Lesbók Morgunblaðsins - 16.06.2007, Blaðsíða 2

2 LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Eystein Björnsson
eystb@ismennt.is
!
Þegar maður er farinn að trúa
því í alvöru að allt sé að fara til
andskotans á plánetunni Jörð
þá er sannarlega kominn tími til
að staldra við og íhuga málið.
Ég verð að viðurkenna að und-
anfarna mánuði hef ég oft og
einatt verið þessarar skoðunar.
Ég fór að velta fyrir mér hvernig á þessu
gæti staðið og þurfti reyndar ekki lengi
að leita orsakanna.
Dag hvern rignir yfir mann frétta-
dembu af styrjöldum, stórslysum, morð-
um, ránum og nauðgunum. Ekki er nóg
með að þessi holskefla ógnarfrétta
steypist stanslaust yfir mann úr fjöl-
miðlatrektinni. Í ofanálag er fram borin
gagnrýn samfélagsumræða, svokölluð,
sem oftar en ekki samanstendur af
ómerkilegu karpi, kvarti og kveini, skít-
kasti út í náungann og neikvæðri umfjöll-
un um hvaðeina sem aflaga fer. Þetta er
nú ekki mjög gott ofan á brauð enda er sá
sem þessar línur ritar búinn að fá sig full-
saddan af slíkum trakteringum.
Hvað með góðu fréttirnar? Getur verið
að það séu engar góðar fréttir lengur? Ég
klóra mér í hausnum og hugsa mig um.
Hvað með dagblöðin? Það hljóta af og til
að slæðast með góðar fréttir í blöðin. Þær
týnast bara í öllu moldviðrinu. Og í þess-
um rituðum orðum rennur það upp fyrir
mér. Til að bjarga sálarheill minni þarf
ég sjálfur að leita uppi góðu fréttirnar,
finna eitthvað verulega gott og gleðilegt
sem er að gerast í samfélaginu.
Ég brýst um á hæl og hnakka en
hvernig sem ég reyni dettur mér ekkert í
hug. Kannski er ráð að fara í sund og vita
hvort heilasellurnar frískast ekki við
snarpan sundsprett. Ég skelli mér á hjól-
ið og áður en ég veit af er ég að afklæðast
í búningsklefanum. Ég snarast út og ofan
í heita pottinn. Um leið hríslast sælu-
tilfinningin um mig. Þetta er einmitt það
sem mig vantaði. Ylvolgt vatnið leikur um
allan líkamann, vaggar mér og gælir við
mig. Eins og ég sé aftur í móðurkviði,
óvitandi um harðneskju heimsins.
Af hverju geri ég þetta ekki oftar?
Hvenær sem tækifæri gefst? Það er ein-
falt og ódýrt og stendur öllum til boða frá
því snemma á morgnana þar til seint á
kvöldin. Og það lýkst upp fyrir mér.
SUNDLAUGARNAR. Eru þær ekki
eitthvað til að gleðjast yfir og tilvalið efni
í góðan pistil?
Þvílíkt afbragð, þvílíkt hnossgæti. Að
geta komið hingað eftir vinnu, dýft sér of-
an í, fundið streituna og erfiði dagsins
líða úr sér í heitu vatninu. Setjast síðan á
bekk, spjalla við kunningjana á léttu nót-
unum, gleypa gúlsopa af súrefni sem
mann sárvantaði svo á básnum í
vinnunni, líta ljósa rönd á himni, hlæja að
grátbroslegum uppákomum í samfélag-
inu, rifja upp gamlar minningar, fá fréttir
og segja sjálfur.
Í Danmörku og á Írlandi fara menn
gjarnan á krá að afloknum vinnudegi til
að slappa af og spjalla. Ég sé ekki betur
en að laugarnar okkar gegni sama hlut-
verki og hvernig sem á því stendur get ég
ekki varist þeirri hugsun að vatnið, hvort
sem það er heitt eða kalt, henti okkur Ís-
lendingum betur en bjórinn.
