, sem segist heita
Angela, lítur út eins og ofurfyr-
irsæta og klæðist örstuttum og
þröngum svörtum kjól og háum hæl-
um. Myndin kemst aldrei upp úr því
að vera illa dulbúin sjónræn og kyn-
ferðisleg fantasía, þar sem Angela er
í senn þræll og verndarengill And-
res. Framvindan samanstendur að-
allega af klaufalegum og ósannfær-
andi samtölum milli Angelu og
Andre, þar sem ekki er allt sem sýn-
ist, en sambandið snýst að lokum
upp í fremur ósannfærandi ást-
arsögu. Þó svo að myndin sé und-
urfallega tekin og vel unnið með hið
fagra borgarumhverfi Par-
ísarborgar nægir það ekki til þess að
halda uppi þessu tveggja klukku-
tíma langa klúðri.
Klúður „Þó svo að myndin sé und-
urfallega tekin nægir það ekki til
þess að halda uppi þessu tveggja
klukkutíma langa klúðri,“ segir
meðal annars í dómi.
Klúðursleg-
ur Besson
KVIKMYND
IIFF Regnboginn
Leikstjórn: Luc Besson. Aðalhlutverk: Ja-
mel Debbouze og Rie Rasmussen. Frakk-
land, 90 mín.
Angela (Angel-A)
Heiða Jóhannsdóttir