Ég spenni greipar og þakka almættinu
fyrir að hafa geymt heita vatnið í iðrum
landsins okkar, að við megum nýta og
njóta í vetrarhörkum og myrkri til að
mýkja lund og limi að afloknu striti
hversdagsins. Þakklætið streymir um
mig allan og laugar sál mína.
Einhver skellir sér ofan í pottinn við
hlið mér. Þegar ég lít upp sé ég að það er
Siggi.
– Er það satt sem ég var að heyra að
þú sért farinn að skrifa enn einn nöldurp-
istilinn í Moggann? segir hann um leið og
hann tekur fyrir nefið og fer með hausinn
í kaf.
Finndu
lausnina
Eftir Önnu Kristínu Jónsdóttur
anna.kristin.jonsdottir@gmail.com
Þrjátíu á móti sjötíu, þrír, þrjár á mótisjö. Þetta er kunnuglegt hlutfall ogtölur sem oft sjást þegar fjallað erum jafnréttismál. Þetta er nokkurn
veginn hlutfallið milli kynjanna á þingi, nú að
loknum kosningum. Sama hlutfall og hefur
birst í könnunum sem gerðar hafa verið á
hlut kvenna og karla í íslenskum fjölmiðlum.
Það sást í könnun sem var gerð fyrir átta ár-
um, tveimur árum síðar hafði ekkert breyst
og enn stungu þessar tölur upp kollinum í
könnun sem gerð var í hittifyrra. Reyndar
eru íslenskir fjölmiðlar ekkert einsdæmi í
þessu, hlutfallið sést víða um heim. Það
hnussar stundum í fólki þegar þessar tölur
ber á góma, talað er um hausatalningar sem
litlu máli skipti, það sé ekki málið hvers kyns
talandi hausar í kjaftaþáttum séu. Vissulega
má færa að því rök að margt fleira skipti máli
í jafnréttisbaráttunni en hverjir tjá sig í fjöl-
miðlum, en skiptir það engu máli þegar það
er staðfest enn og aftur að þar hallar á kon-
ur? Er það bara allt í lagi að það sé orðið við-
kvæðið þegar vinsæla umræðuþætti ber á
góma að þar séu alltaf fleiri karlar en konur?
Er þá ekki orðið tímabært að bregðast við
gagnrýninni og sækjast eftir því að fjölga
konum í hópi viðmælenda? Mér þykir nú lík-
legt að einhverjir séu farnir að hugsa til
þáttastjórnandans Egils Helgasonar og þeirr-
ar gagnrýni sem oft hefur heyrst í vetur
vegna þáttar hans, Silfurs Egils.
Silfrið er þáttur sem oft er vísað til í heimi
hinna kjaftandi og bloggandi stétta og þar
talinn til skylduáhorfs. Þangað koma þeir
sem kallaðir eru álitsgjafar og í pólitísku
spjalli er oft vísað í þáttinn. Í vor hefur hann
notið eða þurft að þola mikla umfjöllun vegna
flutnings frá Stöð 2 til RÚV. Egill er ágætur
og reyndur fjölmiðlamaður. Það er heilmikið
mál að halda úti spjallþætti árum saman,
finna viðmælendur og halda umræðunni lif-
andi. En þegar ítrekað er bent á kynjaslag-
síðu hjá skynsömum manni, skil ég ekki af
hverju hausatalning á viðmælendum sýnir
enn og aftur þetta margnefnda hlutfall, þrjá-
tíu prósent konur, sjötíu prósent karlar.
Ágæt kona, Sóley Tómasdóttir, hefur meira
að segja haft fyrir því að telja og kyngreina
viðmælendurna fyrir Egil og birti samantekt
á blogginu sínu í vor. Þegar kvennafæðin var
borin undir Egil í viðtali við Kolbrúnu Berg-
þórsdóttur í Blaðinu um síðustu helgi sór
hann af sér alla karlrembu. Nefndi bara þetta
hlutfall 30/70. Svona væri nú skiptingin í sam-
félaginu, í ríkisstjórn, á Alþingi og í yf-
irmannastöðum á fjölmiðlum. Má á Agli skilja
að hann fái lítið við það ráðið. En hann getur
alveg ráðið því hverjir koma í þáttinn hjá
honum, hann er stjórnandinn og hefur verið
einn að stússast þetta, eins og fram hefur
komið. Það er erfitt að skilja þessar tölur
öðruvísi en svo að honum finnist þetta bara í
lagi. Stjórnmál, aðalviðfangsefni þáttarins,
séu vettvangur karla og þannig skuli það
vera. Auðvitað má alltaf gagnrýna val á við-
mælendum og ábyggilega er það víða eins-
leitt, en það ætti ekki að vera svo erfitt að
tryggja það að kyn sé tekið með í reikning-
inn.
En talandi um stjórnmál og kynjamál, þá
las ég nýlega um rannsókn sem gerð var í
Noregi, á mati ungra kjósenda á málflutningi
karla og kvenna í stjórnmálum. Þar hefur
verið gengið langt til að jafna hlut kvenna og
karla í stjórnmálum. Enginn hörgull er á kon-
um í ráðherrastöðum og í aldarfjórðung hafa
ríkisstjórnir fylgt mjög ákveðinni jafnrétt-
isstefnu. Þess vegna velta rannsakendur
vöngum yfir viðhorfum ungra Norðmanna til
stjórnmála. Tveir leikarar, karl og kona, voru
fengnir til að flytja ræður sem fimm for-
ystumenn norskra stjórnmálaflokka höfðu áð-
ur flutt í Stórþinginu. Ræðurnar voru teknar
upp í flutningi leikaranna og umgjörðin öll
eins og í venjulegum útsendingum frá
þinginu. Ræðubútarnir voru svo sýndir átján
ára norskum nemendum og þeim sagt að leik-
ararnir væru lítt þekktir þingmenn. Ung-
mennin voru svo beðin um að gefa ræðunum
einkunn. Þá kom í ljós að ekki var hægt að
greina mun hjá stúlkum eftir kyni flytjand-
ans. Það var ekki að sjá að það réði mati
þeirra á því hvort ræðurnar sýndu þekkingu
á málefninu,væru traustvekjandi, sannfær-
andi, hrífandi, boðuðu bjartsýni eða svartsýni,
væru leiðinlegar eða kæmu málinu ekkert við.
Drengir sem spurðir voru gerðu hins vegar
greinanlegan mun eftir kyni ræðumanns og
sömu ræðurnar fengu jákvæðari dóma úr
munni karlleikarans en konunnar. Ræða var
frekar talin leiðinleg eða ekki koma málinu
við þegar hún var flutt af leikkonunni.
Þetta eru ekki upplífgandi niðurstöður fyr-
ir þá sem telja að innihaldið skipti meira máli
en hver mælir. Við skulum vona að þátta-
stjórnendur séu almennt ekki sama marki
brenndir og norskir menntaskólastrákar.
30/70
Morgunblaðið/Golli
Egill Helgason „Þegar kvennafæðin var borin undir Egil í viðtali við Kolbrúnu Bergþórsdóttur í Blaðinu um síðustu helgi sór hann af sér alla
karlrembu. Nefndi bara þetta hlutfall 30/70. Svona sé nú skiptingin í samfélaginu, í ríkisstjórn, á Alþingi og í yfirmannastöðum á fjölmiðlum.“
FJÖLMIÐLAR »En þegar ítrekað er bent
á kynjaslagsíðu hjá skyn-
sömum manni, skil ég ekki af
hverju hausatalning á við-
mælendum sýnir enn og aft-
ur þetta margnefnda hlut-
fall, þrjátíu prósent konur,
sjötíu prósent karlar.
Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýs-
ingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins